تامین خواسته چک

تامین خواسته چک ، یک نوع اقدام اختیاطی است که قانونگذار برای حفظ کردن موضوع دعوای خواهان و جهت جلوگیری از تضییع حقوق خواهان در دعاوی حقوقی پیش بینی نموده است. بنابراین دردعوای صدور بلامحل چنانچه دارنده چک، قصد توقیف اموال صادرکننده را به دلیل تضییع و تفریط خواسته وی، داشته باشد باید درخواست تامین را چک مطرح نماید.

درخواست صدور قرار تامین خواسته چه زمانی می تواند مطرح گردد؟

در خصوص مطالبه وجه چک علیه صادر کننده، طلبکار می تواند جهت جلوگیری از انتقال دارایی توسط بدهکار و توقیف اموال او از دادگاه درخواست صدور قرار تامین خواسته را تقاضا نماید.

بنا به ماده ۱۰۸ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، برای صدور قرار تامین خواسته، به چند صورت می توان درخواست نمود:

1. قبل از اینکه دعوی اصلی(مانند دعوای مطالبه وجه چک) اقامه گردد می توان صدور قرار تامین خواسته را درخواست نمود : در این صورت خواهان می تواند قبل از آنکه دعوی اصلی خود را در دادگاه مطرح نماید، از دادگاه تقاضای صدور قرار تأمین خواسته نماید.
2. خواهان می تواند ،ضمن اقامه دعوی اصلی، صدور قرار تامین خواسته را تقاضا نماید: زمانی که خواهان دادخواست خود را نسبت به ماهیت دعوی ، در دادگاه مطرح می نماید . در ستون تعیین خواسته ، علاوه بر ذکر خواستة خود(مطالبه مبلغ چک)، صدور تأمین خواسته را نیز درخواست می نماید و در شرح و توضیحات دلایل درخواست صدور قرار تأمین خواسته را هم عنوان می نماید .
3. همچنین خواهان می تواند در جریان دادرسی تا زمانی که حکم قطعی صادر نشده باشد، از دادگاه قرار تامین خواسته و توقیف اموال بدهکار را مطالبه نماید: در ضمن دادرسی ، چه در مرحله بدوی ، و چه در مرحله تجدیدنظر ، خواهان می تواند درخواست تأمین خواسته خود را به دادگاهی که به اصل دعوی رسیدگی می نماید، تقدیم کند.

بنابراین اگر دادگاه قبل از طرح دعوای اصلی بنا به درخواست خواهان، اقدام به صدور قرار تأمین خواسته نماید ، خواهان مکلف است ظرف 10 روز در دادگاهی که صالح به رسیدگی برای دعوای اصلی باشد، دعوای خود را اقامه نماید در غیر اینصورت بنا به ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی، با درخواست خوانده(بدهکار)، قرار تأمین خواسته که ازسوی دادگاه صادر شده است، توسط همان دادگاه ملغی الاثر می گردد.

خسارت احتمالی در چک های واخواست نشده

آیا سپردن خسارت احتمالی در تامین خواسته برای چکی که واخواست نشده (درمورد آن گواهی عدم پرداخت اخذ نشده) لازم است؟

با توجه به مقررات مواد3،2و310 لغیایت 315 قانون تجارت و رای وحدت رویه شماره 536_10/7/69 هیات عمومی دیوانعالی کشور،صدور قرار تامین خواسته در مورد چکی که خارج از موعد مقرر در ماده315 قانون تجارت اقدام به اخذ گواهی عدم پرداخت آن از بانک محال عیله شده باشد، موکول به تودیع خسارت احتمالی از ناحیه خواهان دارنده چک می باشد.

آیا پرداخت خسارت برای تامین خواسته در دعوای به طرفیت ظهرنویس چک لازم است؟

چنانچه دارنده چک دعوای حقوقی خود را به طرفیت شخصی غیر از صادر کننده چک(مانند ظهرنویس) مطرح نماید آیا برای صدرو قرار تامین خواسته، وی باید خسارت احتمالی بپردازد؟

برای صدور چک بلامحل، دارنده چنانچه در ظرف مهلت های 15روزه و 45روزه مقرر در ماده 315 قانون تجارت، چک را به بانک جهت گواهی عدم پرداخت ارائه نماید در نتیجه گواهی عدم پرداخت اخذ گردد، گواهی مذکور حسب رای وحدت رویه 536_10/7/69 دیوان عالی کشور در حکم واخواست بوده و برای این نوع چک ها در مرحله درخواست برای صدور تامین خواسته نیازی به پرداخت خسارت احتمالی نیست.

لغو قرار تامین خواسته در صورت عدم توجه دعوا به ظهرنویس چک

در ظهرنویسی چک وسفته اگراموال ظهرنویس توقیف شده باشد و متعاقب آن دعوا متوجه ظهر نویس نباشد آیا قاضی فورا رای به رفع توقیف اموال توقیف شده را صادر می نماید؟

هرچند در ماده 116قانون آیین دادرسی مدنی عبارت«اولین جلسه» این شبهه را بوجود آورده که دادگاه بایستی در اولین جلسه رسیدگی به اعتراض خوانده معترض به قرار تامین صادر شده(ظهرنویس)رسیدگی نماید لکن مستفاد از اطلاق ماده 118 قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه موجبات ادامه توقیف یا تامین اموال مرتفع گردد، دادگاه می تواند در جلسه فوق العاده نسبت به لغو قرار صادر شده اقدام نماید. بنابراین دادگاه می تواند ضمن فک قرار تامین خواسته ای که صادر نموده، همزمان از مال توقیفی ظهرنویس نیز رفع اثر نماید.

آیا برای چک های بلامحل، قبل از سررسید می توان تقاضای تامین نمود؟

بنا به ماده114 قانون آیین دادرسی مدنی نسبت به طلب یا مالی معینی که هنوز موعد آن نرسیده باشد در صورتی که حق مستند به سند رسمی باشد و یا خواسته در معرض تضییع و یا تفریط قرار گیرد می توان قبل از موعد درخواست تامین نمود.

بنابراین در خصوص اسناد تجاری واخواست شده که موعد پرداخت آن نرسیده باشد نمی توان درخواست تامین خواسته مطرح نمود مگر اینکه:

• اولا خواسته مستند به سند رسمی باشد که دراین خصوص قابل تعمیم به مواردی است که سند تجاری مطابق مقررات واخواست شده باشد و چون سند تجاری با این وصف در حکم سند رسمی قرار می گیرد می توان قبل از موعد درخواست تامین داد.اگر سند تجاری در موعد مقرر واخواست نشده باشد و به عنوان یک سند عادی مورد درخواست قرار بگیرد نمی شود به استناد آن قرار تامین صادرنمود.
• ثانیا حق در معرض تضییع یا تفریط قرار گیرد به فرض چنانچه متعهد یا صادر کننده چک ورشکست گردد می توان قبل از موعد پرداخت از مسولین سند اعم از صادر کننده وظهرنویسان چک، درخواست تامین خواسته داد.
• چنانچه شخصی دو فقره چک را صادر نموده باشد و چک اول موعد آن رسیده باشد اما وجه آن پرداخت نشده باشد دارنده چک دوم می تواند قبل از موعد چک، تقاضای تامین بنماید.

میزان خسارت احتمالی در خصوص اسناد تجاری(چک، سفته و برات)چگونه تعیین می گردد؟

بنا به تبصره ماده108 قانون آیین دادرسی مدنی، ملاکی برای تعیین میزان خسارت احتمالی برای دادگاه مقرر نگردیده و تعیین میزان خسارت احتمالی با در نظر گرفتن مبلغ خواسته با دادگاهی است که درخواست تامین را می پذیرد و صدور قرار تامین موکول به سپردن خسارت احتمالی نیست.

آیا در خصوص درخواست صدور موقت مبنی بر عدم پرداخت وجه چک دادگاه می تواند دستور  موقت را صادر نماید؟

برابر ماده310 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، دستور موقت در اموری صادر می گردد که تعیین تکلیف آن فوریت داشته باشد و ملاک فوریت، زیان و خسارت جبران ناپذیر است مانند مانند دعاوی مربوط به انتقال سند که در صورت عدم تعیین تکلیف و ذی حق بودن مدعی پس از اثبات، جبران خسارت غیر ممکن یا متعذر است.در این صورت دستور موقت جایز است اما با توجه به ماده2 قانون صدور چک که چک را در حکم اسناد لازم اجرا معرفی کرده است و دارنده را مستحق دریافت وجه چک از بانک محال علیه معرفی کرده است، بنابراین به ویژه با عنایت به ماده 1 و تبصره های 1و2 ماده14 قانون صدور چک، الحاقی 11/8/1372 صدور دستور موقت بر منع بانک محال علیه از پرداخت وجه چک، قانونا جایز نیست و دادگاه باید درخواست متقاضی دستور موقت را مردود اعلام نماید که با رد چنین درخواستی قسمت اخیر موضوع مطروحه موضوعا منتفی می گردد.