اعتراض شخص ثالث به رای داوری

شخصی که خود یا نماینده اش در تعیین داور شرکت نداشته باشد، نسبت به رای داور ثالث محسوب می شود. در صورتی که اجرای رای داور موجب تضییع حقوق شخص ثالث شود، وی میتواند نسبت به آن اعتراض نماید. امکان اعتراض ثالث نسبت به رای داوری در ذیل ماده 418 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی پیش بینی شده است. به تصریح ماده اخیر الذکر شخص ثالث حق دارد به ‌هر گونه رأی صادره از دادگاه های عمومی، انقلاب و تجدیدنظر اعتراض نماید و نسبت به ‌حکم داور نیز کسانی که خود یا نماینده آنان در تعیین داور شرکت نداشته‌اند می‌توانند به‌عنوان شخص ثالث اعتراض کنند.

شرایط اعتراض شخص ثالث نسبت به داوری

شخصی که به عنوان ثالث، قصد اعتراض به رای داوری را دارد، علاوه بر اثبات این که خود یا نماینده اش در تعیین داور شرکت نداشته اند، باید ایراد ضرر به خود در نتیجه رای داور را نیز ثابت نماید.

اصل بر این است که رای داور در حدود موضوع داوری صادر شده و تنها نسبت به طرفین قرارداد داوری منشا اثر می باشد، بنابراین بر عهده ثالث است که وجود تعارض میان رای داور و حقوق خود را اثبات نماید.

توافق طرفین مبنی بر اسقاط حق اعتراض به رای داوری اگرچه بین اصحاب دعوا معتبر است، اما مانع از اعتراض ثالث نخواهد بود.

حدود صلاحیت دادگاه در رسیدگی به اعتراض ثالث نسبت به رای داوری

به موجب ماده 489 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی رأی داوری در موارد زیر باطل است و قابلیت اجرایی ندارد:

1 – رأی صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.

2 – داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رأی صادر کرده است.

3 – داور خارج از حدود اختیار خود رأی صادر نموده باشد. در این‌ صورت فقط آن قسمت از رأی که خارج از اختیارات داور است ابطال می‌گردد.

4 – رأی داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد.

5 – رأی داور با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد.

6 – رأی به‌وسیله داورانی صادرشده که مجازبه صدوررای نبوده‌اند.

7 – قرارداد رجوع به‌داوری بی‌اعتبار بوده باشد.

دادگاه در دعوای ابطال رای داوری محدود به جهات احصا شده در فوق است؛ اما رسیدگی به اعتراض ثالث نسبت به رای داوری مقید به جهت خاصی نشده است. صرف وجود تعارض میان حقوق ثالث و اجرای رای داور برای اعتراض کافی است.

چنانچه دادگاه پس از رسیدگی، اعتراض ثالث را وارد تشخیص دهد، آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض قرار گرفته نقض می نماید و اگر مفاد حکم غیر قابل تفکیک باشد، تمام آن لغو خواهد شد.

مهلت اعتراض ثالث نسبت به رای داوری

اعتراض ثالث نسبت به رای داوری مقید به زمان نمی باشد و هر زمان که ثالث مبادرت به طرح دعوا نماید، دادگاه ملزم به رسیدگی می باشد.

مرجع صلاحیت دار جهت رسیدگی به اعتراض ثالث نسبت به رای داوری

برای تعیین مرجع صالح به رسیدگی به اعتراض ثالث نسبت به رای داوری باید میان دو فرض، قائل به تفکیک شویم:

• چنانچه اصل اختلاف، ابتدا در دادگاه مطرح شده و از سوی دادگاه به داوری ارجاع شده باشد، رسیدگی به اعتراض ثالث نیز در صلاحیت همین دادگاه خواهد بود.
• اگر رسیدگی به دعوا از ابتدا و با توافق طرفین در صلاحیت داور قرار گرفته باشد، دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل اختلاف را دارد باید به اعتراض ثالث رسیدگی نماید.

در صورت توافق ثالث با طرفین دعوا و قبول داور، مانعی برای رسیدگی داور به اعتراض شخص ثالث نمی باشد.

توقف اجرای رای داور در صورت اعتراض ثالث

مطابق ماده 493 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی اعتراض به رأی داور مانع اجرای آن نیست، مگر آنکه دلایل اعتراض قوی باشد. دراین‌صورت دادگاه قرار توقف یا منع اجرای آن را تا‌ پایان رسیدگی به اعتراض و صدور حکم قطعی صادر می ‌نماید و در صورت اقتضاء تأمین مناسب نیز از معترض اخذ خواهد شد.

بنابراین صرف وصول اعتراض از سوی شخص ثالث نمی تواند موجب توقف اجرای حکم شود؛ مگر آنکه ثالث اعتراض خود را مستند به دلایلی نموده باشد که موجب صدور قرار توقف اجرا توسط دادگاه تا زمان صدور رای نهایی راجع به اعتراض ثالث شود. اخذ تامین از معترض ثالث به صلاحدید دادگاه واگذار شده و الزامی نیست.