نحوه مطالبه خسارت وارده به کالا در گمرک

از جمله مواردی که منجر به بروز اختلافات گمرکی می شود خساراتی است که به کالاهای موجود در محوطه گمرکی وارد می شود. بحث نحوه مطالبه خسارات وارده به کالا در گمرک و پرداخت غرامت آن که گاهاً به دلیل عدم حصول توافق در فرآیند اداری در کمیسیون های حل اختلافات گمرگی مطرح و در صورت عدم حصول نتیجه با درخواست زیان دیده در مراجع قضایی مطرح می شود موضوعی است که در این مقوله به توضیح آن می پردازیم.

خساراتی که گمرک مسئول جبران آن نیست

علیرغم اینکه در اکثر موارد در خصوص خسارات وارده گمرک دارای مسئولیت است اما لزوم آشنایی با این موارد یعنی موارد مسئولیت گمرک باید استثنائات مسئولیت گمرک در جبران خسارات وارده به کالا را شناخت. مواردی که مطابق قانون گمرک در جبران خسارت وارده به کالا مسئولیتی ندارد موارد ذیل هستند:

الف) آسیب یا تلف کامل کالاهای موجود در گمرک به دلیل آتش سوزی یا انفجار چه این خسارت در انبار گمرک وارد شود چه در محوطه های گمرکی.

ب) خسارات ناشی از حوادث مربوط به قوه قهریه مثل خسارات ناشی از سیل و زلزله

پ) خساراتی که ناشی از کیفیت نامطلوب کالا یا بسته بندی نامتناسب و غیراستاندارد می باشد.

ت) خسارات وارد بر کالاهای فسادپذیر یا کالاهایی که به دلیل دارا بودن شرایط خاص نگهداری باید به فوریت ترخیص شوند و به دلیل تعلل صاحب کالا در ترخیص فوری، کالاها خسارت می بینند.

ث) خساراتی که توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی در حین ارزیابی یا آنوانتره وارد می شود. طبق قاعده اقدام در خصوص خسارات ناشی از این بند نیز گمرک مسئولیت ندارد.

محدوده مسئولیت گمرک در خسارات وارده بر کالای موجود در محوطه گمرکی

طبق آئین نامه اجرایی قانون امور گمرکی اساساً خسارات وارده بر کالا زمانی قابل مطالبه است که در محدوده حرفه ای و مسئولیت تحویل گیرنده (گمرک) ایجاد شده باشد. از نظر زمانی مسئولیت مذکور با ثبت محموله در دفاتر انبار و صدور قبض مخصوص آغاز و خاتمه زمان مسئولیت گمرک زمانی است که پروانه سبز گمرکی توسط متصدی انبار رویت گردیده و نهایتاً منجر به صدور بیجک انبار و خروج محموله شود. حال اگر در این محدوده خسارتی وارد شود و خسارت وارده مشمول بند قبل (استثنائات مسئولیت گمرک) نباشد، گمرک مسئول جبران خسارت خواهد بود.

 اثبات مسئولیت گمرک در خسارات وارده بر کالا

یکی از مسائلی که همیشه در بحث های حقوقی چالش برانگیز است بحث مسئول جبران خسارت و بار اثبات مسئولیت است. در امور گمرکی و بحث راجع به خسارت های وارده در گمرک به کالای اشخاص بنا بر ظاهر ماده ۲۶ و مفهوم مخالف آن اصل بر مسئولیت تحویل گیرنده است. مگر اینکه عدم تقصیر آن معلوم و اثبات شود. بنا بر فرض تقصیر که نمونه های آن در قوانین مشابه مثل قانون دریایی نیز دیده می شود به طور کلی در مواردیکه خسارتی به کالاهای موجود در محوطه وارد می شود اصل بر مسئولیت تحویل گیرنده است مگر اینکه عدم تقصیر خود را ثابت نماید البته این مسئله که مبنای آن قاعده فقهی ” الا الیمین” است از جمله قواعد تکمیلی بوده و توافق خلاف آن توسط طرفین مسموع می باشد.

میزان خسارت قابل مطالبه در فرض ورود خسارت بر کالای موجود

طبق قانون امور گمرکی صاحب کالا که از خسارت وارده متحمل ضرر شده می تواند ارزش کالای تجاری که برابر ارزش سیف (CIF) آن است مطالبه نماید که معمولاً این ارزش در اسناد خرید درج می شود. (برای آَشنایی با مفهوم سیف به مقاله اصطلاحات گمرکی مراجعه نمائید.) در صورتی که ارزش سیف در اسناد خرید کالا قید نشده باشد یا این ارزش مورد قبول گمرک قرار نگیرد ارزش قابل مطالبه از طریق روش هایی نظیر نحوه تعیین ارزش گمرکی در کالای وارداتی محاسبه می شود.

چه افرادی امکان مطالبه خسارت وارده بر کالا را از گمرک دارند؟

از اصول دادرسی این است که مطالبه حق توسط ذی نفع صورت گیرد به عبارت دیگر تنها صاحب کالا است که می تواند برای مطالبه خسارت هایی که در گمرک بر کالای او وارد شده اقدام نماید و لازمه بهره مند شدن از این حق اجرا و مطالبه آن بعد از ذی سمت بودن شخص، ذی حق بودن در مطالبه است. اما این که شخصی غیر از ذی حق (صاحب کالا) حق مطالبه خسارت را ندارد نیز درست نیست. چرا که افراد دارای سمت از سوی او نیز می توانند برای مطالبه این حق (حق جبران خسارت) اقدام نمایند. افرادی که می توانند جبران خسارت وارده بر کالا در گمرک را از گمرک مطالبه کنند عبارتند از:

الف) صاحب کالا: شخصی است که نسخ اصلی اسناد و خرید و حمل و همچنین ترخیصیه به نام او صادر یا تحت شرایط قانونی به نام او ظهرنویسی شده باشد البته اگر صاحب کالا شخص حقوقی باشد نماینده آن شخص در این خصوص می تواند اقدام کند.

ب) نماینده قانونی یا قراردادی: علاوه بر صاحب کالا شخصی که به موجب قانون یا قرارداد جانشین صاحب کالا محسوب می شود نیز می تواند مطالبه خسارت کند مثل وکیل یا وصی یا قیم و … .

فرآیند عملی مطالبه خسارت وارده بر کالا در گمرک

برای مطالبه خسارت ذینفع یا ذی سمت از جانب وی باید درخواست کتبی خود مبنی بر مطالبه خسارت را به رئیس گمرک اجرایی که خسارت در محوطه آن به وقوع پیوسته تسلیم کند. پس از اینکه درخواست مزبور توسط رئیس گمرک  مربوطه ملاحظه  شد به دستور وی ثبت می شود و  فرد جانشین یا منصوب از جانب رئیس گمرک مربوطه به این درخواست رسیدگی نموده  و اگر شخص منصوب ادعای ورود خسارت و مسئول بودن گمرک را منطبق با قانون دانست نظر خود را به رئیس گمرک اعلام می کند.

پس از طی تشریفات فوق و موافقت رئیس گمرک با ورود خسارت و انطباق آن با قانون، پرونده امر حداکثر ظرف یک ماه به همراه مستندات و میزان غرامت به سازمان گمرک ایران ارسال و برای پرداخت غرامت پیشنهاد لازم داده می شود. گمرک ایران نیز پس از بررسی های لازم، حداکثر ظرف ۲ ماه اجازه پرداخت را به گمرک اجرایی مربوطه می دهد.

اعتراض به تصمیم رئیس گمرک اجرایی در خصوص مطالبه خسارات وارده بر کالا

در مواردی که گمرک خسارت وارده را قبول نکند یا اساسا خود را مسئول نداند همچنین در صورتی که گمرک با درخواست مطالبه خسارت وارده بر کالا موافق باشد ولی خواهان به میزان تشخیص خسارت و نحوه پرداخت غرامت از ناحیه گمرک اعتراض داشته باشد می تواند در دیوان عدالت اداری تقاضای تصدیق ورود خسارت را مطالبه کند و در صورتیکه  دیوان عدالت اداری ورود خسارت را مورد پذیرش قرار دهد مشارالیه می تواند به دادگاه عمومی برای مطالبه خسارت مراجعه نماید. خواهان یا همان صاحب کالا می تواند طبق قواعد عام مسئولیت مدنی خسارت وارده بر خود را به همراه خسارت تاخیر تادیه آن از زمان صدور حکم قطعی لغایت زمان اجرای دادنامه (یوم الادا)، هزینه دادرسی و سایر هزینه ها را مطالبه نماید.

اسناد مورد نیاز جهت مطالبه خسارت وارده بر کالا

در ضمن درخواست کتبی که صاحب کالا برای مطالبه خسارت وارده به رئیس گمرک تسلیم می کند اسناد و مدارکی باید ضمیمه این درخواست باشد. برخی از این اسناد و مدارک باید درتمامی درخواست ها ضمیمه آن باشند و برخی دیگر بسته به مورد باید ضمیمه شوند. اسناد حمل  و خرید، صورت مجلس گمرکی، قبوض انبار گمرکی، اسناد گمرکی و بانکی از جمله  برگ ثبت سفارش، پروانه سبز گمرکی و … از جمله مواردی هستند که در تمام درخواست های جبران خسارت وارده بر کالا در گمرک باید ضمیمه درخواست کتبی شوند  اما اسنادی مثل راه نامه، گواهی عدم تحویل،  قبوض باسکول، گواهی بازرسی کالا از موارد موردی هستند.

آیا این نوشته برایتان مفید بود؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سه × 5 =