/*! elementor – v3.20.0 – 13-03-2024 */
.elementor-heading-title{padding:0;margin:0;line-height:1}.elementor-widget-heading .elementor-heading-title[class*=elementor-size-]>a{color:inherit;font-size:inherit;line-height:inherit}.elementor-widget-heading .elementor-heading-title.elementor-size-small{font-size:15px}.elementor-widget-heading .elementor-heading-title.elementor-size-medium{font-size:19px}.elementor-widget-heading .elementor-heading-title.elementor-size-large{font-size:29px}.elementor-widget-heading .elementor-heading-title.elementor-size-xl{font-size:39px}.elementor-widget-heading .elementor-heading-title.elementor-size-xxl{font-size:59px}
تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری
تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری یکی از موضوعاتی است که از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و به جهت آثاری که به دنبال دارد می بایست در نحوه تحویل موقت و اقداماتی که از سوی کارفرما و پیمانکار می بایست انجام شود دقت بسیار نمود. کما اینکه عدم رعایت شرایط تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری موجب بروز دعاوی پیمانکاری می شود. در ماده ۳۹ شرایط عمومی پیمان که اختصاص به تحویل موقت دارد اشاره گردیده است، تحویل موقت در زمان تکمیل موضوع پیمان و آماده بودن برای بهره برداری امکان پذیر است. تکمیل موضوع پیمان، همان موضوع مندرج در ماده یک موافقتنامه می باشد و زمانی موضوع پیمان تکمیل شده محسوب می شود که تمامی موضوعات درج شده در فهرست بها و به تبع آن برنامه زمانی تفصیلی که نشات گرفته از فهرست بهای منضم به پیمان است به انتهای پیشرفت فعالیتی خود رسیده باشد.
اما درج شرط آماده بهره برداری جهت تحویل موقت پیمان، بدین معناست که قسمت های ذکر شده در برنامه زمانی تفصیلی در درجه اول، مستقلا امکان ارائه سرویس مورد نظر منطبق بر آنچه در مشخصات فنی و یا کاتالوگ های فنی تائید شده و یا آنچه در عرف مورد پذیرش است را داشته باشد و در درجه دوم، امکان ارائه سرویس به صورت یک مجموعه متحد، منطبق بر آنچه در موضوع پیمان پیش بینی شده را دارا باشد.
شرایط تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری
همانگونه که گفته شد از جمله شرایط تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری تکمیل بودن موضوع پیمان و آماده بهره برداری بودن می باشد. در چنین حالتی پیمانکار باید درخواست تحویل موقت را با تعیین نماینده خویش برای عضویت در هیات تحویل، به مهندس مشاور ارائه نماید. تائید امکان تحویل موقت پیمان توسط مهندس مشاور باید تا سقف ۷ روز صورت بگیرد.
عدم پذیرش درخواست پیمانکار مبنی بر تحویل موقت باید یا به دلیل عدم تکمیل بسته های کاری منطبق بر برنامه زمان بندی باشد و یا عدم امکان بهره برداری به واسطه عواملی مبتنی بر قصور پیمانکار. لذا بهتر است درخواست پیمانکار همراه با ارائه مدارک مبنی بر تکمیل فعالیت ها بر اساس برنامه زمان بندی تفصیلی و انجام آزمایش هایی که نشان از آماده بهره برداری پروژه می باشد صورت گیرد.
اختلافات در خصوص تحویل موقت موجب طولانی شدن انجام تعهدات پیمان و تمدید ضمانت نامه ها و افزایش هزینه های بالاسری و هزینه های تجهیز کارگاه و عدم دریافت صورت وضعیت ها و مبالغ حسن انجام کار می گردد.
تشریفات تشکیل هیات تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری
پس از ارائه درخواست تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری، مهندس مشاور مکلف است ظرف هفت روز نظر خود را اعلام نماید. چنانچه مهندس مشاور با تحویل موقت مخالفت نماید، باید در مهلت مذکور نظر خویش را با اعلام نواقص و کارهایی که باید تکمیل شود به پیمانکار اعلام می نماید. اما در صورت تائید درخواست پیمانکار مبنی بر آماده تحویل موقت بودن، موضوع را به کارفرما با تعیین تاریخ آماده تحویل بودن اعلام می کند. کارفرما مکلف است هماهنگی لازم را با مهندس مشاور و پیمانکار جهت تشکیل هیات تحویل موقت حداکثر ظرف ۲۰ روز از تاریخ تائید آمادگی تحویل فراهم آورد.
هیات تحویل موقت متشکل از نمایندگان کارفرما، مهندس مشاور و پیمانکار یا نماینده وی می باشد. در صورتی که عیب و نقصی از سوی هیات تحویل مشاهده نشود، صورتمجلس تحویل موقت تنظیم و به امضای هیات تحویل می رسد.
وضعیت تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری در صورت وجود عیب و نقص
در صورتی که هیات تحویل موقت، ایراداتی در کار مشاهده نماید در جلسه تحویل موقت باید صورتی از معایب مربوط به عدم تکمیل موضوع پیمان و نقایص منتسب را لیست نماید و در ذیل آن زمان مشخصی را برای بر طرف نمودن آن تعیین می نماید. در هیچ زمان دیگر و به هیچ یک از بندهای این لیست نباید موردی اضافه یا از آن کسر شود مگر به واسطه آزمایش های انجام شده در جلسه تحویل که نتایج آن بعدا منعکس می گردد و ممکن است طبق نتیجه آزمایش های انجام شده عدم بهره برداری موضوع پیمان احراز گردد که باعث لغو تحویل موقت می گردد.
اما در صورتی که طبق نتیجه آزمایش ها نیاز به اصلاح جزیی باشد، این نواقص به لیست صورتجلسه تحویل موقت اضافه می شود و توسط کارفرما به پیمانکار ابلاغ می گردد. در صورتی که نواقص مازاد بر لیست مندرج در صورتجلسه تحویل باشد، طبق ماده ۴۲ شرایط عمومی پیمان پیگیری می شود و در زمره تعهدات پیمانکار در دوره تضمین به شمار می آید، این موضوع خللی در صدور گواهی تحویل موقت ایجاد نمی کند.
هیات تحویل موقت متشکل از نمایندگان کارفرما، مهندس مشاور و پیمانکار یا نماینده وی می باشد. در صورتی که عیب و نقصی از سوی هیات تحویل مشاهده نشود، صورتمجلس تحویل موقت تنظیم و به امضای هیات تحویل می رسد.
تاریخ شروع دوره تضمین در تحویل موقت قراردادهای پیمانکاری
تاریخ شروع دوره تضمین در تحویل موقت قراردادهای پیمانکاری، به شرح ذیل می باشد:
۱)در صورتی که زمان تشکیل جلسه تحویل موقت کمتر از ۲۰ روز از زمان اعلام مشاور به کارفرما باشد و تاریخ رفع نواقص طبق زمان تعیین شده در صورتجلسه تحویل باشد، تاریخ شروع تضمین، تاریخ تحویل موقت می باشد.
۲) در صورتی که زمان تشکیل جلسه تحویل موقت کمتر از ۲۰ روز از زمان اعلام مشاور به کارفرما بوده و تاریخ رفع نواقص در زمانی بیش از تاریخ مندرج در صورت جلسه تحویل موقت باشد، تاریخ شروع دوره تضمین تاریخ رفع نواقص می باشد.
۳) چنانچه تاریخ تشکیل جلسه تحویل موقت بیشتر از ۲۰ روز از زمان اعلام مشاور به کارفرما باشد و معایب موجود در زمان مهلت مقرر در صورتجلسه تحویل رفع شود، تاریخ شروع دوره تضمین، ۲۰ روز پس از اعلام مشاور به کارفرما می باشد.
۴) در حالت چهارم نیز تاریخ تشکیل جلسه تحویل موقت چنانچه بیشتر از زمان اعلام مشاور به کارفرما باشد و معایب موجود در زمان بیشتر از تاریخ مندرج در صورتجلسه رفع گردیده باشد، تاریخ شروع دوره تضمین، تاریخ رفع نقص منهای زمان تاخیر در تشکیل جلسه می باشد.
ابلاغ صورت جلسه تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری
در ماده ۳۹ شرایط عمومی پیمان مقرر گردیده است، کارفرما باید صورت جلسه تحویل موقت را به پیمانکار ابلاغ نماید. سوالی که مطرح می شود این است که دلیل ابلاغ صورت جلسه تحویل موقت چیست؟ در حالی که یک نسخه از صورت جلسه تحویل بعد از پایان جلسه به پیمانکار داده می شود. در پاسخ باید گفت این امر به دلیل انطباق سنجی آزمایش های صورت گرفته در جلسه تحویل موقت با معیارهای مندرج در مشخصات فنی و خصوصی پیمان است. در صورت عدم ابلاغ صورت جلسه تحویل موقت از ناحیه کارفرما، پیمانکار می تواند با ارائه دادخواست و ضمیمه صورت جلسه موجود از دادگاه درخواست رسیدگی نماید. بنابراین بهتر این است که کارفرما قبل از تشکیل جلسه تحویل موقت، آزمایش های لازم را انجام دهد و در روز تشکیل هیات تحویل موقت نیز از بهره بردار و مشاورین متخصص جهت بررسی اسناد و حضور در جلسه تحویل موقت به منظور تنظیم سند کامل برای صورت جلسه تحویل موقت، دعوت به عمل آورد.
استنکاف کارفرما از تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری
استنکاف کارفرما از تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری می تواند بنا به علل زیر باشد:
۱) فرار از انجام تعهدات مالی و یا تامین امکانات لازم برای تحویل و راه اندازی پروژه
۲) مشکلات درون سازمانی از جمله تعارضات با سازمان بهره بردار و یا معرفی نماینده جهت حضور در جلسه تحویل موقت
۳) تمایل به افزودن ردیف هایی به قرارداد پیمانکاری مبتنی بر فهرست بهای منضم به پیمان
استنکاف کارفرما از تحویل موقت پروژه آثار حقوقی را برای پیمانکار ایجاد می نماید، از جمله ایجاد حق مطالبه هزینه های ناشی از تضامین و یا هزینه های بالاسری و هزینه های تجهیز کارگاه. بنابراین بهتر این است کارفرما در مهلت مقرر نسبت به تحویل موقت پیمان اقدام نماید.
هم چنین در صورت استنکاف کارفرما از تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری، پیمانکار می تواند با اخذ تامین دلیل از شورای حل اختلاف، آمادگی پروژه برای تحویل موقت را اثبات نموده و سپس جهت طرح ادعای خاتمه پیمان و مطالبه هزینه های بالاسری و هزینه تجهیز مستمر کارگاه و هزینه های ناشی از تضامین در مراجع صالح قضایی اقدام نماید.
استنکاف پیمانکار از تحویل موقت قراردادهای پیمانکاری
استنکاف پیمانکار از تحویل موقت قراردادهای پیمانکاری ممکن است بنا به دلایل زیر باشد:
۱) درخواست پرداخت مطالبات
۲) رسیدگی به صورت جلسات و قیمت های جدید نهایی نشده و ادعاهای مالی
۳) استفاده از محل کارگاه پروژه برای مقاصد دیگر
در صورت استنکاف پیمانکار از تحویل موقت، کارفرما می تواند از طریق تامین دلیل اقدام به تحویل موقت نماید و پیمانکار موظف به خروج از محل کارگاه می باشد. در غیر اینصورت کارفرما می تواند دعوای رفع تصرف عدوانی علیه پیمانکار مطرح نماید. هم چنین در صورت استنکاف پیمانکار از تحویل موقت پیمان، پیمانکار ملزم به پرداخت اجرت المثل زمین و آسیب های ناشی از تقصیر یا قصور به محل کارگاه و یا پروژه می گردد.
آیا تحویل موقت قسمتی از کارگاه قبل از اتمام کل مفاد قرارداد پیمانکاری امکان پذیر است؟
تحویل موقت بخشی از پروژه قبل از اتمام کل کار، ممکن است از سوی پیمانکار یا کارفرما درخواست شود. البته در صورتی که پروژه قابلیت تفکیک داشته باشد، این امر امکان پذیر است. تحویل موقت قسمتی از پروژه باعث کاهش ضمانت نامه انجام تعهدات، شروع دوره تضمین، امکان دریافت بخشی از ضمانت نامه حسن انجام کار و عدم مسئولیت پیمانکار در مراقبت و نگهداری و جلوگیری از آسیب های احتمالی خواهد بود.
پیمانکاری باید قسمت های آماده تحویل موقت و قابل بهره برداری را مشخص کند و از کارفرما تائید بگیرد در غیر اینصورت، ادعا برای تحویل موقت تنها در مواردی است که یا در اسناد پیمان درج شده باشد و یا کارفرما درخواست تحویل موقت را اعلام نماید، در غیر اینصورت تحویل موقت کلیه موارد می تواند منوط به انتهای زمان پروژه گردد.
کارفرما در صورتی تمایل به تحویل موقت بخشی از پروژه را دارد که بتواند جهت استفاده آن را در اختیار بهره بردار قرار دهد، در غیر اینصورت تنها منجر به تحمل هزینه های تعمیر و نگهداری خواهد بود.
عدم تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری به دلایلی خارج از قصور پیمانکار
در برخی موارد امکان دارد موضوع پیمان از سوی پیمانکار به طور کامل انجام شده باشد اما به دلایلی که خارج از قصور پیمانکار است امکان بهره برداری وجود ندارد. برای مثال می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱)خرید و نصب تجهیزاتی که در تعهد کارفرما بوده و جزو الزامات برای امکان بهره برداری پروژه باشد.
۲) بهره برداری از پروژه وابسته به تعهداتی باشد که در قسمت های دیگر پروژه از سوی کارفرما یا پیمانکار یا شخص ثالث صورت گرفته باشد.
۳) اخذ مجوزهایی که جهت بهره برداری مورد نیاز است و جزو تعهدات کارفرما باشد.
در موارد این چنینی دو حالت رخ می دهد:
الف) امکان بهره برداری موقت می باشد اما بهره برداری دائم امکان پذیر نیست. در این حالت، باید تحویل موقت و صورت جلسه مربوطه شکل گیرد و هیات تحویل موقت در مورد عدم امکان تحویل قطعی تصمیم گیری نماید.
ب) در حالت دوم امکان تحویل موقت و امکان تست پیوسته و نهایی وجود ندارد. در این صورت تنها راه پیش رو اعمال خاتمه پیمان و یا ماده ۴۹ شرایط عمومی پیمان که همان تعلیق است می باشد.
در قراردادهای عمرانی، پیمانکار می تواند درخواست تشکیل هیات تحویل موقت را طبق بند ه ماده ۳۹ شرایط عمومی پیمان، را داشته باشد و در قراردادهای غیر عمرانی در صورت عدم پذیرش درخواست خاتمه پیمان از سوی کارفرما، پیمانکار می تواند از طریق مراجع صالح رسیدگی درخواست فسخ قرارداد پیمانکاری را نماید.
اقدامات پیمانکار پس از تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری
پیمانکار پس از تحویل موقت باید وسایل، ماشین آلات و ابزار و مصالح اضافی متعلق به خود را از محل پروژه ظرف مدتی که مورد قبول مهندس مشاور باشد خارج نماید. پیمانکار باید در محاسبه جدول تجهیز کارگاه، هزینه مصالح بازیافتی را کسر نماید و در محاسبه ساختمان ها و تاسیسات موقت که دارای ساختار بنایی بوده و کارفرما علاقه مند به گرفتن آنها تحت مالکیت خود باشد، صرفا هزینه مصالح بازیافتی منهای هزینه برچیدن کارگاه به پیمانکار پرداخت شود. در مورد ساختمان های پیش ساخته، پیمانکار فقط قیمت و هزینه استهلاک آن را در برآورد تجهیز کارگاه وارد می کند تا قیمت رقابتی در مناقصه را داشته باشد. لذا در صورت نیاز، کارفرما هزینه روز آن ها را محاسبه و هزینه برچیدن آن را کسر می نماید.
بعد از تحویل موقت پیمانکار باید از کارگاه رفع تصرف نماید در غیر اینصورت کارفرما می تواند پس از ارسال اظهارنامه به پیمانکار و عدم تحویل کارگاه از سوی وی اقدام به طرح دعوای رفع تصرف عدوانی نماید. در این حالت علاوه بر صدور حکم رفع تصرف عدوانی، وی باید اجرت المثل ایام تصرف و پرداخت هزینه های کارفرما جهت برچیدن کارگاه را پرداخت نماید.
تحویل موقت در قراردادهای پیمانکاری یکی از موضوعات مهم می باشد که عدم رعایت تشریفات قانونی و امتناع کارفرما و پیمانکار نسبت به تحویل موقت می تواند آثار زیان باری را به همراه داشته باشد. در این مقاله سعی نموده ایم تا حد امکان به مباحث حقوقی تحویل موقت و دعاوی که از آن ناشی می شود بپردازیم. اما با توجه به گستردگی موضوع و مقررات مربوط به هر یک از قراردادهای پیمانکاری باید قبل از هر گونه اقدامی با وکیل پیمانکاری مشاورات لازم را نمایید. دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت در حوزه دعاوی پیمانکاری و با بهره مندی از وکلای متخصص و با تجربه آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی خویش به کارفرمایان و پیمانکاران می باشد.