مراجع صالح رسیدگی به دعاوی کارگر و کارفرما، مراجعی هستند که در اداره کار، جهت رسیدگی به شکایات کارگران و کارفرمایان در نظر گرفته شده اند. و چنانچه اختلافی بین کارگر و کارفرما وجود داشته باشد، افراد فوق می توانند جهت احقاق حق خود به مرجع رسیدگی به دعاوی کارگر و کارفرما که بدین منظور تدارک دیده شده اند، مراجعه و اختلاف خود را مطرح نمایند.

پاسخ به این سوال که رسیدگی به اختلافات ناشی از قراردادهای کارگری در صلاحیت کیست و روند رسیدگی در این مراجع چگونه است موضوع مقاله حاضر می باشد. شایان ذکر است که تمامی اختلافات بین کارگر و کارفرما در مراجع حل اختلاف اداره کار رسیدگی نمی شوند و برای احراز صلاحیت مراجع حل اختلاف کار جهت رسیدگی به اختلافات ناشی از قراردادهای کارگری شرایط لازم است که به بررسی آنها می پردازیم.

شرایط لازم برای صلاحیت مرجع رسیدگی به دعاوی کارگر و کارفرما

همان طور که بیان شد نمی توان ادعا نمود تمام اختلافات و دعاوی فی مابین کارگر و کارفرما قابلیت رسیدگی در مراجع حل اختلاف اداره کار دارد. برای مثال جهت استرداد سفته حسن انجام کار از سوی کارفرما کارگر باید به دادگاه های عمومی حقوقی مراجعه نماید. به طور کلی برای آن که دعوایی در صلاحیت مراجع حل اختلاف کار قرار گیرد بایستی سه شرط در دعوای مذکور احراز شود:

• قرارداد کار میان کارگر و کارفرما منعقد شود اعم از این که این قرارداد شفاهی باشد یا کتبی، موقت باشد یا دائم.
• دعوای مورد نظر با دعوای مطروحه ارتباط داشته باشد.
• دعوای یاد شده مشمول مقررات قانون کار و سایر قوانین و مقررات مربوطه به آن باشد.

با حصول این سه شرط، دعاوی اداره کار قابل طرح و رسیدگی در مراجع صالح هستند.

مرجع رسیدگی به دعاوی کارگر و کارفرما از منظر قانون

قانونگذار در ماده ۱۵۷ قانون کار درباره مراجع صالح رسیدگی به دعاوی کارگر و کارفرما چنین مقرر داشته است :

“هرگونه اختلاف فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز که ناشی از اجرای این قانون و سایر مقررات کار، قرارداد کاراموزی، موافقت نامه های کار گاهی یا پیمان های دسته جمعی کار باشد، در مرحله اول از طریق سازش مستقیم بین کارفرما و کارگر یا کارآموز و یا نمایندگان آن ها در شورای اسلامی کار و در صورتی که شورای اسلامی کار در کارگاهی نباشد از طریق انجمن صنفی کارگران و یا نماینده قانونی کارگران و کارفرما حل و فصل خواهد شد و در صورت عدم سازش از طریق هیات های تشخیص و حل اختلاف به ترتیب آتی رسیدگی و حل و فصل خواهد شد.”

با توجه به ماده فوق محرز است که دعاوی کارگر و کارفرما قابل رسیدگی در مرجع بدوی و تجدیدنظر می باشد.

البته در کارگاه هایی که دارای شورای اسلامی کار می باشند حدالامکان سعی بر این است که اختلاف پیش آمده را از طریق صلح و سازش و در همین شورا حل نمایند. اما چنانچه اختلاف بدین شکل ختم نشود می توان به اداره کار جهت حل موضوع مراجعه نمود.

با توجه به ماده مذکور در صورتی که صلح و سازشی بین کارگر و کارفرما حاصل نشد هیات تشخیص و حل اختلاف به اختلاف مذکور رسیدگی می کنند.

نحوه طرح دعوا و ارائه دادخواست به اداره کار

اولین قدم در رسیدگی به هر دعوایی تقدیم دادخواست است رسیدگی در مراجع حل اختلاف کار نیز مستلزم تقدیم دادخواست از سوی فرد خواهان (کارگر ، کارفرما ، کارآموز و … ) می باشد. که بایستی دادخواست مزبور را به نزدیکترین اداره تعاون ، کار و رفاه اجتماعی محل کار خود تقدیم نمایند.

دادخواست بعد از تسلیم به اداره و پس از وصول، فوری ثبت می شود و رسید به تقدیم کننده دادخواست اعطا می شود.البته در حال حاضر سامانه جامعی برای این امر ایجاد شده و اشخاص پس از طی کردن مراحل احراز هویت از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک و اخذ کد کاربری و رمز عبور می توانند با مراجعه به آدرس اینترنتی https://prkar.mcls.gov.ir/Login دادخواست خود را ثبت نمایند.

دادخواست باید کامل نگاشته شود تا جهت ابلاغ مشکلی ایجاد نگردد.پس از ثبت دادخواست وقت رسیدگی بر اساس تاریخ تقدیم دادخواست تعیین می شود .و حتی در مواردی هم که فوریت اقتضا کند با تشخیص رئیس اداره کار ، تعاون و رفاه اجتماعی و البته با ذکر دلیل به پرونده خارج از نوبت رسیدگی می شود .

