تعطیلات کارگران از بدیهی ترین حقوقی است که در قانون کار برای کارگران در نظر گرفته شده است . البته گاهی بنا به دلایلی کارگران در روز های تعطیل به کار مشغول می شوند که در چنین روزهایی به کارگران مذبور اضافه کار تعلق می گیرد.

چه روزهایی جز تعطیلات کارگران در نظر گرفته شده است؟

• روز جمعه
• اعیاد و تعطیلات رسمی
• روز کارگر

روز جمعه: هر کارگری که به کار اشتغال پیدا می کند، در روز، بیشترین زمان مفید خود را بدین امر اختصاص می دهد. هدف کارگران از اشتغال این است که با حقوق به دست آمده بتوانند امرار معاش کنند. اما هر فردی که به کار مشغول می شود پس از یک هفته کار متوالی به استراحت نیز نیاز دارد. تا بتواند هفته آتی کار خود را با نشاط آغاز نماید.

از این رو قانون گذار طبق اصل ۱۷ قانون اساسی روز جمعه را روز تعطیل اعلام کرده است. که این قانون شامل کارگران می شود تا کارگران بتوانند در این روز استراحت نمایند. البته قانونگذار این امر را هم مورد توجه قرار داده است که ممکن است دغدغه کارگران این باشد که در روز تعطیل منافع مالی آن ها با کار نکردن  به خطر بیفتد. از این رو قانون گذار در ماده ۶۲ قانون کار چنین مقرر داشته است:

“روز جمعه ، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می باشد.”

در ماده فوق قانونگذار صراحتا اعلام کرده است که مزد کارگران در روز جمعه ، بدون اینکه آن ها کار کنند برای آن ها محاسبه می شوند. لذا جمعه تعطیل رسمی است و اجبار کارگر برای حضور در محل کار ممکن نیست.

در چه صورتی کارگران در روز جمعه ملزم به اشتغال به کار خواهد شد؟

اگر چه روز جمعه را قانون گذار به عنوان روز تعطیل رسمی قانون کار اعلام کرده است اما به هر حال در برخی از امور مربوط به خدمات عمومی همچون آب ، برق ، اتوبوس رانی و برخی از کارهایی که نوع یا ضرورت آن ها اقتضا می کند و … هستند که نیاز است که کارگران شاغل در این بخش ها روز تعطیل را هم در محل کار حضور داشته باشند. در این صورت قانون گذار در تبصره ۱ ماده ۶۲ مقرر نموده است که روز دیگری را به جای روز جمعه به عنوان روز تعطیل برای این افراد در نظر گرفته شود.و چنانچه این افراد با میل و رضایت خود در چنین روزهای تعطیلی به کار مشغول شوند می توانند با عنوان اضافه کاری ،حقوق خود را دریافت نمایند و منع قانونی در این صورت وجود ندارد.

در برخی از مشاغل دو روز تعطیل وجود دارد .و ۴۴ ساعت زمان کاری را در ۵ روز کاری ، کارگران انجام می دهند. این امر که کارگران از دو روز تعطیل برخوردارند دلیلی بر کسر حقوق آن ها نیست .چرا که زمان مشخص شده در قانون اداره کار را انجام داده اند. روز مازاد تعطیلی چنین کارگرانی مانند روز کاری آنان برای آن ها حقوق محاسبه می شود.

عید و تعطیل رسمی چیست؟  اعیاد و ایام تعطیلی که در تقویم به عنوان تعطیلات در نظر گرفته شده است، برای کارگران هم روز تعطیل حساب می شود و کارفرما نمی تواند در چنین روزهایی کارگر را مجبور به کار کردن نماید. البته اگر از قبل توافق شده باشد، مانعی وجود ندارد و برای چنین روزهایی حقوق به کارگر تعلق می گیرد.

همچنین برخی از مشاغل هم هستند که به صورت شبانه روزی فعالیت می نمایند. در چنین روزهایی گاها اتفاق می افتد که کارگری در یک روز تعطیل به کار مشغول باشد. در اصطلاح عامه به این روند ساعت کار ، (شیفت کاری)گفته می شود. در چنین مواقعی چون کارگر از قبل با علم به این موضوع کار را انتخاب نموده است، مانع قانونی وجود ندارد . اما جدای از این امر، اگر کارفرمایی، کارگری را در ایام تعطیلات به کار بگمارد متخلف قلمداد می شود.

گاهی ممکن است یکی از تعطیلات رسمی در قانون کار  با روز جمعه مقارن شود. در چنین مواقعی کارگر نمی تواند با این استدلال که دو روز تعطیلی در یک روز تقارن یافته است از کارفرما روز تعطیل دیگری را طلب کند. البته اگر چنین امری را از قبل با هم توافق نموده باشند، مانعی ندارد.

روز کارگر: شاید این سوال به ذهن خواننده گرامی خظور کند که روز کارگر برای کارگران چه حکمی در پی دارد؟ در پاسخ باید بیان کرد که اهمیت کار کارگر و زحمتی که برای امرار معاش خود و خانواده متحمل می شود آنچنان بالاست که حتی در ادیان مختلف هم از آن تقدیر شده است. در دین اسلام نیز از آن با عنوان جهاد در راه خدا نام برده شده است. قانونگذار هم یک روز را مخصوص این قشر قرار داده است که با نام  روز کارگر در تقویم عنوان شده است. این روز هم جزء روزهای تعطیل رسمی کارگر قلمداد شده است.

از این رو قانونگذار در ماده ۶۳ قانون کار چنین مقرر داشته است که :

“علاوه بر تعطیلات رسمی کشور، روز کارگر (۱۱ اردیبهشت ) نیز جزء تعطیلات رسمی کارگران به حساب می آید.”

آنچه از ماده برمی آید این است که این روز به همه کارگران تعلق می گیرد. یعنی همه کارگران از این تعطیل رسمی برخوردارند. اما اگر بنا به جهت شیفت کاری کارگران دراین روز نتوانند از این روز تعطیل بهره مند شوند از همان لحظه شروع به کار برای این افراد اضافه کاری محاسبه می شود.

واضح و مبرهن است که قانون گذار در جهت رفاه حال کارگران تعطیلی کارگران را لحاظ کرده است و اگر کارفرمایی بخواهد بدون رضایت کارگر و بدون احتساب اضافه کاری از کارگران در چنین ایامی استفاده کند مسلما چنین امری را قانون منع کرده است و کارفرما موظف است که هزینه های مربوطه را به کارگر بپردازد .

 آیا در صورت تصویب لایحه ساماندهی تعطیلات آخر هفته کارگران هم تعطیل می شوند؟

این که آیا تعطیلی شنبه ها شامل کارگران هم می شود یا نه سوالی است که  با گرم شده قضیه تصویب لایحه ساماندهی تعطیلات آخر هفته برای بسیاری ایجاد شده است؟

از آن جایی که طرح مذکور قانونی عام می باشد و تمام سیستم اداری و اجتماعی را در بر می گیرد لذا در یک پاسخ کلی می توان گفت که تعطیلی شنبه ها برای کارگران نیز می باشد.

تعطیلات کارگران در سایر روزهای خاص

غیر از مواردی که در مورد آن ها صحبت کردیم و گفتیم که در این روزها علاوه بر این که کارگر تعطیل است حقوق وی نیز باید پرداخت شود موارد دیگری تعطیلات تابستانی یا تعطیلات نظام آموزشی از پنجم فروردین تا دوازدهم فروردین شامل کارگران نمی شود.

در واقع در تعطیلات تابستانی کارگران باید در محل کار خود حاضر شوند مگر این که یکی از تعطلات رسمی یا روزهای جمعه باشد. تعطیلات تابستانی در قانون کار همان مواردی است که در بند اول بیان کردیم.

همچنین قانون کار برای تعطیلات عید فقط چهار روز اول را برای کارگران تعطیل دانسته است.

تعطیلات کارگران در سایر روزهای خاص

ضمانت اجرای کارفرما در صورت به کارگیری کارگر در ایام تعطیل

قانون گذار روزهای جمعه و تعطیلات رسمی را جزء روزهای کاری نیاورده است اما در چنین روزهایی به کارگر حقوق تعلق می گیرد.البته بدون اینکه مجبور باشد که در این روزها به کار اشتغال داشته باشد. چنانچه کارگری با رضایت خود به کار در این ایام اقدام کند منع قانونی وجود ندارد. در این شرایط کارفرما موظف است در صورت رضایت کارگر به کار در چنین ایامی به او  اضافه کاری پرداخت نماید.

چنانچه کارفرمایی در روزهای جمعه یا تعطیل رسمی بدون رضایت کارگر و بدون اینکه از قبل در این باره توافقی در قرارداد منعقد شده بین او و کارگر باشد، وی را به کار بگمارد ، اتهام کار اجباری بر او وارد می شود.

قانونگذار در   ماده ۱۷۲ قانون کار ضمانت اجرا برای کارفرما در صورت به کار گماردن کارگر ، قرار داده است.

“… متخلف علاوه بر پرداخت اجرت المثل کار انجام یافته و جبران خسارت ، با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم به حبس از ۹۱ روز تا یک سال و یا جریمه نقدی معادل ۵۰ تا ۲۰۰ برابر حداقل مزد روزانه محکوم خواهد شد …”

همان طور که از ماده بر می آید قانون گذار به جهت حمایت از کارگر با کارفرمای متخلف در این باره به شدت برخورد می نماید. حتی برای کارفرما حبس و جریمه نقدی در نظر گرفته است و به سادگی از کنار این مسئله نگذشته است.اما متاسفانه بسیاری از کارگران از حق قانونی خود در استفاده از ایام تعطیلی با دریافت حقوق آگاه نیستند. کارگران به دلیل عدم آگاهی، از حق و حقوق قانونی خود در این دوران محروم می شوند. بعضا کارگران به علت ترس از دست دادن کار ، به کار اجباری در این دوران تن می دهند. در صورتیکه اگر ثابت شود که کارفرما چنین عملی را مرتکب شده است مجازات مزبور برای او لحاظ می گردد.

اگر بنا باشد کارگری در ایام تعطیل به کار مشغول باشد باید اضافه کاری برای او لحاظ شود. این امر یک حکم قانونی است که بر گردن کارفرما قرار دارد.

در چه صورتی کارفرما مجاز است طبق قانون کار در روزهای تعطیل در ایام تعطیل از نیروی کار کارگران استفاده نماید؟

گاها کارفرمایان در بدو انعقاد قرارداد روزهای تعطیل را بنا به شرایطی جزء روزهای کاری محاسبه می نمایند.در این شرایط، کارفرما روزهای دیگری را جایگزین روزهای تعطیل میکند که در چنین مواقعی اگر شرایط و ضوابط و نفع کارگر به طور صحیح اعمال شده باشد منعی بر عمل کارفرما نیست. چرا که کارگر هم با علم به قرارداد آن را منعقد مینماید اما در صورتی که چنین مواردی در قرارداد نباشد و با اجبار کارفرما و عدم رضایت کارگر چنین اعمالی انجام شود مجازات مزبور بر کارفرما بار می شود.

– نحوه محاسبه دستمزد کارگر در روز تعطیل (تعطیل کاری در قانون کار )

مطابق قانون تعطیل کاری با موافقت کارگر ممکن است در این صورت دستمزد روز تعطیل مساوی خواهد بود با دستمزد روزهای عادی به علاوه چهل درصد همان دستمزد.

گروه وکلای دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با دارا بودن کادر متخصص و متبحر در دعاوی کارگر و کارفرما با تمام علم و تخصص و تجربه خود پاسخ گوی شما عزیزان و مدافع حقتان خواهد بود.