امکان مطالبه خسارت تاخیر تادیه چک یکی از موضوعات اختلافی میان فقها و حقوق دانان بوده است. قانون آیین دادرسی مدنی سابق به صراحت، خسارت تاخیر تادیه را قابل مطالبه می دانست؛ اما با ایراد شورای نگهبان مبنی بر غیر شرعی بودن این خسارت، ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی جدید جایگزین مقررات سابق شد. آنچه که در این ماده قابل مطالبه شمرده می شود، در واقع خسارت ناشی از کاهش ارزش پول است؛ نه خسارت تاخیر تادیه به معنای واقعی کلمه.
شرایط مطالبه خسارت تاخیر تادیه چک
مطابق ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، خسارت ناشی از کاهش ارزش پول در صورت احراز شرایطی، قابل مطالبه خواهد بود.
- اول اینکه موضوع دین، باید وجه نقد رایج باشد؛ به همین جهت ارزهای خارجی به علت رایج نبودن از شمول این ماده خارج اند.
- شرط دوم، مطالبه دین از سوی متعهد له است؛ متعهد له باید اثبات کند پرداخت دین را از متعهد خواسته است. در صورتی که طلبکار دلیلی بر مطالبه دین از جانب خود نداشته باشد، طرح دعوا به معنای مطالبه بوده و تاریخ تقدیم دادخواست، تاریخ مطالبه محسوب می شود.
- سومین شرط تجویز دریافت خسارت تاخیر تادیه، تمکن مدیون است؛ به عبارت دیگر باید اثبات شود مدیون در عین تمکن، از پرداخت دین خود امتناع نموده است.
- شرط آخر نیز تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه است که از سوی بانک مرکزی اعلام می شود.
در صورت احراز شروط فوق توسط دادگاه، حکم به پرداخت خسارت تاخیر تادیه صادر خواهد شد و در صورت فقدان هر یک از شروط مذکور، پرداخت خسارت تاخیر تادیه منتفی است.
مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک
چک یکی از رایج ترین وسیله های پرداخت میان مردم است که در موارد متعدد، به جهت بلا محل بودن، منجر به صدور گواهی عدم پرداخت از سوی بانک ها می شود. اصولا دارندگان این چک ها پس از صدور گواهی عدم پرداخت، اقدام به طرح دعوا علیه صادر کننده نموده و علاوه بر مبلغ مندرج در چک، خسارت تاخیر تادیه را نیز مطالبه می نمایند.
مجمع تشخیص مصلحت نظام در تبصره الحاقی به ماده 2 قانون صدور چک، دارنده چک را مستحق دریافت کلیه خسارات و هزینه های وارد شده که مستقیما و به طور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه صادرکننده متحمل شده، می داند.
مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به این پرسش که ” آیا مراد از خسارت و هزینه های مقرر در تبصره الحاقی به ماده (2) قانون اصلاح موادی از قانون صدور چک، کلیه خسارات و هزینه های لازم از قبیل هزینه های دادرسی، حق‌الوکاله، ضمان ناشی از تسبیب، خسارات تاخیر تأدیه و امثال آن میباشد؟ در این صورت، مبنای محاسبه خسارت، مقررات بانکی است یا مبنای آن عرف می باشد که قاضی به استناد نظریه کارشناسی یا سایر طرق نسبت به استخراج خسارات اقدام می‌نماید؟ ” قانون استفساریه تبصره الحاقی به ماده 2 قانون اصلاح موادی از قانون صدور چک مصوب 10/03/1376 مجمع تشخیص مصلحت نظام را تصویب نموده و اعلام می نماید : منظور از عبارت “کلیه خسارات و هزینه‌های لازم از قبیل هزینه‌های دادرسی…” مذکور در تبصره الحاقی به ماده 2 قانون اصلاح موادی از قانون صدور چک مصوب 10/03/1376 مجمع تشخیص مصلحت نظام، خسارات تاخیر تأدیه برمبنای نرخ تورم از تاریخ چک تا زمان وصول آن که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام شده و هزینه دادرسی و حق‌الوکاله بر اساس تعرفه های قانونی است.
با وجود استفساریه فوق، همچنان میان محاکم در خصوص مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه وجه چک، اختلاف نظر وجود داشت.
شعبه 36 دادگاه عمومی حقوقی تهران در دادنامه شماره 1099، خواهان را مستحق دریافت خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید مندرج در چک تا تاریخ مراجعه به بانک نمی داند. با این استدلال که یکی از شرایط دریافت خسارت تاخیر تادیه، مطالبه دین از سوی داین می باشد و خواهان در این تاریخ، وجه چک را مطالبه نکرده است؛ که این امر به مثابه اقدام علیه خود می باشد. از طرف دیگر عدم مراجعه دارنده به بانک به منزله اعطاء مهلت بیشتر به مدیون بوده فلذا مطالبه خسارت تاخیر تادیه در این صورت منتفی است.
از رای فوق تجدیدنظر خواهی به عمل آمده و شعبه سی و هفتم دادگاه تجدیدنظر در رای صادره اعلام نموده تفاوتی میان چک و سایر مطالبات در مورد شرایط مطالبه خسارت تاخیر تادیه وجود ندارد؛ بنابراین ابتدای زمان استحقاق دریافت خسارت تاخیر تادیه در مورد چک نیز، زمان مطالبه از سوی طلبکار خواهد بود.
از طرف دیگر شعبه 210 دادگاه عمومی حقوقی تهران در دادنامه شماره 165، خواهان را مستحق دریافت خسارت تاخیر تادیه از تاریخ تقدیم دادخواست لغایت اجرای حکم می داند و شعبه سی و یکم دادگاه تجدیدنظر استان تهران در مقام رسیدگی به اعتراض نسبت به رای مارالذکر، با استناد به استفساریه تبصره الحاقی به ماده 2 قانون صدور چک مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه را تاریخ صدور چک می داند.
موضوع اختلاف فوق الذکر در هایت عمومی دیوان عالی شکور طرح شده و دادستان کل کشور در نظریه ابرازی خود چک را یکی از متداول ترین وسیله های پرداخت دین دانسته و اظهار داشته مطابق ماده 3 قانون صدور چک، صادر کننده الزاما باید در تاریخ صدور چک، معادل وجه چک در بانک محال علیه، وجه نقد تامین نماید و به محض صدور چک، مبلغ آن از دارایی صادر کننده کسر و به دارنده منتقل می شود. بنا به مراتب مذکور و استفساریه تبصره الحاقی به ماده 2 قانون اصلاح موادی از قانون صدور چک مصوب 10/03/1376 مجمع تشخیص مصلحت نظام که صراحتا مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه در مورد چک را تاریخ سررسید چک می داند، نظر شعبه سی و یکم دادگاه تجدیدنظر استان تهران مورد تایید است.
در خصوص موخر التصویب بودن ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی نسبت به تبصره الحاقی به ماده 2 قانون صدور چک نیز لازم به تذکر است که مصوبات مجلس نمی تواند ناسخ مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام باشد؛ بنابراین تبصره الحاقی به ماده 2 قانون صدور چک همچنان به قدرت خود باقی است و نسخ نشده است.
نهایتا هیات عمومی دیوان عالی کشور نیز به استناد ماده 3 و تبصره ماده 2 قانون صدور چک و استفساریه تبصره اخیر الذکر مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک بر مبنای نرخ تورم را از شمول ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی خارج می داند. مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک، تاریخ سررسید مندرج در چک می باشد و این نظر در موارد مشابه برای کلیه مراجع لازم الاتباع است.
چنانچه در این زمینه نیاز به دریافت مشاوره داشته باشید می توانید با موسسه حقوقی بین المللی دادپویان حامی تماس حاصل فرمایید.
54 پرسش و پاسخ. ارسال پرسش و پاسخ جدید
سلام بنده برای خرید یک آپارتمان سال 91 سه فقره چک دادم که نقص مورد معامله به علت کم بودن متراژ ساختمان، عدم انجام برخی تعهدات و برگشت زدن یک فقره از آن ها با اینکه مبلغ را به حسابش واریز کرده بودم، جای یکی از چک هام را خالی گذاشتم و برگشت خورد. طرف بعد از گذشت 6 سال دادخواست داده.آیا خسارت تاخیر تادیه چک می تونه بگیره؟
بله از تاریخ سر رسید چک تا زمان وصول وجه می تواند خسارت تاخیر تادیه را مطالبه نماید.
سلام چکی که در تاریخ سر رسید گواهی عدم پرداخت صادر شده و بعد از ۶سال اقدام قضایی کردم که قاضی حکم دادن به اصل طلب و دادرسی و گفتن بعد از ۵ سال تاخیر و تادیه تعلق نمیگیره چون مشمول مرور زمان شده لطفا اگر ماده یا تبصره خاصی در مورد حکم فوق هست تا بتوانم تاخیر و تادیه بگیریم را بفرماین ممنون از شما
سلام این موضوع اختلافی هست لیکن میتوانید به مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در باب خسارت تاخیر تادیه در چک از زمان سررسید مراجعه کنید.
باسلام و خسته نباشید
بنده یک چک سال ۹۳ به یک شخص داده بودم که ایشان بنا به اظهار خود چک را گم کرده بودن تا یک ماه پیش که بدون اطلاع من برگشت زده و شکایت مبنی بر تاخیرتادیه کرده اند حال تاخیر تادیه از چه زمان و به چه میزان خواهد بود
با تشکر
سلام خسارت تاخیر در تادیه از تاریخ چک محاسبه میشود
سلام من سال ۸۳ در بازار ورشکست شدم و پول مردم بعداز ۲سال دادم. ولی یک فقره چکم دست یکی از طلبکاران موند که چک را خرج کرده بود وقرار بود چک را بگیرد و بیاورد ولی نیاورد ومن هم بعد از مدتی دیگه پیگیر نشدم.
حالا دیروز یه دفعه یه پیام اومد برام که از من شکایت شده رفتم شورای حل اختلاف دیدم یک فقره چک ۳میلیون ۹۰۰هزار تومان برای سال ۸۳ میباشد.
آیا به این چک خسارت تاخیر تادیه شامل میشود یا خیر
مرسی
سلام اگر پرداخت کرده اید که خسارت تاخیر در تادیه تعلق نمی گیرد و می توانید دادخواست استرداد لاشه چک را ارائه نمایید
با سلام بنده هم یک فقره چک مبلغ 600 هزار تومان سال 88 به کسی دادم که مطمئن ام که مبلغ چک را پرداخت کردم لذا یک هفته پیش دیدم طرف رفته شکایت کرده با شرایطی که بنده از سال 88 تا 92 بخاطر مشکلات مالی گرفتار زندان و دادگاه بودم اصلا فکر نمیکردم که چک دست کسی دارم چون تمامی چکهامو که در گیفم بودن و راهی زندان شدم دلخل دفتر مددکاری زندان امضاء هاشون رو دراوردن حالا میتونم منم شکایات استرداد چک کنم یا حد اقل همون مبلغ چک را پرداخت کنم
سلام بله دعوای استرداد لاشه چک مطرح کنید
سلام من یه چک به تاریخ 1397/2/2داشتم دست کسی بوده واونم خرج کرده وبه تاریخ 12/97از من شکایت کرده. ولی حسابش رو بهش دادم وچک رو گرفتم ایشون نامه قضائی داشته ولی به من پیغام یا نامه نیومده که بیفتم دنبالش ومن چک گرفتم البته حسابهام هم مسدود کردن.. وتا به تاریخ 5/10/1400 رفتم بانک وتحویل بانک دادم چک م رو تا رفع مسدودیت بشه تو این مدت هم از قوه قضائیه یا شورای حل اختلاف نه تماسی داشتم نه نامه ولی بانک بهم گفته باید بزی شورای حل اختلاف تا رفع مسدودیت کنن. ممنون میشم کمکم کنید تا بهتر متوجه قضیه بشم وسوال اینکه وقتی شاکی نداشتم چرا بانک یا قوه قضائه رفع مسددیت حساب نکرده وآیا جریمه باید پرداخت کنم ممنون میشم جوابم رو بدین
نیاز به دستور مقام قضایی جهت رفع مسدودی حساب هست به مرجع مربوطه مراجعه کنید
سلام ایا درخواست تادیه بعد ازبرگشت زدن قابل اجراست ؟مثلا چک سال 90 را در سال 400 برگشت بزنند تاخییر تعلق میگیرد ؟
مورد پذیرش رویه حاکم محاکم دادگستری نمی‌باشد و بستگی به بررسی شرایط توسط قاضی دارد
سلام وقت بخیر یه چکی من ۹۸ خرج کردم مبلغ چک هم پرداخت کردم دارنده چک اعلام کرده که چک فوق تو جیب شلوار شسته شده از بین رفته لذا پس از یکسال شخصی پیدا شده ادعا میکنه خارج بود چک هم نزد ان بود البته برگشت خورده لطفا راهنمای کنید شاهد هم دارم که مبلغ چک پرداخت کزدم
سلام حسب مورد میتوانید دعوای استرداد لاشه چک علیه دارنده فعلی و یا دعوای مطالبه وجه از باب استیفای ناروا علیه شخص قبلی مطرح کنید
گویاتاخیرتادیه براساس تاریخ شکایت محاسبه میشود و نه تاریخ برگشت زدن و یا تاریخ خود چک.
من امروز در شورای حل اختلاف چکی که5سال پیش برگشت زده بودم و در این 5 سال با مراجعه به بانک موجودی نداشت را اقدام کردم که رای قاضی بر پرداخت اصل مبلغ و هزینه دادرسی شد.
گفتند که تاخیر تادیه از زمان حکم دادگاه محاسبه میگردد و ملاک تاریخ چک و تاریخ برگشت زدن چک نیست!!!
سلام کاملا استدلال دادگاه غلط هست زیرا به صراحت استفساریه مجمع تشخیص مصلحت در این مورد تاریخ محاسبه خسارت تاخیر در تادیه از زمان سررسید چک می باشد.
بنده در سال ۱۳۸۳چکی را قبول کردمودرسال ۹۱برگشت زدم وطرف من به هیچ عنوان مبلغ چک را نمی‌پردازیم در شورای حل اختلاف پیروز شدم اما او در دادگاه تجدید نظر خواهی کردو دردادگاه محکوم شدم که خسارت تاخیر تادیه به من تعلق نمی‌گیرد و رای راهم قطعی داده است حال چگونه اعاده دادرسی کنم؟ با سپاس از شما
سلام طبق استفساریه مجمع تشخیص مصلحت نظام درخواست اعاده دادرسی کنید
با سلام
حدود 20 میلیون از کسی طلبکار هستم که قرار بود چهار ماهه پول را برگرداند
اما هنوز هیچ مبلغی را پرداخت نکرده است
خسارت تادیه را به چه میزان می توانم دریافت کنم
نرخ سود بانک مرکزی
باسلام
سه سال پیش چکی را از فردی بابت طلبش گرفته ام که برگشت خورد آیا می توانم درخواست مطالبه خسارت تاخیر تادیه نمایم؟
بله امکان پذیر می باشد
با سلام وخسته نباشید من به جهت مشارکت باشخصی یه کاری شروع کردم و این شرکم جهت اجاره ماشین آلات سنگین ق امردادی فی مابین منعقد شدوقراداد یک نسخه بود وپیش خودشان نگهداشتن و نسخه ای به من ندادن ویک فقره چک جهت اجاره ماشین آلات به مبلغ 60 میلیون تومان به تاریخ 93/2/16 دادم اما قرارداد ماشین آلات محقق نشد یعنی ماشین آلات نگرفتم چون مستهلک بود بدلیل رابطه دوستی هروقت میگفتم چکم بیار طفره میرفت تا سال 99 چک با تمام حق حقوقی آن به کارمند حقوقی خود بعنوان ثنوات خدمتی واگذارکرد وانهم برگشت زد واقدام قانونی کرد حالا اصل 60 میلیون دادم وخسارت تاخیر تادیه از 93 تا 99 230 میلیون تومان شده وتوقیق ومرحله اجرا زمینم هستند چه راه حل فوری داره لطفا راهنمایم کنید 09113456550
سلام می‌بایست دعوای استرداد برگه چک رو مطرح کنید
البته مدارک شما باید بررسی شود
آیا دریافت خسارت تاخیر تادیه به خاطر وجه چک قانونی است ؟
بله قانونی است .
سلام وقتتون بخیر من من سال 94 یه چک دادم به نفر اون ادم فراری شد رفت حالا بعد 6 سال چک داده به نفر و3 ماه پیش برگشت زده من محکوم شدم به پرداخت 120 ملیون مبلغ چکم 22 ملیون بوده حکم قطعی شده منم راننده تاکسیم ندارم چیکار میتونم بکنم بخدا راهنماییم کنین
چاره ای جز پرداخت ندارید
مگر اینکه در دادگاه ثابت نمایید نسبت به چک خیانت در امانت شده هست
با سلام. چک های شرکتی که حقوقی می باشند با چک های حقیقی برای محاسبه تاخیر و تادیه با هم فرق دارند؟ قانون متفاوتی دارند؟
خیر تفاوتی ندارند
با سلام چکی در دست فردی داشتم که این فرد چک را برگشت زد و از طریق دادگاه اجراییه صادر شد برای پرداخت اصل مبلغ. مبلغ را برای اجرای احکام واریز نمودم و پرونده مختومه شد. الان دارنده چک لاشه رو عودت نمیده و میگه میخوام شکایت تاخیر تادیه کنم. اما نه شکایت میکنه نه لاشه رو تحویل میده.
میتونم دعوی استرداد لاشه مطرح کنم؟ اون میتونه به این بهانه که میخوام شکایت تاخیر کنم لاشه رو نگه داره؟
سلام شما بدوا اظهارنامه ارسال نمایید و از ایشان بخواهید چک را مسترد نماید و اعلام نمایید که با واریز اصل وجه چک به دادگاه عملا از آن تاریخ خسارت تاخیر برایش مورد لحاظ قرار نمی گیرد
و با اخذ گواهی از دادگاه مبنی بر واریز وجه چک نسبت به رفع سؤ اثر از چک در بانک اقدام نمایید
سلام من سال۹۵براپیمانکارکارکردم که طلبم۱۷۵۰۰۰۰۰تومان بود بابت بدهیم درسال۹۷چک بدون تاریخ بهم داد وهنوزهم پاس نشده چگونه میتونم تاخیرازش بگیرم
سلام خودتان تاریخ بزنید و سپس گواهی عدم موجودی بگیرید و شکایت نمایید
باسلام و خسته نباشید.
من در سال ۹۴ یه واحد آپارتمان از شرکت ساختمانی خرید کردم یه چک ۷ میلیونی از بابت خرید واحد دادم ولی موقع سررسید نتونستم مبلغ رو جور کنم چک رو نگه داشتن بعد چند ماه ۳ میلیونش رو پرداخت کردم که بعد گرفتن ۳ میلیون از من چک رو برگشت زدن باز من مراجعه کردم گفتن باید همون ۷ میلیون رو پرداخت کنی که منم هیچ اقدامی نکردم و همونطور موند.الان مراجعه که کردم و میگن باید الان نزدیک ۳۵ میلیون پرداخت کنی تا چک رو پس بدیم.میگن چون اون موقع هر متر ۱ میلیون بود الان هر متر ۱۰ میلیون شده.لطفا راهنمایی کنید.
سلام بدوا شما دعوای استرداد لاشه چک مطرح کنید
سلام چکی رو بعداز ۶ سال اقدام کردم قاضی رای داده مشمول مرور زمان و تاخیر تادیه از تاریخ اقدام آیا طبق تبصره ماده ۲ قانون صدور چک نباید رای صادر میشد ؟؟؟
سلام اگر علیه ضامن یا ظهرنویس طرح دعوا کرده باشید بله رای دادگاه درست هست
سلام خسته نباشید دوسال پیش ۲۰میلون چک از اینجانب برگشت شده اگر در حال حاضر پرداخت کنم دادگاه چقدر خسارت برای من ثبت میکند
سلام به اجرای احکام مراجعه کنید
با سلام وقت بخیر
بنده چکی سال ۸۹ دست شخصی داشته ام مبلغی از چک را پرداخت کرده بودم و شخص میگفتند چک را مفقود شده الان بعد از ۱۱ سال چک را برگشت زده است آیا اگر اقدام کند تاخیر تادیه از الان ک برگشت زده حساب میشود یا از ۱۱ سال قبل؟و اینکه بعد از چند سال مشمول مرور زمان می شود ،ممنونم
سلام طبق رویه قضایی بیشتر محاکم در حال حاضر از زمان برگشتی چک صدور حکم می نمایند
سلام
من چکی دارم برای سال ۶۳ آیا این چک و خسارت تاخیر تادیه آن قابل مطالبه است؟
سلام اصل چک بله ولی خسارت تاخیر خیر
سلام وقت بخیر چکی ک شامل مرور زمان ۱۰ساله شده باشد و بعد از ۱۱سال برگشت بزنند در صورت شکایت ،تاخیر نادیه از چ زمانی امکان پذیر است
سلام بنا بر رویه اکثر قضات در حال حاضر از زمان تقدیم دادخواست
خیلی تشکر می کنم آموزنده است بنده از مرحوم پدر مان زمینی در روستای قره آغاج ماکو طبق پلاک اصلاحات ارضی دارد اکنون شخصی از روستای جوار تصرف کرده است ثبت وجهاد حدود را معین کرده زمین در پلاک ما قراردارد 4سال است برو بیا کرده اند نامبرده سندی هم ندارند چه کنیم
سلام با دفتر تماس بگیرید
سلام . وقت بخیر … من یک فقره چک بابت فروش فرش از یکی از همکاران دریافت کردم و بدلیل نداشتن موجودی چک برگشت خورده …
الان بعد از دو ماه صاحب حساب اعلام کرده وجه چک آماده است . من نمیخوام چک رو بهش بدم .. میتونم لاشه چک دست خودم نگه دارم ….
سلام در صورت مطالبه خسارت تاخیر تادیه بله میتوانید
سلام , پدرم در سال ۷۰ چکی را به آشنا دادند و مبلغ دو تا چک که یکی ۱0۰۰۰۰۰۰ ریال , دیگری ۵۰۰۰۰۰۰ ریال می باشد و ایشان تا الان پیگیر نبودن تا اینکه پدر و مادرم سفری رفتن و گفتن شما وضع مالی خوبی دارید بیاید مبالغ چک را بدهید
می خواستم بدونم ایشان می توانند برای تادیه تاخیر برای ۳۱ سال بگیرن و هنوز برگشت نزدند ؟
سلام خیر مشمول قاعده اقدام علیه خود می شود