احوال شخصیه اتباع خارجی
احوال شخصیه به اموری اطلاق می شود که مربوط به شخصیت انسان است، قابل تبدیل و تقویم به پول نیست، هر چند ممکن است دارای آثار مالی باشد. به عنوان مثال نکاح، طلاق، نسب، اهلیت و حقوق مربوط به خانواده نظیر ارث و وصیت.
اتباع خارجی هم کسانی هستند که از نظر قوانین ایران تابعیت ایرانی را نخواسته یا نتوانسته اند کسب کنند.
اتباع خارجه به چه کسانی می گویند؟
از نظر قوانین ایران هر شخصی که جزء اشخاص ذیل نباشد تبعه خارجه محسوب می شود:
الف) کلیه ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آنها مسلم باشد. تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آنها مورد اعتراض دولت ایران نباشد. (نسبت به ساکنین ایران این فرض وجود دارد که اصل بر تابعیت ایرانی آنهاست.)
ب) کسانیکه پدر آنها ایرانی است. اعم از اینکه در ایران یا در خارجه متولد شده باشند (اصل تابعیت از راه خون) به شرط آنکه نسب کودک مشروع باشد.
ج) کسانیکه در ایران متولد شده و پدر و مادر آنها غیر معلوم باشد. ( اصل خاک)
د) کسانیکه در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران متولد شده به وجود آمده اند (اصل خاک) به جز فرزندان نمایندگان سیاسی و کنسولی در ایران.
ه) کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است به وجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به سن هجده سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند.
و) هر زن تبعه خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند.
ذ) هر تبعه خارجی که تابعیت ایران را کسب کرده باشد.
ح) زن و فرزندان صغیر کسی که بر طبق قواعد تابعیت ایرانی تحصیل می کنند.
اگر شخصی جزو اشخاص فوق نباشد تبعه خارجه محسوب و در احوال شخصیه در حدود تعهدات و مقررات مطیع دولت متبوع خود خواهد بود.
استثنائاً کسانی که تبعه خارجه هستند اما مشمول تعریف پناهنده می باشند از نظر احوال شخصیه مطیع قوانین عام ایران هستند.
قواعد مربوط به اهلیت اعمال حقوقی اتباع خارجه
اهلیت انجام اعمال حقوقی از موارد احوال شخصیه محسوب می شود و اتباع خارجه مطابق ماده ۷ قانون مدنی اصولاً می بایست مطیع قواعد دولت متبوع خود باشند. اما استثنائاً در مورد اهلیت انجام معامله در داخل ایران قواعد عام قانون مدنی شامل اتباع خارجه نیز می شود بدین توضیح که:
برای صحت معامله منعقد شده در ایران کافی است تبعه خارجه یا طبق قوانین دولت متبوع خود و یا طبق قوانین ایران دارای اهلیت باشد. در این صورت معامله انجام شده صحیح می باشد.
اما در خصوص اهلیت لازم برای انجام سایر اعمال حقوقی مربوط به احوال شخصیه، قوانین دولت متبوع جاری خواهد بود. مانند تنظیم وصیت نامه که شخص خارجی باید مطابق با قوانین دولت متبوع خود دارای اهلیت برای تنظیم وصیت نامه باشد.
قواعد مربوط به ماترک اتباع خارجه
اگر تبعه خارجه ای که در ایران دارای اموالی است فوت شود اقدامات زیر در جهت حفظ و نگهداری ماترک انجام می پذیرد:
- دادرس دادگاه محلی که مال متوفی در آن واقع است درصورت درخواست ذینفع و یا کنسول دولت متبوع متوفی اقدام به حفظ و تصفیه ترکه متوفی می نماید. اگر متوفی در ایران وارث یا قائم مقام نداشته باشد دادرس بدون آنکه از او درخواست بشود هم اقدامات مذکور را انجام می دهد. این اقدامات ظرف ۴۸ ساعت انجام می گیرد.
- هنگام مهر و موم ترکه به کنسول دولت متبوع کتباً اطلاع داده می شود تا حضور پیدا کند. علاوه بر مهر و موم دادگاه، کنسول نیز می تواند مهر و موم خود را اضافه کند.
اگر کنسول خارجی قبل از اطلاع دادرس از فوت آگاه شده باشد صرفاً تا زمان مداخله دادگاه صالح ایرانی می تواند اقدام به حفظ اموال به جا مانده کند.
- برای امر اداره ماترک مدیر ترکه مطابق قواعد عام تعیین می شود با این تفاوت که اقدام مدیر ترکه با نظارت دادستان صورت می گیرد. اگر اداره تصفیه در محل وجود داشته باشد وظایف مدیر ترکه به اداره تصفیه محول می شود.
