اگر اجاره کننده (Charterer ) خود در حرفه دریانوردی وارد باشد یا یک بنگاه حرفه ایی رابه عنوان مدیر عملیاتی کشتی استخدام کرده باشد ،آنگاه کشتی را بدون خدمه ، تدارکات ،سوخت و آذوقه اجاره کند در این صورت قرارداد اجاره کشتی لخت است .در این مقاله در صدد این هستیم که به بررسی تعریفی دقیق تر از شروع تا پایان این تعهد ،شرایط آن وظایف هریک از اجاره کننده و مالک شناور و تبیین شرایط آن بپردازیم.

وظایف و شرایط اجاره کننده در قرارداد دربست یا لخت

قرارداد اجاره شناور به صورت لخت،قراردادی است که اجاره کننده برای مدتی به جای مالک شناور قرار گرفته و کلیه مسولیت های مالک شناور به اجاره کننده انتقال پیدا می کند واجاره کننده شناور را در راستای  تحقق اهداف خود به کار می گیرد در واقع اجاره کننده ،شناور را به صورت لخت و غیر مجهز اجاره می کند. در قانون دریایی ایران نامی از این اجاره برده نشده اما در کتب حقوق دریایی وکاربرد این نوع اجاره در عرف دریایی زیاد پرداخته شده است.

• وظایف اجاره کننده در مورد خسارات قهری

اجاره کننده در مورد تلف و خسارات ناشی از قوه قاهره ،عیب ذاتی شناور و خسارات ناشی از تلف به علت بهره برداری و استفاده عادی از شناور مسولیتی ندارد. اجاره کننده ،نگهداری و محافظت از شناور را در طول مدت قرارداد و استرداد شناور در بندری که به مستاجر تحویل شده را بر عهده دارد. در این قرارداد استهلاک ناشی از بهره برداری عادی از شناور در نظر گرفته می شوداما اجاره کننده در برابر استفاده غیر عادی از شناور  در صورتی که استهلاک را بالا ببرد نسبت به این استهلاک مسئول است.

• وظایف اجاره کننده در مورد خسارات ناشی از بهره برداری

در فرضی که اجاره کننده از سوخت نامناسب استفاده کند و به شناور خسارت وارد کند در این فرض مسولیت اجاره کننده باقی است.  در این نوع قرارداد اجاره کننده نسبت به شناور کنترل مطلق دارد.هم چنین مالک حق ندارد عملی را انجام دهد که مانع استفاده اجاره کننده از شناور شود .

در فرضی که تغییر تابعیت،پرچم به منافع اجاره کننده خلل وارد کند مالک امکان تغییر نداشته و مسولیت مالک در  صورت فروش شناور در این نوع قرارداد وجود دارد.

در اجاره دربست، اجاره کننده تمامی خسارات وارده به مالکان و حتی مسئولیتهای ناشی ازاقدامات فرمانده، افسران و عواملی که بارنامه شناور و سایر مدارک شناور را مورد تایید قرار می دهند راباید  جبران کند .

در مقابل اگر شناور بواسطه اقدام مالک آن توقیف شود، کلیه خسارات وارده بر اجاره کنندگان باید  توسط مالک جبران شود در جایی که مالکان بواسطه انجام عملی یا عدم انجام عملی از تعهداتی که طبق عرف و قرارداد به آنها تحمیل شده، سرپیچی کنند به نحوی که اجاره کننده امکان استفاده از منافع شناور را نداشته باشد علاوه بر اختیار فسخ قرارداد اجاره به اجاره کننده مالک باید کلیه خسارات وارده راجبران کند.

• عدم مسئولیت اجاره کننده در صورت نقص شناور

در صورتی که اجاره کننده به علت مسائل مربوط به شناور نتواند از منافع آن استفاده کند. مسئول پرداخت اجاره بها نمی باشد. نیاز به تعمیر شناور برای حفظ کارایی آن، رفع کمبودکارکنان، رفع نقص موتور شناور، آسیب دیدن بدنه ،مفقود شدن شناور و هر اتفاقی که خارج از اراده اجاره کننده ایجاد و مانع استفاده از منافع گردد اجاره کننده در پرداخت اجاره بها مسئولیت ندارد.

•   وظیفه اجاره کننده در صورت مفقودی شناور در قرارداد لخت

در صورتی که شناور مفقود شده یا از بین رفته باشد پرداخت اجاره بها از تاریخ و زمان مفقودی یا از دست رفتن شناور قابل پرداخت نبوده و متوقف می شود زمان پرداخت اطلاع از مفقود شدن شناور خواهد بود درصورتی که اطلاعی حاصل نشود و ده روز از زمان آخرین گزارش شناور و زمانی که شناور به وسیله شرکت بیمه لویدز یا بیمه مربوط به شناور مفقود شده اعلام شود پرداخت اجاره بها متوقف می شود.

