همانگونه که در تعهدات امتیازدهنده در قراردادهای فرانچایز و تعهدات امتیازگیرنده در قراردادهای فرانچایز بررسی نمودیم که طرفین می بایست به تعهدات خویش پایبند باشند، شماری از تعهدات نیز هستند که در اکثر قراردادهای تجاری یافت می شوند از جمله تعهدات مربوط به مدت و تمدید و انقضای مدت قرارداد فرانچایز که طرفین مکلف به رعایت آن بوده و در مقاله حاضر قصد پرداختن به آن را داریم.

مدت قرارداد فرانچایز

نحوه تعیین مدت قرارداد فرانچایز

طرفین قرارداد فرانچایز معمولاً یک مدت را برای این قرارداد قرار می دهند. از آنجائیکه طرفین در پی دریافت سود کافی هستند، این مدت می بایست به اندازه کافی ولوتمدید نگردد طولانی باشد. به دلیل اینکه هم امتیازدهنده به تبع آموزش های تخصصی به امتیازگیرنده و افشای اسرار صنعتی و تجاری خویش متحمل هزینه هایی شده که نیاز به جبران دارد و هم امتیازگیرنده هزینه هایی در زمینه سرمایه گزاری در مورد زمین، ساختمان  و تجهیزات و کارکنان و…  مربوط به واحد تجاری انجام داده که باید آن هزینه ها را در مدت زمانی معقول جبران نماید.

• کوتاه بودن معقول مدت زمان قرارداد فرانچایز

از طرفی مدت قرارداد فرانچایز باید به اندازه کافی کوتاه باشد. چرا که طرفین بتوانند ارتباطشان را با یکدیگر به دلایل شخصی و تجاری به راحتی قطع کنند و مجبور به نقض قرارداد و اثبات نقض آن در مراجع قضایی نگردند.

• مدت قراردادهای فرانچایز معمولاً پنج سال می باشد.

انقضای مدت قرارداد فرانچایز

وقتی که مدت قرارداد فرانچایز (معمولاً ۵ سال) به پایان می رسد و قرارداد تمدید نگردد، این قرارداد منقضی خواهد شد.

لازم است که در قرارداد فرانچایز حقوق و وظایف طرفین در زمان انقضای قرارداد مشخص گردد که به شرح ذیل می باشد:

• عدم استفاده از حقوق مالکیت فکری توسط امتیازگیرنده

با توجه به اینکه حقوق مالکیت فکری از جمله اسامی و علائم تجاری متعلق به امتیازدهنده می باشد، پس از انقضای قرارداد، امتیازگیرنده دیگر نمی تواند این حقوق را استفاده نموده و یا نسبت به آنها هیچ حق و ادعایی داشته باشد. حتی با وجودیکه وی هزینه هایی از جمله اجرت و حق الامتیاز برای آگهی و تبلیغات علائم تجاری پرداخته است و مطابق قرارداد فرانچایز مورد استفاده قرار گرفته است، اما با انقضای قرارداد فرانچایز حق وی به پایان می رسد.

به اعتقاد حقوقدانان وقتی که قرارداد فرانچایز منقضی می شود، حقوق امتیازگیرنده هم برای استفاده از هر گونه حقوق مالکیت فکری در مورد نظام موضوع فرانچایز به پایان می رسد. مخصوصاً در مورد نشانه های متمایز امتیازدهنده که عبارتند از اسامی و علامت صنعتی و تجاری و … .

• شرط قیدهای پس از انقضای قرارداد

گاهی شروطی در قراردادهای فرانچایز درج می شود که به “قیدهای پس از انقضای قرارداد” معروف هستند. دلیل این شروط آن است که امتیازدهنده که به امتیازگیرنده چگونگی به انجام رساندن یک تجارت موفق را تعلیم داده است، نمی خواسته که امتیازگیرنده در همان حوزه پس از اتمام قرارداد فرانچایز با وی رقابت نماید و از طرفی شاید نفع امتیازدهنده در این باشد که پس از انقضای مدت قرارداد فرانچایز آن را به امتیازگیرنده دیگری پیشنهاد دهد و از طرفی هم امتیازگیرنده قبلی دوره ای از زندگی خود را صرف موضوع قرارداد فرانچایز نموده و در نتیجه شیوه ی انجام آن کار تجاری را یاد گرفته است و شاید نخواهد از فعالیت در حوزه ی مشابه قرارداد فرانچایز ممنوع شود. لذا؛ نیاز به برقراری تعادل منصفانه میان دو منافع متضاد امتیازدهنده و امتیازگیرنده قرارداد می باشد.

قیدهای پس از انقضای قرارداد فرانچایز شامل سه حوزه می باشد:

الف- طول مدت زمان:

طول مدت زمانی که یک امتیازگیرنده قبلی بتواند به طور معقولانه از رقابت مشابه با قرارداد فرانچایز سابق خود ممنوع گردد معمولاً به اوضاع و احوال ویژه ی هر وضعیت و منطقه بستگی دارد. ولیکن ممکن است منوط به یک مدت معین باشد که به وسیله ی قوانین رقابت ملی یا چند ملیتی مانند قوانین اتحادیه اروپا تحمیل می شود.