- مدیر ترکه به محض ابلاغ انتصاب اقدام به انتشار آگهی در یکی از روزنامه های محل یا در صورت عدم وجود یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران می کند و از اشخاصی که تحت هر عنوانی برای خود حقی قائل هستند دعوت می کند که ظرف ۶ ماه خود را معرفی و مدارک خود را تسلیم کند.
- روز و محل تحریر ترکه به افراد زیر اطلاع داده می شود:
الف) دادستان
ب) تمام وراث حاضر در ایران یا دارای نماینده در ایران.
ج) وصی مقیم ایران
د) موصی له مقیم یا دارای نماینده در ایران.
ه) شریک متوفی حاضر در ایران یا دارای نماینده در ایران.
و) کنسول دولت متبوع.
- پس از تحریر ترکه اموال به دادستان تسلیم می شود.
- رسیدگی به کلیه دیون و تعهدات اعلام شده، در صورت اثبات دین پرداخت آن با اجازه دادستان است.
- پس از تصفیه ترکه باقیمانده ترکه به ورثه یا وصی یا قائم مقام قانونی آنها تسلیم می شود. اگر وراث یا وصی یا نماینده متوفی در ایران نباشد اموال باقیمانده به کنسول یا نماینده سیاسی دولت متبوع متوفی تحویل داده می شود.
- قواعد مربوط به وصیت نامه اتباع خارجه
از نظر مسائل ماهوی و اهلیت لازم برای تنظیم وصیت نامه هم چنین حد نصاب وصیت اموال، اتباع خارجه مطیع قواعد دولت متبوع خود هستند و در صورت رعایت آن، عمل به وصیت از طرف دادگاه های ایران تأئید می شود. اما از نظر شرایط شکلی رعایت مقررات داخلی برای برخورداری از امتیازات انواع وصیت نامه (وصیت نامه خودنوشت – وصیت نامه سری- وصیت نامه رسمی ) لازم الرعایه است.
قواعد مربوط به نکاح اتباع خارجه
اتباع خارجه که طبق قوانین دولت خودشان با هم ازدواج کنند از نظر دادگاه های داخل ایران زن و شوهر محسوب می شوند و در حدود مقررات دولت متبوع خود و معاهدات می توانند به آثار نکاح صورت گرفته استناد کنند. البته باید توجه داشت این قواعد زمانی داخل ایران اعتبار دارند که مخالف نظم عمومی و اخلاق حسنه نباشند. به عنوان مثال اگر در کشوری ازدواج دو هم جنس پیش بینی شده باشد طرفین این ازدواج نمی توانند به آثار آن در داخل ایران استناد کنند.
در مورد ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی ۲ حالت قابل تصور است:
- اگر زن ایرانی مسلمان باشد نمی تواند با تبعه خارجه غیر مسلمان ازدواج نماید مگر آنکه تبعه خارجی مسلمان شود و پروانه زناشویی اخذ کند. ( پروانه زناشویی به معنی اجازه دولت به تبعه خارجی برای ازدواج با زن ایرانی است.)
- اگر مانعی برای ازدواج زن ایرانی وجود نداشته باشد فرد خارجی باید اقدام به اخذ اجازه از دولت ایران با عنوان پروانه زناشویی نماید. در غیر اینصورت ازدواج صحیح است اما مرد خارجی به حبس تعزیری درجه ۵ محکوم می شود.
- قواعد مربوط به ارث اتباع خارجه: از نظر میزان سهم الارث و نحوه تقسیم اموال بین وراث قوانین دولت متبوع خارجی حاکم می باشد اما اقداماتی که برای حفظ ترکه صورت می گیرد همانگونه که بیان شد دارای شرایط مقرر در بند ۳ مقاله حاضر می باشد.
در خصوص اموال غیرمنقول با توجه به آئین نامه چگونگی تملک اموال غیرمنقول توسط اتباع خارجی غیر مقیم در جمهوری اسلامی ورثه این اشخاص نیز برای ثبت ملک به نام خود باید اظهارنامه مربوط به اخذ اجازه از وزارت کشور را تهیه و مدارک مورد نیاز را ارسال کنند.
در صورتی که ظرف ۲ سال از زمان فوت مالک این اقدامات انجام نشود ملک از طریق مزایده به فروش می رسد و وجه آن پس از کسر هزینه های انجام شده و مالیات در حساب مخصوص حفظ می شود تا به ورثه پرداخت شود.
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
