قرارداد انتقال فناوری جهت تجارت محصولات فکری یا اموال غیر ملموس به کار گرفته می شوند. خواص و ویژگی های محصولات فکری از جمله قابلیت تکثیر یا امکان استیلای بیش از یک نفر به طور همزمان بر این اموال که عمدتا ناشی از نا ملموس و ظاهرا اعتباری بودن آنهاست ، اقتضا دارد تجارت این محصولات خصوصا با هدف حفظ اصل مالکیت برای مالک در قالب های مرسوم تجارت کالا و خدمات ، یا اساسا مقدور نباشد و یا اینکه صرفه اقتصادی نداشته باشد. لذا روش تجارت محصولات فکری با روش های مرسوم و معمول تجارت کالا و خدمات ، تا حدود زیادی متفاوت شده و بر خلاف آنچه که از طریق قرارداد های مرسوم بیع ، معامله می شود ، معاملات این محصولات عمدتا از طریق قراردادهای مخصوص صورت می پذیرد.
روش های قراردادی رایج انتقال فناوری
در حال حاضر برای انتقال فناوری ، ابزارها و روش های فراوان و متفاوت باهم وجود دارد . در راس روش های قراردادی و رسمی از قرارداد لیسانس ، قرارداد فرانشیز ، قرارداد جوینت ونچر و کلید در دست نام برده اند .
- قرارداد لیسانس : لیسانس ، اجازه ای است که برای بهره برداری از حقوق انحصاری ناشی از محصولات فکری ، توسط مالک آن محصول ، برای غیر صادر می گردد .
- قرارداد فرانشیز یا اعطای امتیاز : فرانشیز رابطه ای حقوقی است که به موجب آن اعطا کننده امتیاز در قبال عوض معلوم ، به امتیاز گیرنده اجازه می دهد تا با استفاده از حقوق متعلق به دارائی های فکری اعطا کننده ، در یکی از شاخه های تولیدی ، توزیعی و خدماتی در شبکه ای متحدالشکل و یکسان به فعالیتی تجاری کاملا هماهنگ و دقیقا مثل فعالیت اعظا کننده امتیاز ، مبادرت نماید.
- قرارداد جوینت ونچر : این قرارداد ، رابطه حقوقی است که به موجب آن ، دو شخص یا بیشتر برای انجام فعالیت مشترک تجاری خاص با هدف تحصیل سود و با پذیرش ریسک های احتمالی آن ، با استفاده از توانایی های یک دیگر مبادرت به سرمایه گذاری مشترک می نمایند.
- قرارداد کلید در دست : قرارداد کلید در دست قراردادی است که به موجب آن فروشنده در قبال دریافت عوضی معلوم ، تعهد می کند تمام امور مربوط به موضوع قرارداد را از ابتدا تا انتها مطابق با شروط و تعهدات قراردادی خود به انجام رسانده و سپس کار مورد تعهد به اتمام رسیده و آماده بهره برداری را تحویل خریدار نماید.
شرایط تشکیل قرارداد انتقال فناوری
شرایط تشکیل یا انعقاد قرارداد انتقال فناوری و صحت آن ، تابع شرایط کلی سایر قراردادها می باشد. لذا در این قرارداد هم مثل هر قرارداد دیگری طرفین باید برای انعقاد علاوه بر داشتن قصد و رضای سالم و جدی ، اهلیت تملک و تصرف نیز داشته باشند. همچنین انعقاد این قرارداد منوط به وجود موضوع معین است و جهت معامله نیز نباید نامشروع باشد ( ماده 190 ق. م ) .
علاوه بر قواعد عام ، مواردی نیز اختصاصا برای انعقاد این قرارداد مطرح است . از جمله:
الف) تراضی در قرارداد
در این راستا باید مشخص شود که اولا چه شخص یا اشخاصی مالک یا دارنده فناوری به حساب می آیند ؛ ثانیا اصل آزادی اراده در این قرارداد چه جایگاهی دارد ؛ ثالثا بیان اراده و شرایط شکلی و ماهوی آن در این خصوص چگونه است.
ب) موضوع قرارداد
موضوع قرارداد انتقال فناوری که قراردادی است تجاری و معوض ، واجد دو رکن عوض و معوض(فناوری) می باشد . در ذیل موضوع قرارداد که تراضی به طور کلی برای وقوع آن صورت می پذیرد ، باید به بیان جزئیات و ویژگی های متعلق یا مورد تعهدات طرفین هم پرداخته شود.
شرایط موضوع قرارداد انتقال فناوری
- لزوم مالیت داشتن ؛
- لزوم ملک بودن فناوری ؛
- لزوم آزاد بودن فناوری ؛
- لزوم علم داشتن به فناوری مورد انتقال ؛
- لزوم قدرت بر تسلیم مورد انتقال .
تعهدات طرفین قرارداد انتقال فناوری
تعهدات طرفین در قرارداد انتقال فناوری، از مهم ترین یا حیاتی ترین بخش های این قرارداد محسوب می شود . این بخش از قرارداد، به خصوص درمورد تعهدات انتقال دهنده ،که تعیین کننده جزئیات و شرح الزامات و التزامات قراردادی طرفین می باشد ، به لحاظ اهمیتشان ، باید با دقت خاص و احاطه کامل به ماهیت فناوری، ماهیت انتقال و آشنایی به ظرافتها ویژه حقوق قراردادها تنظیم گردد.
انواع تعهدات موجود در قرارداد انتقال فناوری
- تعهدات ناشی از اموال فکری ؛
- تعهدات ناشی از اموال فیزیکی ؛
- تعهدات مالی یا پرداخت ها ؛
- تعهدات به ارائه خدمات .
تعهدات اختصاصی انتقال دهنده در قرارداد انتقال فناوری
- تعهد به تحقق انتقال ؛
- تضمین عقدی ؛
- تعهد به ارائه اسناد ، آموزش و کمک های فنی ؛
- تعهد به متناسب بودن فناوری با هدف انتقال گیرنده ؛
- تعهد به مضر نبودن فناوری برای حیط زیست و سلامت انسان ها .
آثار قرارداد انتقال فناوری
الف) آثار مستقیم و اصلی
اثر اصلی و مستقیم قرارداد انتقال فناوری، به عنوان یک قرارداد معین و معوض ،انتقال فناوری به انتقال گیرنده و انتقال عوض به انتقال دهنده می باشد.
ب) آثار غیر مستقیم
از آنجا که در قرارداد انتقال فناوری، تعهد اصلی انتقال دهنده از نوع تعهد به نتیجه است ، به طور کلی فراهم نمودن هر چیزی که برای تحقق نتیجه مذکور نیاز باشد جزء آثار غیر مستقیم این قرارداد تلقی خواهد شد ؛ از جمله صدور مجوز برای بهره برداری از اختراع ثبت شده ، دانش چگونگی ثبت شده ، علامت و اسم تجاری ، برنامه های کامپیوتری و….و تدارک و تهیه ماشین آلات ، تجهیزات ، ارائه اسناد ، مدارک ، نقشه ها ، ارائه آموزش و کمک های فنی برای بهره برداری و…. همگی به نحوی اثر غیر مستقیم قرارداد به حساب می آیند.
موسسه حقوقی بین المللی دادپویان حامی با ده سال سابقه در حوزه دعاوی و تنظیم قراردادهای داخلی و بین المللی آماده ارائه مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه انواع قراردادها می باشد.
