درخواست مهر و موم ترکه

یکی از اقدامات احتیاطی که توسط اشخاص ذی نفع بعد از فوت متوفی انجام می پذیرد، درخواست مهر و موم ترکه است. هدف اشخاص از درخواست مهر و موم ترکه، نگهداری و جلوگیری از حیف و میل اموال متوفی تا زمان انحصار وراثت است .

تفاوت مهر و موم ترکه و تحریر ترکه

تحریر ترکه به معنای صورت برداری از تمام دارایی های باقی مانده از متوفی است، اشخاص ذی نفع می توانند قبل از آنکه اموال متوفی مهر و موم شود از مرجع صالح تحریر ترکه را درخواست نمایند؛ تا بدین وسیله اموال و بدهی های متوفی مشخص شود.

بعد از تحریر ترکه، درخواست مهر و موم پذیرفته نمی شود و اگر در زمان تحریر ترکه، درخواست مهرو موم شود، آن مقداری که تحریر نشده است مهر و موم می شود.

درخواست مهر و موم ترکه توسط ورثه یا نماینده قانونی آنان

هر یک از ورثه یا نماینده قانونی آنان می تواند از مرجع صالح، مهر و موم ترکه را درخواست  نماید. وجود محجور که ولی یا وصی نداشته یا غائبی که برای اداره اموال خود نماینده تعیین نکرده در میان ورثه ،مانع  توقیف امر مهر و موم نمی گردد. قاضی شورای حل اختلاف، پس از اتمام مهر و موم مکلف است مراتب را به دادسرای امور سرپرستی، جهت تعیین قیم برای محجور و نصب امین برای غائب مفقود الاثر اطلاع دهد.

درخواست مهر و موم ترکه توسط  موصی له

موصی له  در صورتی می تواند مهر و موم ترکه را درخواست نماید که موضوع وصیت جزء مشاع ماترک بوده و سایر وراث نیز در آن شریک باشند. برای مثال، چنانچه متوفی یک سهم از شش سهم خودرو متعلق به خود را وصیت نماید، موصی له می تواند مهر و موم ترکه را درخواست کند.

درخواست مهر و موم ترکه توسط طلبکار متوفی

طلبکاران متوفی که وثیقه ای در مقابل طلب آنان نبوده و یا در راستای اجرای  قرار تامین خواسته مالی توقیف نشده باشد و طلب آنان مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد، می توانند از مرجع صالح، مهر و موم ترکه را درخواست نمایند.

درخواست مهر و موم ترکه توسط  وصی

وصی می تواند در راستای اجرای وصیت و جلوگیری از مداخله و تصرف اشخاص در اموال متوفی ، مهر و موم ترکه را درخواست نماید.

درخواست مهر و موم اموال منقول

هدف از مهر وموم ترکه، جلوگیری از حیف و میل اموال منقولی همچون وجه نقد، طلا، نقره و … است که در مکان خاصی مثل اتاق، گاوصندوق و … نگهداری می شود. بنابراین اشخاص ذی نفع در خصوص اموال منقول می توانند از مرجع صالح، مهر و موم ترکه را درخواست نمایند.

ممنوعیت مهر و موم اموال غیر منقول

از آنجا که نقل و انتقال اموال غیر منقول منوط به انجام تشریفات ثبتی و تنظیم سند رسمی انتقال می باشد، انجام مهر و موم آن ها  مصداق ندارد و تنها مشخصات ملک در صورت اموال قید می شود.  مهر و موم سرقفلی و  حق کسب یا پیشه یا تجارت  امکان پذیرنمی باشد. قاضی شورای حل اختلاف به درخواست ذی نفع، قرار توقیف حق کسب یا پیشه یا تجارت را صادر و مراتب بازداشت سرقفلی را جهت جلوگیری از نقل و انتقال آن به اداره ثبت مربوطه اعلام می نماید.

در صورتی که متوفی ملک متعلق به خود را به دیگری اجاره داده باشد، ملک مذکور به درخواست اشخاص ذی نفع، مهر و موم نمی گردد و تنها مشخصات ملک در صورت اموال قید می شود، بنابراین فوت موجر و درخواست مهر و موم ترکه  تاثیری در قرارداد اجاره ندارد و مستاجر تا پایان قرارداد اجاره، مالک منافع ملک می باشد.

مهر و موم خانه استیجاری یا مکان های اقامتی

در صورتی که شخصی در خانه استیجاری یا مکان های اقامتی نظیر هتل، مسافرخانه و امثال آن فوت نماید و کسی برای حفظ اموال وی نباشد، مالک خانه یا مدیر مهمان خانه مکلف است موضوع را به شورای حل اختلاف اطلاع دهد تا نسبت به مهر و موم اقدامات لازم انجام  شود.

مهر و موم اموال دولتی یا عمومی

وفق بند ب ماده 168 قانون امور حسبی در صورتی که اموال دولتی یا عمومی نزد متوفی امانت باشد، قاضی شوای حل اختلاف پس از اطلاع، اقدام به مهر وموم اموال می نماید . در خصوص سایر اموالی که نزد متوفی امانت است، قاضی شورای حل اختلاف تنها در صورت درخواست اشخاص صلاحیت دار، اقدام به مهر و موم می کند.

استثنائات مهر و موم ترکه

استثنائات مهر و موم ترکه به شرح ذیل است :

1-اشیاء و نوشتجاتی که داخل در ترکه نبوده و متعلق به زن یا شوهر متوفی یا متعلق به غیر باشد به صاحبان آن ها رد و مشخصات اشیاء نامبرده در صورت مجلس نوشته می شود.

2-اثاث خانه که برای زندگی زن و اولاد متوفی ضرورت دارد.

3-اشیاء ضایع شدنی یا اشیایی که نگهداری آن ها مستلزم صرف هزینه نامتناسب است یا اموال کم قیمتی که حمل و نقل و نگهداری آنان مستلزم صرف هزینه بالایی است.

مهر و موم ترکه اتباع خارجه

هرگاه تبعه خارجه در ایران یا خارج فوت شود و در ایران اموالی داشته باشد ، هر ذی نفع یا کنسول دولت متبوع می تواند مهر و موم ترکه را درخواست نماید. در صورتی که متوفی، وارث یا قائم مقام در ایران نداشته باشد، دادرس پس از اطلاع ،اقدام به مهر و موم ترکه می نماید تا از اموال متوفی حفاظت نماید.

در صورتی که کنسول دولت متبوع متوفی، قبل از مامورین ایران از وفات شخص مطلع شود و تشخیص دهد تا آگاهی مامورین ایران و انجام اقدامات مهر و موم ترکه ممکن است تمام یا قسمتی از اموال متوفی از بین رود، می تواند شخصا اقدامات موقتی را برای حفظ اموال به عمل آورد و وضعیت موقتی را تا مداخله قاضی شورای حل اختلاف حفظ نماید.

اقدامات فوری برای مهر و موم ترکه

در صورتی که قبل از حضور قاضی شورای حل اختلاف، اقدام فوری  برای حفظ ترکه لازم باشد، اقدام مزبور توسط دادسرای امور سرپرستی و در حوزه ای که دادسرای امورسرپرستی نباشد توسط نیروی انتظامی و اگر مامورین نیروی انتظامی نباشند توسط دهبان با حضور دو نفر معتمد محلی به عمل می آید .دادسرای امورسرپرستی می تواند دهبان را از مداخله منع کرده و صاحب دفتر رسمی یا یکی از مامورین دولتی یا دو نفر معتمد محلی را متفقا به انجام این کار مامور نماید.

مرجع صالح جهت رسیدگی به درخواست مهر و موم ترکه

مرجع صالح جهت رسیدگی به درخواست مهر و موم ترکه، شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی است؛ در صورتی که متوفی در ایران اقامت نداشته باشد، شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی صلاحیت رسیدگی دارد و چنانچه متوفی در ایران سکونت نیز نداشته باشد، شورای حل اختلافی که ترکه در حوزه آن قرار دارد، صالح به رسیدگی است.