به موجب ماده ۱۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ :« هر دعوایی که در اثنای رسیدگی به دعوای دیگر از طرف خواهان یا خوانده یا شخص ثالث یا از طرف متداعیین اصلی بر ثالث اقامه شود دعوای طاری نامیده می شود. این دعاوی اگر با دعوای اصلی مرتبط یا دارای یک منشا باشد ، در دادگاهی اقامه می‌شود که دعوای اصلی در آنجا اقامه می‌شود.»

با توجه به ماده ۱ قانون فوق الذکر مراجع غیر قضایی ملزم به رعایت قانون آیین دادرسی مدنی نیستند مگر اینکه در قانون به رعایت قواعد آیین دادرسی مدنی تصریح شود.با توجه به اینکه در قوانین مربوط به هیئت ماده واحده تبعیت از قواعد آیین دادرسی مدنی پیش بینی نگردیده مسئله ای که حادث می‌شود این می باشد که آیا اساسا امکان طرح دعاوی طاری در کمیسیون ماده واحده ممکن است یا خیر؟ و درصورت طرح آیا هیات مکلف به رسیدگی به آن است؟ پاسخ به این سوال نیازمند بررسی جداگانه هریک از دعاوی طاری است که در ذیل به اختصار بیان میگردند.

دعوای تقابل در هیات ماده واحده

به موجب ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی خوانده می‌تواند در مقابل ادعای خواهان، اقامه دعوا نماید.چنین دعوایی درصورتی که با دعوای اصلی ناشی از یک منشاء بوده یا‌ارتباط کامل داشته باشد، دعوای متقابل نامیده می شود.مهلت اقامه دعوای تقابل تا پایان جلسه اول دادرسی است.

امکان طرح دعوای تقابل در هیات ماده واحده منتفی به نظر می رسد چرا که اولا بر اساس ماده ۱۴۳ قانون آیین دادرسی مدنی مهلت اقامه دعوای متقابل تا پایان جلسه اول است در حالی که تشکیل جلسه رسیدگی و دعوت از طرفین در کمیسیون مزبور الزامی نیست ثانیا هیات ماده واحده تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع به اعتراض دولت و اشخاص ذی نفع نسبت به عملیات تشخیص رسیدگی می کند یعنی تنها وظیفه ای که قانون برای هیئت مذکور پیش بینی نموده این است که در تشخیص اراضی ملی از مستثنیات که توسط مامور تشخیص و به موجب برگه تشخیص نسبت به آن اظهار نظر شده رسیدگی کند و این امر به گونه ای است که نمی توان ادعای دیگری در این مرحله متصور شد و در فرض طرح ادعا نیز از صلاحیت هیات مذکور خارج می باشد.

دعوای اضافی در هیات ماده واحده

دعوای اضافی در معنای اخص آن به معنی اعمال نوعی تغییر در گستره موضوع دعوا به صورت تقدیم دادخواست جدید از سوی خواهان می باشد.باتدقیق در مقررات راجع به دعوای اضافی چنین استنباط می شود که دعوای اضافی نیز مانند دعوای تقابل امکان طرح در کمیسیون ماده واحده را ندارد چرا که همان طور که بیان شد کمیسیون مزبور فقط در نوعیت زمین از حیث ملی یا مستثنی بودن اظهار نظر می کند و صلاحیت رسیدگی به امر دیگر را ندارد.

دعوای ورود ثالث در هیات ماده واحده

اگر شخصی غیر از طرفین در روند دادرسی برای خود به طور مستقل حقی قائل باشد و یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند می تواند تا ختم دادرسی با طرح دادخواست واردثالث وارد دعوای مزبور شود.برخلاف دو دعوای قبلی طرح دعوای ورود ثالث به دلایل زیر در کمیسیون ماده واحده امکان پذیر است:

اولا برخلاف دعوای تقابل و جلب ثالث هیچ محدودیت زمانی در طرح دعوای وارد ثالث وجود ندارد.

ثانیا در برخی موارد اشخاص خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع میدانند در این موارد اصول دادرسی منصفانه و ازجهت عقلی و منطقی باید ترتیبی اتخاذ شود تا شخص بتواند در دعوا حضور یافته و دلایل خود را ارائه دهد.

ثالثا در فرضی که شخص الف ملکی را به شخص ب می فروشد و بعد از معامله معلوم می شود که ملک توسط اداره منابع طبیعی ملی اعلام شده است.شخص ب به تشخیص مامور صلاحیت دار اعتراض می کند.حال اگر اعتراض شخص ب به عملیات تشخیص قبول نشود به منزله آن است که شخص الف مال غیر را به ب انتقال داده و ضمان درک مبیع بر عهده شخص الف قرار می گیرد. در این فرض منطق ورود شخص ثالث (شخص الف ) را در دعوای مطروحه در کمیسیون ماده واحده توجیه می کند.

همچنین این فرضیه که وارد ثالث یا مورث وی از احیا کنندگان ملک باشند و چنین فردی به راحتی در جمع آوری دلایل و مدارک برای تشخیص ملی بودن یا نبودن زمین میتواند موثر باشد.

دعوای جلب ثالث در هیات ماده واحده

این دعوی زمانی محقق می شود که هریک از اصحاب دعوا جلب شخص ثالثی را ضروری بدانند که در اینصورت میتواند تا پایان جلسه اول دلایل و جهات خود را اظهار نموده و ظرف ۳روز پس ازجلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب اورا بنماید.

جلب ثالث طبق قواعد عمومی با سه هدف و انگیزه می تواند صورا بگیرد.

۱)با هدف محکوم شدن مجلوب(جلب شونده) در برابر جالب (جلب کننده)

۲) برای این منظور که مجلوب ثالث به همراه طرف مقابل محکوم شود تا بعدا نتواند به رای صادره اعتراض ثالث کند

۳) برای تقویت موضع و ادعای جلب کننده

در سه فرض مذکور به نظر در حالتی که جلب ثالث برای تقویت موضع جلب کننده صورت می گیرد طرح دعوای جلب ثالث ممکن می باشد اما با توجه به این که طرح دعوای جلب ثالث تا پایان جلسه اول امکان پذیر است و در کمیسیون ماده واحده جز در موارد ضرورت از طرفین دعوت نمی شود لذا تصور تشکیل جلسه در این کمیسیون مورد تردید است. در این خصوص باید چنین بیان کرد اگرچه ضرورتی به تشکیل جلسه با حضور طرفین نیست اما جلسات رسیدگی قطعا با حضور اعضای کمیسیون تشکیل می شود و معترض این حق را دارد تا پایان اولین جلسه هرچند برای حضور در آن دعوت نشده باشد دعوای جلب ثالث را اقامه کند. در واقع چیزی که در کمیسیون ضروری به نظر می رسد. قاعده جلب ثالث است نه تشریفات طرح آن لذا اشخاص در هر زمانی می توانند اشخاص دیگری را به دادرسی جلب کنند.

اشتراک گذاری: