بازنشستگی وضعیتی است که مشمولان قانون تأمین اجتماعی با تحقق شرایط سنی و سابقه پرداخت حق بیمه می توانند از مقدار معینی مستمری که طبق قانون مذکور بیان شده است ، بهره مند شوند. حسب وضعیت و شرایط مشمولان قانون مذکور ممکن است اثبات شرایط بازنشستگی ، عدم تحقق شرایط بازنشستگی و حقوق و تکالیف کارمند و کارفرما محل اختلاف باشد ، باتوجه به قانون دیوان عدالت اداری و تصریح سازمان تأمین اجتماعی به عنوان واحد دولتی که تصمیمات و اقدامات آن قابلیت طرح شکایت در دیوان عدالت اداری را دارد. باتوضیح مختصری از شرایط بازنشستگی ، چند نمونه از شکایات قابل طرح در دیوان عدالت اداری بررسی می شود.

شرایط تحقق بازنشستگی چیست؟

مطابق با قانون تأمین اجتماعی ، مشمولان این قانون درصورتی که :

الف) حداقل ۱۰ سال حق بیمه مقرر را پرداخت کرده باشند

ب) درخصوص آقایان به سن ۶۰ سال تمام و خانم ها به سن ۵۵ سال تمام رسیده باشند ، می توانند تقاضای بازنشستگی نمایند.

علاوه بر مورد فوق که تحقق شرایط الف و ب  به طور همزمان نیاز می باشد ، درمورد افرادی که به مدت ۲۰ سال تمام به صورت متوالی یا بیست و پنج سال تمام به صورت متناوب در مناطق بد آب و هوا کار کرده اند یا آنکه به کارهای سخت و مخل سلامتی اشتغال داشته اند ، رسیدن به سن ۵۰ سال تمام برای تقاضای بازنشستگی کافی می باشد.

بازنشستگی پیش از موعد تحت چه شرایطی ممکن است ؟

مشمولان قانون کار و قانون کار کشاورزی که بیمه شده تأمین اجتماعی هستند ، با داشتن ۵۵ سال تمام و سابقه پرداخت ۲۰ سال می توانند تقاضای بازنشستگی نمایند. حداقل سن درنظر گرفته شده درموارد زیر ضروری نمی باشد :

الف) دارا بودن حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه

ب) دارا بودن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت بیمه درکارهای سخت و زیان آور

ج) دارا بودن حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه مجموعاً در کارهای عادی و سخت و زیان آور

د) دارا بودن حداقل ۴۵ سال تمام برای زن های مشمول قانون کار و قانون کار کشاورزی کافی می باشد.

• مواردی که مشمول کارهای سخت و زیان آور می باشد
  

کارهای سخت و زیان به موجب آئین نامه ای تعیین می شود که هیأت وزیران تصویب می نمایند در آیین نامه مذکور کارهای سخت و زیان آور به این صورت تعریف شده است :

“کارهایی که در آنها عوامل فیزیکی ، شیمیایی ، مکانیکی ، بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال بیمه شده ، ناشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد می شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد”

کمیته بدوی و تجدیدنظر استانی موضوع آئین نامه ، وظیفه بررسی سوابق و محیط کار را با استفاده از کارشناسان بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و بازرسان کار وزارت کار و امور اجتماعی برعهده دارد.

نمونه هایی از شکایات راجع به بازنشستگی که قابل طرح در دیوان عدالت اداری می باشد

درخواست بازنشستگی می تواند از طرف کارمند ، کارگر و حتی کارفرما نسبت به کارگر از سازمان تأمین اجتماعی به عمل آید. به طور کلی عمده دعاوی و شکایات نسبت به احراز شرایط بازنشستگی عدم تحقق شرایط و یا حقوق راجع به مستمری بازنشستگی می باشد. به این ترتیب چند نمونه از شکایات پرتکرار به عنوان مثال بیان می گردد : درمواردی نیز ممکن است سازمان ها و مراجع دولتی دیگری نسبت به برقراری حقوق بازنشستگی طرف دعوی قرارگیرند.

• الزام سازمان تأمین اجتماعی به برقراری مستمری بازنشستگی
  

اشخاصی که مشمول قانون بیمه تأمین اجتماعی می باشند ، تقاضای بازنشستگی خود را با اصلاح کتبی به کارفرما به عمل می آورند. سازمان تأمین اجتماعی باتوجه به دلایل ابراز شده درصورت احراز سوابق پرداخت بیمه مکلف است حقوق مستمری بازنشستگی را برقرار سازد. درغیر این صورت کارگر یا کارمند شاکی می تواند الزام سازمان تأمین اجتماعی در این خصوص را از دیوان عدالت اداری تقاضا نماید.

باتوجه به اینکه پس از فوت شخصی که محق دریافت مستمری بازنشستگی بوده ، وراث وی حق دریافت مستمری فوت دارند ، اگر کارگر یا کارمند باوجود شرایط بازنشستگی از این حق استفاده ننموده باشد ، پس از فوت وی ورثه او نیز می توانند الزام به برقراری مستمری بازنشستگی مورث خود را در دیوان عدالت اداری طرح نمایند تا به تبع آن از مستمری فوت برخوردار شوند.

• اعتراض به حکم بازنشستگی و تقاضای لغو آن 

مطابق با قانون تأمین اجتماعی کارفرمایان تحت شرایطی می توانند از سازمان تأمین اجتماعی تقاضای بازنشستگی کارکنان خود را داشته باشند ، از آن جایی که مستمری بازنشستگی از دستمزد کارکنان و کارگران کمتر می باشد و مدت زمان خدمت نیز موثر در میزان دریافت مستمری است ، اگر کارمند ادعای عدم رعایت شرایط تقاضای بازنشستگی از جانب کارفرمای خود را داشته باشد ، حل اختلاف در صلاحیت دیوان عدالت اداری می باشد.

• تقاضای بازنشستگی قبل از موعد
  

بیمه شدگان تأمین اجتماعی مشمول قانون کار و قانون کار کشاورزی درصورت داشتن حداقل ۵۵ سال تمام سن و حداقل ۲۰ سال سابقه می توانند از سازمان تأمین اجتماعی تقاضای بازنشستگی پیش از موعد داشته باشند ، کارفرما نیز می تواند دلایل نیاز خود به تخصص کارگر را به سازمان ارائه دهد تا حداکثر سه ماه موافقت با بازنشستگی کارگر تعویق افتد. درصورتی که دلایل و مدارک کارگر متقاضی از طرف سازمان پذیرفته نشود و یا به هردلیلی با بازنشستگی پیش از موعد مخالفت نمایند ، شاکی می تواند الزام سازمان به موافقت درخصوص بازنشستگی پیش از موعد را از دیوان عدالت اداری تقاضا نماید.

• انتقال سوابق از صندوق بازنشستگی کشور به سازمان تأمین اجتماعی
  

کارکنان برخی نهادهای دولتی و عمومی غیردولتی درصورت بازنشستگی مشمول صندوق بازنشستگی کشوری و شرایط درنظرگرفته شده در اساسنامه صندوق مذکور هستند. این مشاغل عبارتند از :

۱) مستخدمین رسمی مشمول قانون خدمات مدیریت کشوری

۲) مستخدمین رسمی مشمول آئین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی

۳) قضات قوه قضائیه و دادگستری مشمول مقررات استخدامی قضات

۴) مستخدمین رسمی (کادر سیاسی) وزارت امور خارجه مشمول مقررات استخدامی وزارت امور خارجه

۵) مستخدمین ثابت شهرداری های سراسر کشور به استثنای شهرداری تهران

۶) مستخدمین پیمانی دستگاه های اجرائی که متقاضی استفاده از مقررات بازنشستگی و وظیفه صندوق بازنشستگی کشور هستند

درصورتی که کارکنان یکی از نهادهای فوق بازخرید شوند ، می توانند درخواست نمایند که سوابق بیمه و کسور بازنشستگی آنان به سازمان تأمین اجتماعی منتقل شود. اگر صندوق بازنشستگی کشوری با این امور به هردلیلی مخالفت کند ، شاکی می تواند الزام صندوق را در این خصوص از دیوان عدالت اداری تقاضا نمایند.

• تقاضای بازنشستگی کارهای سخت و زیان آور
  

هیأت وزیران ضمن تصویب آئین نامه مشاغل سخت و زیان آور با پیش بینی شرایط احراز مشاغل زیان آور ، مقررات خاصی نیز درخصوص بازنشستگی کارکنان و کارگران مشغول در این شغل ها بیان کرده است که با شرایط عمومی بازنشستگی که درقانون تأمین اجتماعی متفاوت است.

درصورتی که تقاضای کارگر یا کارمند از طرف سازمان تأمین اجتماعی رد شود ، می تواند با ارائه دلایل و مدارک ثابت کننده تصدی مشاغل زیان آور از دیوان عدالت اداری درخواست کند که حکم به الزام پذیرش تقاضای بازنشستگی با شرایط آئین نامه کارهای سخت و زیان آور صادر نمایند.

اشتراک گذاری: