سرمایه در شرکت سهامی، شرکت مختلط سهامی و شرکت تعاونی به قطعات سهم تقسیم می شود و اعضاء این شرکت ها را سهامدار می نامند. در سایر شرکت های تجاری سرمایه به قطعات سهم تقسیم نمی شود و هر شریک صاحب بخشی از سرمایه شرکت است که آن را سهم الشرکه می نامند. نظر به تفاوت های موجود میان انواع شرکت های تجاری، خصوصا تفاوت میان حدود مسئولیت سهامداران یا شرکای شرکت های تجاری نسبت به بدهی شرکت، شیوه نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه در این شرکت ها از ضوابط خاصی پیروی می کند.
انتقال سهام در شرکت سهامی
سهام شرکت های سهامی ممکن است به صورت با نام یا بی نام باشد. سهام با نام سهامی است که نام دارنده آن روی برگه سهام درج می شود و تمامی نقل و انتقالات مربوط به آن نیز در دفتر ثبت سهام شرکت درج خواهد شد. هرگونه نقل و انتقال سهام با نام بدون ثبت در دفتر ثبت سهام شرکت از نظر شرکت و اشخاص ثالث باطل و بلااثر است. سهام بی نام سهامی است که نام سهامدار روی آن قید نشده و متعلق به شخصی محسوب می شود که برگه سهام بی نام را در اختیار داشته باشد. نقل و انتقال سهام بی نام مستلزم رعایت هیچ گونه تشریفاتی نمی باشد و به صرف قبض و اقباض صورت می پذیرد.
لازم به ذکر است اساسنامه شرکت سهامی خاص می تواند نقل و انتقال سهام را موکول به رضایت مدیران یا مجامع عمومی بداند اما اعمال هرگونه محدودیت راجع به انتقال سهام در شرکت سهامی عام ممنوع است و انتقال سهام در شرکت های سهامی عام همیشه آزاد و بی قید و شرط است.
انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود
انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود به عمل نخواهد آمد؛ مگر به موجب سند رسمی. بنابراین انتقال سهم الشرکه با سند عادی واجد اثر شناخته می شود. در خصوص لزوم تنظیم سند رسمی انتقال سهم الشرکه فرقی ندارد منتقل الیه از شرکای شرکت باشد یا شخص ثالث؛ در هر صورت انتقال باید به موجب سند رسمی باشد.
همچنین برای انتقال سهم الشرکه شرکت با مسئولیت محدود، رضایت عده ای از شرکا که دارای حداقل سه چهارم سرمایه بوده و حائز اکثریت عددی نیز باشند، ضروری است. تمامی شرایط فوق الذکر راجع به انتقال ارادی سهم الشرکه است و بدیهی است در صورت فوت هر یک از شرکا، سهم الشرکه شریک متوفی قهرا به وراث حین الفوت او منتقل خواهد شد و نیازی به تصویب شرکا یا تنظیم سند رسمی نمی باشد.
انتقال سهم الشرکه در شرکت تضامنی
با توجه به وجود مسئولیت تضامنی میان شرکای شرکت تضامنی و اهمیت شخصیت شریک در این شرکت، هیچ یک از شرکا نمی تواند سهم خود را به دیگری منتقل کند؛ مگر با رضایت تمام شرکا. رضایت کلیه شرکا حتی در صورتی که منتقل الیه یکی از شرکای شرکت باشد نیز الزامی است.
انتقال سهم الشرکه در شرکت نسبی
اغلب مقررات راجع به شرکت تضامنی، نسبت به شرکت نسبی هم لازم الرعایه می باشد. بنابراین انتقال سهم الشرکه در شرکت نسبی نیز موکول به رضایت تمام شرکا است؛ خواه منتقل الیه از میان شرکا باشد خواه خارج از شرکا.
انتقال سهم الشرکه در شرکت مختلط غیر سهامی
شرکای ضامن برای نقل و انتقال سهم الشرکه خود نیازمند رضایت تمامی شرکا هستند؛ چه منتقل الیه داخل در شرکای شرکت باشد یا خارج از آن. هرگونه نقل و انتقال بدون رعایت این شرط باطل و بلااثر است. شرکای با مسئولیت محدود تنها در صورتی که بخواهند سهم الشرکه خود را به شخصی خارج از شرکای شرکت واگذار نمایند، نیازمند رضایت کلیه شرکا هستند. انتقال سهم الشرکه شریک با مسئولیت محدود بدون تصویب شرکا مضر به اعتبار انتقال نخواهد بود و چنین انتقالی باطل محسوب نمی شود اما منتقل الیه حق دخالت در امور شرکت، نظارت و صورت برداری از حساب های شرکت را نخواهد داشت.
انتقال سهام و سهم الشرکه در شرکت مختلط سهامی
شرکای سهامی که در شرکت مختلط سهامی عضویت دارند، می توانند بدون محدودیت سهام خود را به دیگری انتقال دهند اما انتقال سهم شرکای ضامن نیازمند رضایت همه شرکا اعم از شرکای ضامن و شرکای سهامی است.
انتقال سهام در شرکت تعاونی
نقل و انتقال سهام در شرکت های تعاونی با محدودیتی مواجه نیست اما منتقل الیه باید واجد ویژگی های لازم جهت عضویت در شرکت تعاونی باشد. این شرایط که در ماده ۹ قانون بخش تعاون آمده عبارتند از :
۱-تابعیت جمهوری اسلامی ایران؛
۲- عدم ممنوعیت قانونی و حجر و ورشکستگی به تقصیر؛
۳-عدم سابقه ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری؛
۴- درخواست کتبی عضویت و تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی؛
۵- عدم عضویت در تعاونی مشابه.
دعوای ابطال انتقال سهام و سهم الشرکه شرکت های تجاری
در صورت عدم رعایت شرایط مذکور در فوق راجع به نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه در شرکت های تجاری، اشخاص ذی نفع می توانند ابطال این انتقال را از دادگاه بخواهند. دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده صلاحیت رسیدگی به این دعوا را دارد.
2 پاسخ
سلام با تشکر از مطالب مفید سایت .لطفا راهنمایی فرمایید در زمان انحلال سهم الشرکه (شرکا)تا قبل از اعلام ختم تصفیه قابل نقل انتقال به همدیگر وخارج شدن از شرکت میباشد.با تشکر
سلام. در صورت انحلال شرکت تجاری امکان نقل و انتقال وجود ندارد.