ب- منطقه جغرافیایی:

اندازه محدوده جغرافیایی که امتیازگیرنده قبلی می تواند از رقابت ممنوع شود، باید به اندازه “محدوده بازاری باشد که واحد موضوع قرارداد فرانچایز در آن محدوده فعالیت می کند”. گاهی اوقات برخی قوانین رقابت ملی و چند ملیتی چنین محدودیت هایی را به همه نواحی که در رقابت با دیگر امتیازگیرندگان و یا امتیازدهنده می باشد بسط و تعمیم می دهد.

ج- انواع فعالیت های تجاری ممنوعه:

این محدودیت در ارتباط با نوع تجارت و فعالیتی است که امتیازگیرنده قبلی از انجام آن ممنوع می شود.

 یک مثالی که حقوقدانان در این مورد بیان می کنند در موردی است که قرارداد فرانچایز درباره ی یک رستورانی است که غذای ایتالیایی را سرو می کند ، امتیازگیرنده این قرارداد می تواند از به راه اندازی چنین رستورانی در همان منطقه پس از اینکه قرارداد فرانچایز به پایان رسید ممنوع شود و هر گونه پول یا وجهی را که به امتیازدهنده بدهکار است یا بالعکس، پرداخت شود.  هم چنین کالا و اموالی که امتیازدهنده برای اجرا و انجام موضوع قرارداد فرانچایز خریداری نموده است باید به قیمت منصفانه بازار توسط امتیازدهنده خریداری شود.

قابل توجه است که ممکن است در قرارداد فرانچایز شرط یا شروط مخالف با این امر در قرارداد درج شود.

• نکته بسیار مهم این است که در زمان انقضای قرارداد فرانچایز حتی اگر تمایل و حسن نیت نسبت به سیستم و نظام موضوع قرارداد فرانچایز به دلیل اجرای قرارداد توسط شخص امتیازگیرنده، افزایش یابد باز هم امتیازگیرنده مستحق هیچگونه پرداختی نمی باشد؛ مگر آنکه چنین پرداختی در قرارداد شرط شده باشد.

تمدید مدت قرارداد فرانچایز

تمدید قرارداد فرانچایز خود به خود و به صورت اتوماتیک صورت نمی گیرد و در واقع موضوعی است که در قرارداد باید شرایط و چگونگی آن بیان شود. چرا که از لحاظ حقوقی “اصل عدم” حاکم است یعنی اصل بر این است که قرارداد تمدید نمی شود مگر آنکه تصریح گردد.

تمدید قرارداد فرانچایز، ممکن است با وجود منصفانه بودنش، موجب ایجاد مسائل و مشکلاتی برای طرفین نیز شود. به عبارتی اگر امتیازگیرنده در کارش موفق باشد، تمایل دارد که قرارداد با همان شرایط و ترتیبات قرارداد اول ادامه یابد، ولیکن معمولاً امتیازدهنده، پس از پایان مدت قرارداد اول، شرایط جدیدی را پیشنهاد می دهد که حاکی از تعیین حق الامتیاز بالاتری نسبت به حق الامتیاز توافق شده ی قرارداد اول می باشد.

• عدم پرداخت مجدد هزینه های سابق در تمدید قرارداد فرانچایز

در پاسخ به این سوال که آیا امتیاز گیرنده ای که قرارداد خود را تمدید می کند موظف به پرداخت مجدد هزینه های سابق قرارداد فرانچایز می باشد یا خیر ؛ باید گفت که معمولاً امتیازدهنده، قرارداد را با شرایطی تمدید می کند که همان شرایط را به امتیازگیرندگان احتمالی جدید، پیشنهاد می کند، اما امتیازگیرنده سابق که قرارداد خود را تمدید می کند، موظف به پرداخت هزینه های دیگر نیست که در ابتدای قرارداد فرانچایز اولی آن ها را متحمل شده بود چرا که امتیازدهنده دیگر مجبور نیست دوباره هزینه هایی را صرف امور آموزش و بررسی و … نماید.

• ایجاد شرط در تمدید قرارداد فرانچایز

ممکن است در قرارداد فرانچایز قید شود که تمدید قرارداد بستگی به وجود برخی شرایط دارد یا اینکه نسبت به تغییر برخی شرایط قبل از تمدید قرارداد توافق صورت گیرد.

مثلاً ممکن است امتیازگیرنده ملزم به بازسازی واحد تجاری اش یا به روز کردن آن شود. یا با برخی ویژگی ها یا شرایط فنی واحد تجاری خود را هماهنگ کند.

در پایان لازم به ذکر است همانطور که در مقالات اخیر بیان شد انقضای قرارداد فرانچایز امری متفاوت از انحلال قرارداد فرانچایز می باشد و نباید آن دو را با هم برابر دانست. چرا که قرارداد با اجرای تمام تعهدات ناشی از آن پایان می یابد، ولی این تحول طبیعی انحلال عقد نیست و انحلال زمانی رخ می دهد که عقد، بر حسب مفاد خود ، جایی برای اجرا داشته باشد ولیکن سبب ویژه ای آن را بی اثر کند.

دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بهره گیری از وکلای مجرب و با سابقه آماده قبول هر نوع مشاوره تخصصی حقوقی و قبول وکالت  در زمینه دعاوی مربوط به قراردادهای داخلی و بین المللی فرانچایز و … به شما مراجعین عزیز می باشد.

اشتراک گذاری: