دعوای اضافی

دعوای اضافی از اقسام دعاوی طاری است اما در مقررات آیین دادرسی مدنی از دعوای اضافی برخلاف سایر دعاوی طاری(متقابل،جلب ثالث ،ورود ثالث)صحبتی نشده است .در دعوای اضافی،خواهان خواسته جدیدی را که دارد به دعوایی که در سابق مطرح نموده است و در جریان رسیدگی است با وجود شرایطی ضمیمه می نماید. مهلت طرح دعوای اضافی تا پایان اولین جلسه دادرسی است.

دعوای اضافی به بیانی ساده

اضافی در لغت به معنای اضافه نمودن ، افزودن می باشد، در علم حقوق نیز دعوایی با نام دعوای اضافی مطرح می باشد که از معنای لغوی آن اصلاً دور نیست.

جهت تعریف دعوای اضافی و سهولت در تفهیم مطلب،بهتر است این مورد در قالب مثالی بیان شود:

تصور کنید که شما صاحب ملکی هستید فرد دیگری ملک شما را از دست تان خارج می نماید و شما برای بازپس گرفتن ملک خویش، بایستی دست به دامان قانون شوید و به محکمه رجوع نمایید. دعوایی که شما در چنین مواقعی لازم است که در محکمه مطرح نمایید، دعوای خلع ید میباشد.( دعوای خلع ید زمانی مطرح می شود که فردی چیزی را که متعلق به دیگری است از دسترس وی خارج نماید.)

زمانی که شما چنین دعوایی را مطرح می نمایید ممکن است در حین رسیدگی به دعوای شما متوجه شوید، فردی که از وی شکایت نموده اید به غیر از خلع ید ملک شما، در آن ملک بناهایی را نیز ساخته است. در چنین مواقعی شما در ابتدا یک دعوا را در محکمه اقامه نموده اید که در حال رسیدگی است و آن دعوای خلع ید می باشد، و اما حال با مورد دیگری روبرو شده اید که مسلماً تمایل دارید که محکمه به آن مورد نیز رسیدگی نماید. از این رو قانونگذار تدبیری را اندیشیده است، قانونگذار در چنین مواقعی به شما اجازه داده است که پس از آنکه، متوجه شدید چنین مورد جدیدی رخ داده است، بتوانید دعوای دوم را به دعوای نخستی که در حال رسیدگی است اضافه نمایید. چنین امری را در قانون به عنوان دعوای اضافی می شناسند.(دعوای دوم را به دعوای نخست اضافه نموده اید.)

دعوای اضافی به چند دسته تقسیم میشود؟

دعوای اضافی به دو دسته تقسیم می شود:

دعوای اضافی عام: در این نوع دعوا خواهان میتواند در دعوی دخل و تصرف نماید،این دخل و تصرف شامل اعمالی همچون تغییر درخواست ،افزایش خواسته،کاهش خواسته،جهت دعوا می باشد.

دعوای اضافی خاص:در این نوع از دعوا،خواهان خواسته جدید و متفاوتی از دعوای اصلی اقامه مینماید.

چه شروطی جهت طرح دعوای اضافی بایستی وجود داشته باشد؟

دعوای اضافی یکی از اقسام دعاوی طاری است ، قانونگذار در ماده ۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی ،شرایط دعاوی طاری را توضیح داده است .دعوای طاری بدین معناست که در زمانی که یک دعوا در حال رسیدگی میباشد،دعوای دیگری از طرف یکی از طرفین دعوا ویا شخص سومی مطرح می شود در چنین مواقعی با وجود شرایطی به هر دو دعوا باهم رسیدگی صورت میگیرد.

شروط دعاوی طاری عبارتند از:

• دعوای دومی که مطرح میشود با دعوای نخست ناشی از یک منشا باشند.
  یا
• دعوای دوم با دعوای اصلی(نخست)دارای ارتباط کامل باشد.

البته برای اینکه دعوایی، جزء دعاوی طاری شمرده شود، لازم نیست که هر دو شرط فوق را دارا باشد،بلکه وجود هر کدام از این شروط کفایت مینماید.

دعوای اضافی نیز یکی از اقسام دعوای طاری است اما دعوا درصورتی عنوان دعوای اضافی را به خود میگیرد که دارای یکی از این شروط(ناشی از یک منشا و یا دارای ارتباط کامل) باشد.

اگرچه با وجود یکی از شروط فوق مجوزاقامه دعوای اضافی فراهم می شوداما برای به جریان افتادن آن بایستی شروط دیگری نیز رعایت شود.البته برخی از شروط هستندکه در تمامی دعاوی یکسان می باشند و برخی دیگر از شروط ،اختصاصی دعاوی می باشند.

چنانچه دعوای اضافی از یک منشا و یا دارای ارتباط کامل با دعوای اصلی باشد چگونه باید اقدام صورت گیرد؟

• تقدیم دادخواست: اولین مرحله برای رسیدگی به هر دعوایی تقدیم دادخواست می باشد،و دعوای اضافی نیز از این امر مستثنی نمی باشد .وبرای شروع رسیدگی در آن به تقدیم دادخواست نیاز است.
• اقامه دعوی از طرف خواهان: خواهان به فردی گفته می شود که شروع کننده دعوا می باشد و از مطرح نمودن دعوا،قصد دارد که نتیجه ای را از آن خود نماید.در دعوای اضافی نیز،خواهان فردی میباشد که دعوی را در محکمه مطرح مینماید که در دعوای اضافی،خواهان فردی میباشد که دعوا را در محکمه مطرح نموده است و سپس امر دیگری را متوجه شده است و آن را هم به دعوای نخست خویش اضافه نموده است(در حقیقت خواهان دعوای اول و دوم یک نفر است.)
• اقامه دعوا در مهلت مقرر:قانون گذار به صراحت مهلتی را جهت اقامه دعوای اضافی مطرح نموده است،اما با وحدت ملاک از مواد۱۳۵ و ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی،مهلت اقامه دعوای اضافی تا پایان اولین جلسه دادرسی می باشد.

کدام مرجع جهت رسیدگی به دعوای اضافی صالح می باشد؟

دعوای اضافی زمانی طرح میگردد که دعوایی در حال رسیدگی باشد (دعوای اصلی)و دعوای دیگری که با او در منشا واحد است یا ارتباط کامل دارد، به دعوای نخست اضافه میگردد. از این رو قانون گذار چنین مقرر نموده است که به دعوای اضافی (دعوای دوم) نیز در دادگاهی رسیدگی شود که دعوای اصلی در آن مطرح شده است و آن دادگاه صالح است که به هر دو دعوا رسیدگی نماید.

دلیل این امر این است که…..

قانون گذار قصد سرعت بخشیدن به روند رسیدگی وپیشگیری از صادر شدن آرا متعارض را داشته است. چرا که اگر بنا باشد دو بار و در دو دادگاه متفاوت و با دو قاضی متفاوت به چنین دعاوی رسیدگی شود ، ممکن است قضات مزبور سلیقه‌ای عمل نمایند و هر کدام نظر خود را داشته باشند که در این صورت باعث میشود در یک موضوع واحد آراء متعارضی از یکدیگر صادر شود. و گاهی نیز ممکن است که هر کدام از قضات برای به دست آوردن نتیجه مطلوب به اطلاعات جامع تری نیاز داشته باشند که چنانچه آن اطلاعات در دادگاه دیگری باشد، روند دادرسی نمی‌تواند سرعت لازم را داشته باشد.

بدین جهت قانونگذار مقرر نموده است که به دعاوی طاری، دعوای اضافی نیز از اقسام آن است در همان دادگاه رسیدگی شود که به دعوای اصلی رسیدگی می نماید.

چنانچه موضوع دعوای اضافی از صلاحیت ذاتی و محلی دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی خارج باشد،چه میشود؟

• موضوع دعوای اضافی خارج از صلاحیت ذاتی دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی باشد:
  موضوع حائز اهمیتی که بایستی به آن توجه شود این است که اگرچه قانونگذار، پیش بینی نموده است که دعوای اضافی در دادگاهی که به دعوای اصلی رسیدگی میشود طرح گردد اما در صورتی که موضوع دعوای اضافی در صلاحیت ذاتی دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی نباشد، دادگاه مزبور اجازه رسیدگی به چنین دعوایی را ندارد و بایستی چنانچه چنین پرونده ای به او ارجاع شود، موظف است پرونده را با صدور قرار عدم صلاحیت به دادگاه صالح ارسال نماید. اما گاهی ممکن است، نتیجه دعوای دوم، در تصمیم گیری برای دعوای اصلی تاثیر داشته باشد از این رو قانونگذار مقرر نموده است که رسیدگی به دعوای اصلی تا تعیین تکلیف دعوای دوم موقتا متوقف گردد.
• موضوع دعوای اضافی خارج از صلاحیت محلی دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی باشد:استثنایی که قانون برای دعاوی طاری در صلاحیت دادگاه در نظر گرفته ،این است که چنانچه دعوایی در زمره دعاوی طاری قرار بگیرد.(وحدت منشا یا ارتباط کامل با دعوای اصلی) دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی از صلاحیت محلی (صلاحیت دادگاه از حیث موقعیت جغرافیایی) صرف نظر مینماید و حتی اگر از نظر محلی موضوع دعوای اضافی (دعوای دوم) در صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به دعوای نخست نباشد، دادگاه رسیدگی کننده به این موضوع اهمیتی نمیدهد و به هر دو دعوا رسیدگی مینماید.

قابلیت تجدیدنظر و فرجام خواهی در دعوای اضافی به چه صورتی می باشد؟

چنانچه دعوای اصلی و دعوای اضافی هر دو قابلیت تجدید نظر و فرجام را داشته باشند، به صورت معمول تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی نسبت به آنها به عمل می آید.
اما ممکن است گاهی دعوای اصلی قابلیت تجدید نظر و فرجام را داشته باشد اما دعوای اضافی چنین قابلیتی را دارا نباشد و دعوای اضافی بدین جهت مردود اعلام شود. در چنین مواقعی این امکان وجود دارد که طرف مقابل که درخواست تجدیدنظر یا فرجام را ارائه می دهد در ضمن تقاضاهای مزبور به رد دعوای اضافی نیز اعتراض نماید. دلیل این امر ارتباط کامل یا منشاء واحد دو دعوا با یکدیگر می باشد که سبب می شود صدور یک رای در دیگری تاثیر گذارد.

با دعوای اضافی، اقسام آن ،شرایط و… آشنا شدید و مطمئنا یکی از نگرانی های شایعی که اکثر افراد با آن روبرو هستند تا حدی با خواندن مقاله مزبور برطرف میشود، چرا که بسیاری از افراد گمان می نمایند، زمانی که دعوایی را اقامه مینمایند دیگر امکان اینکه امر جدیدی را به آن بیفزایند وجود ندارد و گاهی اتفاق می‌افتد که افراد به دلیل ناآگاهی از طرح چنین دعوایی بسیاری از دعاوی مرتبط با دعوای اصلی شان را که متعاقباً در ضمن رسیدگی به آن آگاه می‌شوند را نادیده می گیرند چرا که روند رسیدگی را بسیار دشوار می دانند. در حالیکه می توان در ضمن دادرسی به یک دعوا به دعاوی دیگری نیز که به آن موضوع مرتبط می باشند،همزمان با آن دعوا و در همان دادگاه رسیدگی صورت گیرد که البته شرایط خاص خود را بایستی داشته باشد که توضیح آن گذشت.

البته ناگفته نماند، اگرچه قانون گذار چنین حقی را به خواهان اعطا نموده است ،اما به هر حال روند دادرسی با پیچیدگی‌های خاص خود همراه است که بسیاری از آنها به جز دانش حقوقی نیازمند تجربه کافی نیز می باشد از این رو بهتر است در این دعاوی از راهنمایی و مشاوره وکلای با تجربه در این زمینه غافل نشوید.

گروه وکلای موسسه حقوقی بین المللی دادپویان حامی با دارا بودن کادری متخصص و متبحر با تمام توان و تجربه خویش آماده همکاری با شما عزیزان میباشد. با ما در تماس باشید…