وظایف مالک شناور در قرارداد اجاره دربست یا لخت

تعمیر و تعویض قطعات معیوب شناور بر عهده مالک است مشروط بر اینکه این عیب و نقص مربوط به قبل از تنظیم قرارداد بوده و درزمان بهره برداری و مدت زمان قرارداد اجاره دربست آشکار شده باشد .

اجاره کننده قائم مقام مالک و موجر بوده به نحوی که مالک مسئولیتی در برابر فرستندگان کالا و گیرندگان خدمات ندارد.

حتی اگر فرستنده کالا علم و اطلاعی از این موضوع نداشته که ناخدا از طرف اجاره کننده به کار گرفته شده و شناور در اجاره قرار دارد در صورتی که شناور برای عملیات نجات دریایی به کار گرفته شود و در اثرعملیات نجات حق الزحمه ای دریافت کند حق الزحمه متعلق به اجاره کننده می باشد  قراردادهای اجاره به صورت دربست معمولا قابلیت انتقال به ثالث را دارد. در عمل غالباً مالکان شناور در اجاره دربست دو نکته را مدنظر قرار میدهند نخست آنکه شناخت کافی از اجاره کننده دارند و محدوده جغرافیایی را برای رفت و آمد یا ارائه خدمات بوسیله شناور مورد اجاره معین می کنند.

دوم این که  از اجاره کننده در قبال اجاره شناور مبلغی را از به عنوان گرو و وثیقه می گیرند   به عبارت دیگر از اجاره کننده تضمین کافی و لازم گرفته می شود تا از باقی ماندن شناور خود در اختیار خود در زمان انقضای قرارداد اطمینان یابند.

• حق استرداد شناور برای مالک

حقی که برای استرداد شناور برای مالک به علت قصور در پرداخت به موقع و منظم اجاره بها توسط اجاره کننده ایجاد شده با پرداخت بعدی آن قابل ابطال نمی باشد.

فرضی که مالک پس از موعد تعیین شده اجاره بها را قبول نماید مانند آن می باشد که اجاره بها در موعد مقرر پرداخت شده و مالک از حق استرداد خود صرف نظر نموده و بار اثبات این موضوع بر عهده اجاره کننده است.

• عدم امکان الزام به تعمیرشناور توسط مالک

در صورتی که در طول قرارداد اجاره شناور خسارت دیده و مسئول جبران آن، اجاره کننده باشد مالک می تواند خسارات وارده را مطالبه کند اما نمی تواند اجاره کننده رامجبور به انجام تعمیر و استرداد آن کند در زمان استرداد شناور در صورتی که سوخت موجود در شناور بیش از حد یک سفر دریایی و بیش از سوخت موجود در زمان تحویل شناور باشد، مالک می تواند از پذیرش آن امتناع کند.

• عدم امکان فسخ قرارداد توسط مالک

مالک امکان فسخ قرارداد اجاره را بدون دلیل نداشته و در صورت چنین اقدامی می بایست میزان تفاوت بین نرخ قرارداد و نرخ بازار برای تنظیم قرارداد دیگر را به اجاره کننده پرداخت کند .

 مواردی که در قرارداد های اجاره باید به آن توجه کرد

• قابلیت دریانوردی

شناور با توجه به هدف اجاره کننده باید قابلیت دریانوردی را داشته باشد شناور قابل انتفاع باید وسایل و تجهیزات بارگیری و تخلیه را دارا بوده و انبار آن آماده بارگیری باشد. اگر موضوع قرارداد اجاره ارائه خدمات باشد شناور باید آمادگی ارائه خدمات را در زمان شروع قرارداد داشته که با توجه به نوع شناور قابلیت دریانوردی تعیین می شود تعهد مالک به ارائه شناور با قابلیت دریانوردی تعهدی مشخص بوده که نیاز به درج در قرارداد اجاره ندارد و اگر شناور قابلیت دریانوردی به فراخور نوع آن را نداشته باشد اجاره کننده میتواند از پرداخت اجاره بها امتناع نموده و مالک مسئول پرداخت خسارات وارده بواسطه فقدان قابلیت دریانوردی خواهد بود. شناور در قرارداد اجاره باید با سرعت معقول حرکت نماید و این تعهد مربوط به مالک فرمانده و حتی متصدی حمل بوده و نیازبه تصریح در قرارداد نداشته و ملاک رعایت یا عدم رعایت ،آن نوع شناور و عرف دریانوردی است. مالک شناور در قرارداد اجاره ملکف است از مسیر توافقی انحراف نداشته باشد مسیر معقول متعارف مستقیم ترین و بی خطرترین را انتخاب نماید انحراف ناموجه از تخلف از مفاد قرارداد و نقض اساسی مفادقرارداد میباشد و به تبع آن مالک مسئولیت دارد در رویه قضایی تعهد مالک در خصوص قابلیت دریا نوردی به رسمیت شناخته شده است.

• ارایه خدمات در محدوده خاص

شناورها در محدوره خاص با توجه به ظرفیت و قدرت موتور و نوع  و شرایط آب های آزاد خدمات تخصصی خود را در محدوده خاص ارایه می کنند در صورت تخلف از محدوده تعیین شده خسارت نقض محدوده تعیین شده و مدت زمان آن را باید پرداخت کنند رویه موجود در قرارداد در بنادر تعیین شده از بارگیری کالای خطرناک و ارایه خدمات خطرناک امتناع کنند این موضوع نیاز به تصریح در قرارداد  ندارد. کالاهای خطرناک کالاهایی هستند که برای شناور حامل کالا،خدمه و دیگر محموله های آن شناور و حتی سایر شناورها خطرناک باشند. هرگاه اجاره کننده حمل کالای خطرناک و یااستفاده شناور در خدماتی که با خطر روبرو هستند را به مالک اعلام و هزینه و اجاره بها را بر آن مبنا پرداخت کرده و رعایت تمامی شرایط لازم برای حمل کالا و ارائه خدمات را کرده باشد به نحوی که هیچگونه تقصیری به اجاره کننده قابلیت انتساب نداشته باشد اجاره کننده مسئولیتی نخواهد داشت.

• شرط حقوق ممتاز بر ای پرداخت اجاره بها

برای اطمینان از پرداخت اجاره بها مالک شناور می تواند شرط حقوق ممتاز را نسبت به کالا در قرارداد  اجاره ذکر کند اعمال این شرط قبل از تحویل کالا می باشد این حق همرا با شناور بوده و تغییر مالک و متصرف تاثیری در آن ندارد مالک می تواند حق حبس را در قبال اجاره بها و سهمیه خسارات مشترک که صاحب کالا مسئول پرداخت آن است اعمال کند.در قانون دریایی ایران حقوق ممتازه پیش بینی شده است.

مدت و هزینه ها در قرارداد اجاره دربست

از نظر مدت، این اجاره شبیه اجاره زمانی بوده در این نوع قرارداد، اجاره کننده ،مدیریت بازرگانی،تجاری ، فنی، شناور را برعهده می گیرد هم چنین کلیه هزینه های مرتبط به حفظ و نگهداری ،تعمیر،پرداخت عوارض بندری ،سوخت ،حقوق خدمه،بیمه و غیره وحتی کلاس شناور در در صورت انقضای مدت کلاس و عدم انقضای مدت اجاره بر عهده اجاره کننده بوده و مالک باید شناور را در زمان توافق به همراه اسناد و مدارک شناور و دارای قابلیت دریانوردی به اجاره کننده تحویل دهد.مالک باید شناور را تحویل دهد وتعمیر آن بر عهده موجر است.

 وضعیت تعهدات طرفین در صورت فسخ قرارداد

در صورت فسخ قرارداد اجاره کلیه تعهدات طرفین تا قبل از تاریخی که فسخ صورت گرفته  وکلیه  دعاوی آنان به قوت خود باقی خواهدبود در زمان فسخ قرارداد اجاره مالک حق دارد شناور را در بندر فعلی یا بندر بعدی و یا در محلی که شناور در سکو در حال فعالیت است بدون اینکه اجاره کننده، دادگاهها یا مقامات ذیصلاح مانعی یا خللی ایجادکنند  ، مسترد کند . کلیه هزینه های بازگشت فرمانده،پرسنل، خدمه و تخلیه ،شناور عوارض و هزینه های پرداخت نشده برعهده اجاره کننده شناور است تعهد اجاره کنندگان دربست به حمل کالاهای قانونی و عدم حمل کالای قاچاق عبور از آبراه های قانونی و معقول در فرض عدم تصریح در قرارداد اجاره به قوت خود باقی بوده و اجاره کننده باید مانند مالک رفتار معقول و متعارف با دقت لازم را داشته باشد در غیر اینصورت مسئول خواهد بود

موارد انحلال قراداد اجاره دربست

قرارداد اجاره دربست مانند اجاره اشیاء و املاک با از بین رفتن شناور غرق شدن آن نابودی کامل و عدم قابلیت دریانوردی دائم، ممنوعیت قانونی بهره برداری از شناور، از دست دادن تابعیت و مجوز دریانوردی باطل می شود این قرارداد با انقضای مدت مرتفع می شودو با تخلف از مفاد آن و شروط مندرج در آن فسخ می،شود، همچنین در فرضی که به دلایل غیر قابل پیش بینی امکان اجرای قرارداد منتفی شود مانند جنگ و اعمال تحریم های اقتصادی و تجاری قرارداد اجاره باطل و کان لم یکن می گردد. عدم امکان اجرای مفاد قرارداد نباید ناشی از تقصیر یکی از طرفین باشد و طولانی بودن و غیر قابل پیش بینی بودن از شرایط آن است.

اشتراک گذاری: