جهت رفع اختلافات در قراردادهای انتقال فناوری، راه های متعددی وجود دارد که برخی از طریق مراجعه به دادگاه ها جهت رفع تنازع و برخی از طریق استفاده از شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات می باشد.در ادامه به بررسی انواع راه های حل و فصل اختلافات در قراردادهای انتقال فناوری اعم از روش های جایگزین و یا مراجعه به محاکم قضایی خواهیم پرداخت.

شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات در قراردادهای انتقال فناوری

در قراردادهای انتقال فناوری به علت پیچیدگی و تنوع بالایشان طرفین قرارداد ترجیح می دهند که بیشتر از روش های جایگزین حل و فصل اختلافات (ADR) به جای مراجعه به دادگاه ها جهت رفع اختلافات فی ما بین استفاده نمایند.

• اقسام شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات در قراردادهای انتقال فناوری

روش های جایگزین حل و فصل اختلافات به شرح ذیل است که جهت جلوگیری از طولانی شدن بحث به ذکر عنوان آنها بسنده می شود :

۱-۱)  داوری

۲-۱) سازش

۳-۱) میانجیگری

۴-۱) مذاکره

۵-۱) رسیدگی کوتاه

۶-۱) ارزیابی بی طرفانه

۷-۱) شیوه های ترکیبی

• مزایای شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات (Alternative dispute resolution = ADR)

 عمده ترین مزایای توسل به شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات (ADR) برای طرفین قرارداد موارد ذیل می باشد :

۱-۲) صلاحیت مبتنی بر توافق طرفین

۲-۲) تخصصی بودن رسیدگی در دعاوی مربوط به قراردادهای انتقال فناوری

۳-۲) سرعت و سهولت در رسیدگی

۴-۲) هزینه پایین رسیدگی در روش های جایگزین

۵-۲) استقلال و بی طرفی مرجع رسیدگی

۶-۲) سری بودن و محرمانه بودن جریان رسیدگی

۷-۲) جلوگیری از طرح مسائل پیچیده تعارض قوانین

۸-۲) گوناگونی و وسعت شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات

حل و فصل اختلافات در قراردادهای انتقال فناوری از طریق مراجعه به دادگاه های صالح ملی

طرفین قراردادهای انتقال فناوری ، مطابق با قرارداد تنظیمی در انتخاب و تعیین مرجع رسیدگی به اختلافات فی مابین، آزاد هستند. چراکه به علت تخصصی بودن رسیدگی به موضوع، طرفین قرارداد بهتر از هر شخص دیگری برای تشخیص شیوه مناسب رسیدگی به اختلافات صلاحیت دارند.

با این حال در بعضی نظام های حقوقی به علت وجود قوانین و مقررات آمره طرفین قرارداد انتقال فناوری آزادی عمل مطلق ندارند و نمی توانند به شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات مثل حل و فصل اختلافات از طریق داوری، میانجیگری و سازش و … متوسل شوند و مجبور به مراجعه به دادگاه صالح (ملی) می باشند.

• بروز اختلافات در نقض رویه های ضد رقابتی در قراردادهای انتقال فناوری

یکی از مواردی که طرفین قرارداد انتقال فناوری نمی توانند به شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات متوسل شوند ، مواردی است که قرارداد منعقده شامل رویه های ضد رقابتی می باشد. که حتماً باید اختلافات در مراجع قضایی ملی همان کشور بررسی شوند. به این علت که برای کنترل رویه های رقابتی در هر کشوری، روش های متعددی پیش بینی شده است.

در واقع در رویه ضد رقابتی در انتقال فناوری، بحث حمایت از منافع و نظم عمومی اقتصادی ملی هرکشوری مطرح می باشد و درصورتی که قرارداد های انتقال فناوری موازین اساسی مربوط به حقوق رقابت را نقض کنند و یا باعث ایجاد اخلال در رقابت تجاری صحیح در نظام اقتصادی ـ تجاری جامعه شوند، در نتیجه با واکنش حقوق ملی هرکشور مواجه خواهند شد. و در نتیجه اعتقاد به صلاحیت مراجع دادگستری ملی در چنین مواردی برای رسیدگی به موضوع از حیث تشخیص قانونی بودن یا ضدرقابتی بودن یک رویه تجاری از موارد صلاحیت اجباری مراجع قضایی هرکشوری می باشد و باعث می شود به هیچ عنوان نتوان از مراجع جایگزین حل اختلاف استفاده نمود.

• شورای رقابت و رسیدگی به رویه های ضدرقابتی در قراردادهای انتقال فناوری

 صلاحیت شورای رقابت برای رسیدگی به رویه های ضدرقابتی در قراردادهای انتقال فناوری به شرح ذیل است:

مطابق با شرح قانون نحوه اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، شورایی به نام “شورای رقابت” صلاحیت انحصاری رسیدگی و تعیین مجازات برای رویه های ضد رقابتی در قراردادهای انتقال فناوری را برعهده دارد.

–قابل اعتراض بودن تصمیمات شورای رقابت

 برای رسیدگی به اعتراضات نسبت به تصمیمات شورای رقابت، هیأت تجدید نظر واقع در تهران نسبت به تصمیمات شورای رقابت رسیدگی می کند.

• مشکلات الزام ارجاع اختلافات ناشی از قراردادهای انتقال فناوری به مراجع قضایی ملی

در مواردی که به استناد قوانین آمره انتقال دهنده و انتقال گیرنده در قراردادهای انتقال فناوری ملزم هستند که برای حل اختلافات فی مابین به دادگاه های صالح ملی مراجعه نمایند، این الزام منجر به بروز مشکلاتی به شرح ذیل خواهد گردید :

الف) بروز مشکلات قضایی در اجرای حکم

در مواردی که بین کشور انتقال دهنده و انتقال گیرنده فناوری ، قراردادهای همکاری دوجانبه قضایی وجود نداشته باشد ، زمانی که خوانده دعوا شخص خارجی است مشکلاتی در اجرای حکم ایجاد می شود.

ب) تأثیر منفی در انتقال فناوری پیشرفته به کشورهای درحال توسعه

تحمیل قواعد غیر قابل انعطاف و اجباری در مورد نحوه حل و فصل اختلافات در امر انتقال فناوری درکشورهای درحال توسعه تأثیرات منفی خواهد گذاشت.

راه های حل و فصل اختلافات در قراردادهای انتقال فناوری از منظر دستور العمل موسوم به مجموعه ضوابط راجع به انعقاد قرارداد انتقال فناوری

مطابق با مقرره قانونی فوق مطرح در باب انتقال فناوری، اختلافات ناشی از تفسیر و اجرای قراردادهای انتقال فناوری به ترتیب از ۲ راه قابل حل می باشد :

• حل و فصل اختلاف از طریق مذاکرات دوستانه

کلیه اختلافات ناشی از تفسیر و اجرای قرارداد ابتدا در هیأتی مرکب از نمایندگان طرفین قرارداد و شخص ثالث مرضی الطرفین بررسی و به طریق دوستانه حل و فصل خواهد شد.

• مراجعه به دادگاه های صالح ایران

در صورتی که اختلافات قراردادی از طریق مذاکرات دوستانه حل نشوند ، طرفین قرارداد ملزم به مراجعه به دادگاه های صالح هستند. که رأی دادگاه ایران در این حالت قطعی و لازم الاجرا خواهد بود.

مخالفت طرف خارجی قرارداد انتقال فناوری با ارجاع اختلاف به دادگاه ایران

در صورتی که رسیدگی به اختلاف طرفین در قرارداد های انتقال فناوری در دادگاه های ایرانی مورد قبول طرف خارجی قرار نگیرد، می بایست طرف ایرانی قرارداد بر اساس تصمیم بالاترین مقام دستگاه اجرایی اقدام نماید.

راه های حل و فصل اختلافات در قراردادهای انتقال فناوری از منظر آنکتاد

مطابق با پیش نویس استانداردهای رفتاری آنکتاد درخصوص اختلافات حاصله در قراردادهای انتقال فناوری روش های ذیل حاکم است :

1. تلاش برای حل و فصل منازعات و اختلافات فیما بین از طریق شیوه دوستانه و با مذاکرات مستقیم.
2. ارجاع به رسیدگی مبتنی بر سازش جهت حل و فصل اختلافات.

با توجه به پیچیدگی قراردادهای انتقال فناوری و تنوع آنها، احتمال وقوع اختلافات و منازعات در این قرارداد ها بسیار است؛ دفترحقوقی بین المللی دادپویان حامی آماده ارائه قبول وکالت و مشاوره حقوقی تخصصی جهت حل و فصل و پیگیری حقوقی دعاوی ناشی از این اختلافات می باشد.

اشتراک گذاری: