کارکنان و سازمان گمرک زمانی دارای مسئولیت مدنی هستند که این خسارات از رفتار یا سهل انگاری از عمل غیرارادی آنان ایجاد شود . مسئولیت مدنی ناشی از ترخیص کالاهای گمرکی از دعاوی رایج در دادگاه ها است .

آیا دولت به عنوان شخصیت حقوقی , می تواند عامل زیان شناخته شود ؟

دولت به عنوان شخص حقوقی , اصولا عامل زیان شناخته نمی شود , زیرا عامل زیان شخص حقیقی است که عمل زیان بار توسط او ارتکاب می یابد و عمل به اونسب می گردد.

براساس ماده ۱۱ قانون مسئولیت مدنی : کارمندان دولت و شهرداری ها و موسسات وابسته به آن ها که به مناسبت انجام وظیفه عمدا یا در نتیجه بی احتیاطی خسارتی را به اشخاصی وارد نمایند شخصا مسئول جبران خسارت وارده می باشند ولی هرگاه خسارت وارده مستند به عمل آنان نبوده و مربوط به نقض وسایل ادارات و موسسات مزبور باشد در این صورت جبران خسارت برعهده اداره یا موسسه مربوطه است ولی در مورد اعمال حاکمیت دولت, هرگاه اقداماتی که برحسب ضرورت برای تامین منافع اجتماعی بعمل آید و موجب ضرر دیگری شود , دولت مجبور به پرداخت خسارت نخواهد بود

در ماده ۱۱ قانون مسئولیت مدنی و سایر قوانین مسئولیت مدنی دولت , تعریفی از کارمندان دولت ارائه نشده است و اگر بخواهیم تفسیر موسع از کارمندان ارائه دهیم , چه کارمندان دولت به عنوان مقام عمومی از عالی ترین تا پایین ترین مقام , چه همکاران گمرگ و حتی افراد ثالث بنابرقانون می توانند عامل زیان شناخته شوند.

ضررهای قابل مطالبه در گمرک

یکی از سوالاتی که برای اشخاص پیش می آید این است که کدام ضررها را می توانیم مطالبه کنیم ؟

در یک نگاه کلی می توانیم بگوییم خسارات فیزیکی و معنوی که ناشی از اشتباه در فرآیند ترخیص کالا قابل مطالبه است .

خسارات فیزیکی

خسارات فیزیکی اولین ضرری است که ممکن است به کالا وارد شود اما باید این نکته را بدانیم , خسارات وارده به کالا به اقدامات بعد از ورود کالا به گمرک بر می گردد به شرط آن که کالا ناقص وارد گمرک نشده باشد .

یکی از دشوارترین مسائل برای مطالبه خسارت فیزیکی کالا شناخت این موضوع است که خسارت به کالا قبل از فرآِیند ترخیص وارد شده است یا خسارت ناشی از فرآیند ترخیص است .

از جمله خساراتی که می توانیم از گمرک مطالبه کنیم :

ضرر و زیان وارده به کالا قبل از فرآیند ترخیص کالا که در مرحله ترخیص کالا کشف شده است .

ضرر و زیان و وارده کالا که پس از رسیدن کالا به بندر گمرکات اجرایی و در زمان ترخیص کالا رخ می دهد .

موارد شایع خسارات قابل مطالبه در گمرک

براساس ماده ۲۵ قانون امورگمرکی مصوب ۱۳۹۰ , مسئولیت حفظ و نگهداری کالای موجود در انبارهای گمرکی از هنگام تحویل گرفتن تا هنگام تحویل دادن آن به مراجع تحویل گیرنده کالا است , مرجع تحویل گیرنده مکلف است کالای موجود در انبارهای گمرگی را در مقابل خطرات ناشی از آتش سوزی, اشتعال و انفجار بیمه کند .

یکی از مواردی که ما میتوانیم از گمرگ مطالبه ضرر و زیان کنیم , بیمه نکردن کالاهای موجود در انبار مرجع تحویل گیرنده است زیرا مرجع تحویل گیرنده موظف است کالاهای موجود در انبارهای گمرکی را در برابر آتش سوزی , اشتعال و انفجار بیمه کند .

یکی دیگر از مواردی که ما می توانیم از گمرک درخواست ضرر و زیان کنیم در رابطه با کالاهای متروکه و واگذاری شده به گمرک است در بدو امر شاید به نظر برسد که در این رابطه مطالبه ضرر و زیان امکان پذیر نمی باشد اما در صورتی که صاحب کالا فرآیند تشریفات ترخیص کالا را انجام دهد در صورتی که به کالا خسارتی وارد شده باشد می تواند آن را مطالبه کند .

اگر کالا در مدت توقف در انبارهای گمرکی از بین برود یا آسیب ببیند ,مرجع تحویل گیرنده مسئول پرداخت خسارت است .

یکی دیگر از مواردی که ما می توانیم دعوای مسئولیت مدنی اقامه کنیم زمانی است که کالا در زمان توقف یا بارگیری یا خروج ازامکان گمرکی دچار آسیب دیدگی و یا فساد یا کسری گردد .

ذکر این نکته حائز اهمیت است که گمرک هر کالایی نمی پذیرد و فقط کالاهایی را می پذیرد که تشریفات گمرکی را کامل انجام داده باشند در نتیجه اگر خسارتی در این زمان به کالا وارد شود گمرک مسئولیتی ندارد .

خسارات اعتباری

گاهی اوقات اقداماتی باعث از بین رفتن کالای گمرکی و سبب به وجود آمدن خسارات بسیاری برای صاحب کالا می شود .

در قانون گمرک نیز به این موضوعات پرداخته شده است که می توانیم به موارد ذیل بپردازیم :

اقدام منجر به متروکه شدن کالا

یکی از مسائلی که باید به آن توجه شود این است که براساس تبصره ۱ ماده ۲۴ قانون امور گمرکی در صورتی که امکانات لازم برای نگهداری کالاهای فاسد شدنی و کالاهایی که نگهداری آن هزینه اضافی ایجاد می کند , در انبارهای گمرکی نباشد , باید بلافاصله پس از تخلیه . تحویل , ترخیص و یا با مسئولیت صاحب کالا و نظارت گمرک به انبار مناسب منتقل شود . در غیر این صورت مرجع تحویل گیرنده هیچگونه مسئولیتی در قبال ضایع شدن یا فاسد شدن آن ندارد و گمرک بلافاصله مقررات متروکه را در مورد آن اعمال خواهد کرد .

گاهی ممکن است کارمندان گمرک سبب متروکه شدن کالا در گمرک شوند برای مثال با درج تاریخ اشتباه , کالایی بیش ازمدت مجاز در انبار بماند و تلف شود , در این صورت صاحب کالا می تواند علیه او دعوای مسئولیت مدنی اقامه کند .

اقدام منجر به ضبط تضمین کالا

براساس ماده ۶ قانون امور گمرکی : واردات قطعی کالا مستلزم پرداخت حقوق متعلقه است . گمرک می تواند کالای متعلقه به وزارت خانه ها و موسسات دولتی را مشروط بر اینکه جنبه تجاری نداشته باشد با تعهد مسئولان مالی سازمان مربوط با تعیین مهلت و کالای متعلق به سایر اشخاص را با اخذ ضمانت نامه بانکی و تعیین مهلتی که حداکثر بیش از یکسال نباشد , برای پرداخت حقوق ورودی به طور قطعی ترخیص کند .

با توجه با ماده فوق برای مثال اگر کارمندان گمرک مهلت را به درستی ذکر نکنند ضمانت بانکی صاحب کالا اخذ و باعث ورود زیان به صاحب کالا می شود .

اقدام منجر به جریمه

یکی دیگر از مواردی که موجب می شود صاحب کالا اقامه دعوی مسئولیت مدنی بکنند زمانی است که زیان زننده شرایطی را فراهم آورد که باعث شود صاحب کالا مجبور به پرداخت خسارت شود , از جمله مواردی که صاحب کالا مجبور است جریمه بپردازد زمانی است که محموله به عنوان قاچاق توقیف می شود .

خسارات معنوی

از جمله خساراتی که ممکن در نتیجه ترخیص نادرست کالا به وجود بیاید , خسارات معنوی است برای مثال ممکن به نام و شهرت تجاری اشخاص آسیب وارد شود و یا باعث از بین رفتن فرصت های تجاری آنان شود .

براساس ماده ۲ قانون مسئولیت مدنی , در موردی که عمل وارد کننده زیان , موجب خسارات مادی یا معنوی زیان دیده باشد دادگاه پس از رسیدگی و ثبوت امر , اورا به جبران خسارات مزبور محکوم می نماید و چنان چه عمل وارد کننده زیان , موجب یکی از خسارات مزبور باشد دادگاه اورا به جبران همان نوع خساراتی که وارد نموده محکوم خواهد نمود .

با توجه به متن فوق خسارت معنوی براساس قانون ایران قابل مطالبه است اما اثبات آن نیاز به دانش و تجربه در این زمینه دارد .

اشتراک گذاری: