قرارداد حمل و نقل ریلی از روش هایی است که تجار و بازرگانان در جهت ارسال کالاهای خود در داخل و خارج از کشور نزد خریدار استفاده می نمایند . انعقاد قراردادهای حمل و نقل فی مابین متصدی حمل و نقل و ارسال کننده سبب ثبات و پایداری بیش تر قرارداد حمل و نقل می گردد. به جهت گسترش روز افزون صادرات و واردات، می بایست تجار و بازرگانان علاوه بر آگاهی نسبت به قوانین داخلی، از قوانین حوزه بین الملل نیز مطلع شوند.
مفهوم قرارداد حمل و نقل ریلی
قرارداد حمل و نقل ریلی بین فرستنده کالا و ناوگان حمل و نقل ریلی منعقد می شود، در قراردادهای حمل و نقل، ناوگان حمل و نقل با فرستنده توافق می کند تا در مقابل اجرتی معین، محموله های باری را در تاریخ معین به گیرنده تحویل دهد. مسئولیت ناوگان حمل و نقل ریلی در مقابل ارسال کننده و مرسل الیه، همچون مسئولیت وکیل در مقابل موکل می باشد. تنظیم قراردادهای حمل و نقل ریلی نیازمند قوانین حوزه داخلی و بین المللی می باشد.
شرایط حاکم بر قرارداد حمل و نقل ریلی
طرفین قرارداد حمل و نقل جاده ای می بایست، اهلیت لازم و قصد و رضا برای انعقاد معامله ای مشروع را داشته باشند، همچنین آنان می بایست ضمن قرارداد حمل و نقل ریلی مسئولیت متصدی حمل و ارسال کننده نوع کالا، زمان تحویل کالا را ذکر نمایند.
تعهدات متصدیان حمل و نقل ریلی
طبق قانون تجارت و کنوانسیون کوتیف، مسئولیت ناوگان حمل و نقل ریلی مفروض می باشد و ناوگان حمل و نقل ریلی مسئول کلیه خسارات وارده می باشد مگر اینکه بتواند خلاف آن را در مرجع صالح اثبات نماید.
تعهدات فرستنده کالا در حمل و نقل ریلی
فرستنده موظف می باشد کالا را به درستی بسته بندی نماید و اطلاعات صحیح و کافی را در اختیار ناوگان حمل و نقل ریلی قرار دهد تا تمهیدات لازم را برای حفظ کالا انجام دهند. چنانچه به علت عدم اطلاعات صحیح و بسته بندی نادرست، خسارتی به کالا وارد گردد، فرستنده مسئول خسارات وارده می باشد مگر اینکه کارمند ناوگان حمل و نقل ریلی عمدا یا در نتیجه بی احتیاطی خسارتی به اشخاص وارد نماید که شخصا مسئول جبران خسارت وارده می باشد ولی هرگاه به سبب اقدامات شخص حقوقی به ناوگان خسارت وارد گردد، ناوگان مسئول خسارت وارده می باشد.
تعیین قانون حاکم بر قرارداد حمل و نقل ریلی
طرفین قرارداد حمل و نقل ریلی می توانند ضمن قرارداد حمل و نقل ریلی، در خصوص قانون حاکم بر قرارداد توافق نمایند. قانون تجارت و کنوانسیون کوتیف از جمله قوانینی است که طرفین می توانند با تراضی یکدیگر به عنوان حاکم بر قرارداد تعیین نمایند.
بیمه در قرارداد حمل و نقل ریلی
ارسال کننده در جهت حفظ کالا از خسارات و آسیب های احتمالی موظف است محموله باری را بیمه نماید ،البته در برخی از کالاهای حساس، متصدی حمل و نقل موظف به بیمه کردن کالا می باشد. در صورت ورود خسارت به کالا، بیمه موظف به پرداخت خسارات وارده می باشد.
ضمانت نامه در قراردادهای حمل و نقل ریلی
در قراردادهای حمل و نقل ریلی، صاحبان کالا برای آن که بتوانند در صورت ورود خسارت به سرعت و آسانی نسبت به جبران ضرر و زیان خود اقدام نمایند، می توانند مبلغی را تحت عنوان ضمانت نامه به صورت چک، سفته و … از ناوگان حمل و نقل ریلی مطالبه نمایند.
فسخ قرارداد در حمل و نقل ریلی
طرفین قرارداد می توانند ضمن قرارداد حمل و نقل ریلی، شروطی را در قرارداد ذکر نمایند تا در صورت عدم انجام شرط مذکور، هر یک از طرفین بتواند نسبت به فسخ قرارداد حمل و نقل اقدام نمایند، در این صورت خواهان می بایست به وسیله اظهارنامه طرف مقابل را مطلع نماید و با مراجعه به مرجع صالح دادخواست تنفیذ فسخ قرارداد حمل و نقل را ارائه نماید.
حوادث قهری و غیر مترقبه در قراردادهای حمل و نقل ریلی
در صورت بروز حوادث قهری و غیر مترقبه مانند آتش سوزی و … ناوگان حمل و نقل ریلی مسئول نمی باشد مگر اینکه طرفین بر خلاف آن توافق نموده باشند.
نحوه مطالبه خسارت تاخیر ارسال کالا در حمل و نقل ریلی
طرفین می توانند ضمن قراراداد حمل ونقل با یکدیگر توافق نمایند تا در صورت بروز تاخیر در ارسال کالا ، ناوگان حمل نقل ریلی مبلغی را به عنوان خسارت تاخیرتادیه به ارسال کننده پرداخت نماید ؛ چنان چه طرفین در این خصوص با یکدیگر توافقی نکرده باشند خواهان با مراجعه به مرجع صالح می تواند طرح دعوا نماید .
حل و فصل اختلافات در قراردادهای حمل و نقل ریلی
طرفین قرارداد می توانند ضمن قرارداد حمل و نقل در خصوص نحوه حل و فصل اختلافات با یکدیگر توافق نمایند. چنانچه طرفین جهت حل و فصل اختلاف خود از روش داوری استفاده نمایند؛ حق مراجعه به دادگاه را ندارند مگر اینکه با توافق یکدیگر شرط داوری را اقاله نمایند.