پس از اینکه دادخواستی تقدیم می گردد، بدین معناست که فردی از دیگری شکایتی را مطرح نموده است که شاید حتی طرف مقابل از آن اطلاع نداشته باشد . در هر صورت چه در صورت مطلع بودن و یا نبودن طرف مقابل باید دادخواست به وی ابلاغ گردد تا در موعد مقرر در محل حاضر شود .

ارائه دادخواست به اداره کار

مراحل رسیدگی به اختلافات ناشی از قراردادهای کارگری در دعاوی اداره کار

پس از طرح دعوا از طریق سامانه جامع اداره کار، پرونده به یکی از شعب هیات تشخیص اداره کار ارجاع می شود. در ادامه به مراحلی که پرونده قابل رسیدگی در آنهاست می پردازیم.

• رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما در هیات تشخیص

پس از شکایت کارگر از کارفرما یا بالعکس پرونده به هیات تشخیص ارجاع می شود. پس از طی شدن مراتب فوق نوبت به جلسه رسیدگی می رسد.وقت رسیدگی از طریق پیامک و سامانه جامع اداره کار به طرفین ابلاغ می شود و طرفین می توانند شخصا یا با معرفی وکیل در جلسه حاضر شوند.

هیات تشخیص مرحله بدوی در اداره کار می باشد که با سه عضو تشکیل می گردد با توجه به ماده ۱۵۸ قانون کار مصوب ۱۳۶۹ اعضای هیات تشخیص عبارتند از:

• یک نفر نماینده وزارت کار و امور اجتماعی
• یک نفر نماینده کارگران به انتخاب کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان
• یک نفر نماینده مدیران صنایع به انتخاب کانون انجمنهای صنفی کارفرمایان استان.

ریاست جلسه هیات تشخیص در مرحله بدوی با نماینده وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی می باشدو تصمیمات با اکثریت آراء ملاک است. چنانچه هریک از اعضای مذکور در جلسه حاضر نباشند کارگر یا کارفرما و یا نمایندگان آن ها می توانند به عدم تشکیل جلسه به صورت قانونی، ایراد عدم رسمیت جلسه رسیدگی را مطرح نمایند تا با تجدید وقت رسیدگی پرونده در موعد دیگری و با حضور هر سه عضو هیات تشکیل شود. البته چنانچه طرفین به این امر ایراد نکنند هیات با حضور یک عضو نیز می تواند به پرونده رسیدگی کرده و رای صادر نماید.

• رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما در هیات حل اختلاف

رای هیاتهای تشخیص پس از ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ آن لازم‌الاجرا می‌گردد و در صورتی که ظرف مدت مذکور یکی از طرفین نسبت به رای مزبور اعتراض داشته باشد اعتراض خود را باید کتباً به هیات حل اختلاف تقدیم نماید. البته در حال حاضر امکان ثبت اعتراض از طریق سامانه جامع اداره کار به آدرس https://prkar.mcls.gov.ir نیز مقدور می باشد.

با اعتراض یکی از طرفین پرونده به هیات حل اختلاف ارجاع شده و در این هیات مورد رسیدگی قرار می گیرد.هیات حل اختلاف با حضور ۷ نفر از اعضا رسمیت می یابد. تصمیمات هیات حل اختلاف با رای موافق حداقل ۵ نفر از حاضرین اتخاذ می گردد. ریاست جلسه در هیئت حل اختلاف با مدیر کل تعاون کار و رفاه اجتماعی و در صورت نبود وی با نماینده اش می باشد.

طرح دعاوی اداره کار

• طرح دعاوی اداره کار در دیوان عدالت اداری

طبق ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری امکان اعتراض به رای صادره از هیات حل اختلاف اداره کار در دیوان عدالت اداری وجود دارد. زمانی که هیات حل اختلاف اقدام به صدور رایی در خصوص یک پرونده می کند رای مذکور قطعی و لازم الاجرست و امکان طرح پرونده در دیوان عدالت اداری مانع اجرای آن نیست. شخص از تاریخ ابلاغ رای هیات حل اختلاف سه ماه فرصت دارد تا به رای صادره از این هیات در دیوان عدالت اداری اعتراض کند.

سخن پایانی

اگر چه مراحل شروع تا خاتمه رسیدگی را به تفصیل بیان نمودیم اما لازم است بدانید که در هر کدام از این مراحل مشکلاتی ممکن است عارض شود که شاید حتی به ذهنتان هم خطور ننماید. از جمله ایراداتی که ممکن است خوانده به دعوا وارد کند و یا ادله ای که به دادگاه ارائه نماید و بدین سان روند بررسی را با مشکل مواجه نماید . از این رو احتیاط حکم می کند که قبل از ورود به دعوی حتما همه جوانب را سنجیده و از کمک وکیل اداره کار که با چنین دعاوی سر و کار داشته اند بهره مند شوید. چرا که این افراد به دلیل تجربه این گونه دعاوی می توانند مشکلات احتمالی در روند رسیدگی را پیش بینی نموده و قبل از اینکه مشکل جدیدی عارض شود آن را حل و برای آن چاره بیندیشند.

دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بهره گیری از حضور وکلای مجرب و آشنا به قوانین سالیان متمادی است که با قبول پرونده های اداره کار در جهت دفاع از حقوق اشخاص تلاش می نماید. در صورتی که نیاز به مشاوره تخصصی در این زمینه داشتید می توانید با ما تماس گرفته و از وکلای متخصص در پرونده های اداره کار مشاوره دریافت نمایید.