با طرح دعوای مطالبه نفقه فرزند که ممکن است صغیر یا کبیر، سالم یا ناقص الخلقه، عاقل یا مجنون باشد، منفق در هر صورت باید نفقه را پرداخت نماید و صغیر و مجنون و ناقص الخلقه بود شرط استحقاق نفقه نیست و فرزند در صورت فقر و عجز از کسب و کار در هر وضعیتی که باشد واجب النفقه است.
مطالبه نفقه فرزند از سوی چه کسی قابل طرح است؟
قانون گذار در ماده۶ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، حق اقامه دعوی برای مطالبه نفقه طفل یا محجور را برای مادر و هر شخصی که حضانت طفل یا نگهداری شخص محجور را به اقتضاء ضرورت برعهده دارد، قرار داده است.
با مطالبه نفقه فرزند، چه کسی مسئول پرداخت است؟
بنا به ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی: نفقه فرزند برعهده پدر است و فرقی ندارد که فرزند با پدر زندگی می کند یا با مادر بلکه پدر در هر صورت ملزم به انفاق می باشد اگر پدر فوت شده باشد یا توانایی پرداخت را نداشته باشد، جد پدری (پدر پدری) مسئول پرداخت است درصورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم توانایی آنها در پرداخت، نفقه برعهده مادر است. اما اگر مادر هم در قید حیات نباشد و یا توانایی پرداخت انفاق را نداشته باشد با رعایت درجه نزدیکی(اقرب فالاقرب) به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب النفقه است و اگر تنها یکی از آنها در قید حیات باشد و قادر به انفاق باشد همه نفقه به عهده او خواهد بود اما اگر هر سه نفر یا دو نفر از آنان زنده و یا قادر به پرداخت نفقه باشند و از حیث درجه نزدیکی مساوی باشند نفقه را باید به قسمت متساوی بپردازند.
نظريه مشورتی شماره ۱۰۶۳۹/۷ مورخ ۲۷/۱۲/۸۲ اداره حقوقی قوه قضاییه در خصوص مطالبه حقوقی نفقه فرزند: «هزينه نگاهداري و بهطوركلي، نفقه طفل بهعهده پدر ميباشد و در صورت استنكاف وي از پرداخت آن قابل مطالبه است ولو اينكه طفل در حضانت مادر باشد (ماده ۱۱۹۹ ق.م) چنانچه تقديم دادخواست مطالبه نفقه توسط مادر لازم باشد مشار اليها بايد سمت قيومت داشته باشند.»
نظريه مشورتي شماره ۷۱۴۷/۷ مورخ ۲۸/۹/۱۳۸۳ اداره حقوقي قوه قضاييه در خصوص مطالبه کیفری نفقه فرزند: «مرجع قضايي بايد براي شخص محجور مستنداً به ماده ۷۲ قانون آيين دادرسيكيفري ۱۳۷۸ قيم موقت تعيين نمايد تا مشاراليه مبادرت به اعلام شكايتكيفري عليه مستنكف از پرداخت نفقه بنمايد. چنانچه حضانت به مادر محول شده باشد، مشاراليها حق شكايت كيفري هم دارد و لزومي به اينكه مادر به سمت قيم موقت تعيين شود ندارد.
مطالبه نفقه فرزندان مشترک در صورت جدایی پدر و مادر با کیست؟
زمانيكه به دليل وقوع اختلاف و جدايي بين والدين، فرزند نزد مادر زندگي ميكند نظر برخی قضات براین است که اگر فرزند صغیر تحت حضانت مادر باشد مادر ميتواند براي مطالبه نفقه فرزند خود، به طرفيت پدر فرزند طرح دعوي نمايد در این جا بنا به نظريه شماره ۹۵۶۹/۷ مورخ ۱۶/۱۲/۸۵ اداره حقوقي قوه قضاييه «درصورتيكه مادر به موجب حكم دادگاه حضانت اطفال صغير خود را تحصيل نكرده نميتواند از بابت فرزندانش دعوي مطالبه نفقه آنان را طرح نماید و فقط ميتواند در مقام اعلام كننده ترك انفاق برای فرزند قرار گیرد مرجع قضايي پس از احراز مطلب، مبادرت به تعيين قيم موقت طبق ماده ۷۲ قانون آيين دادرسي دادگاههاي عمومي و انقلاب در امور كيفري مينمايد، درصورت لزوم مادر می تواند به عنوان قيم موقت براي مطالبه نفقه دادخواست بدهد»
از سویی نظر برخی قضات بر این است که با رسیدن فرزند به سن بلوغ حضانت وی پایان می یابد و خود فرزند داراي سمت قانوني جهت طرح دعوي ميباشد.
سن قانونی فرزند در استحقاق نفقه
بنا به ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی، شرط استحقاق نفقه برای فرزند این است که فرزند ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال وسایل معیشت خود را فراهم نماید. بنا به عرف جامعه فرزند دختر در صورتی که اشتغالی به شغلی نداشته و از استقلال مالی برخوردار نباشد تا زمان ازدواج و فرزند پسر پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی، در صورتی که توانایی کار کردن نداشته باشد نفقه آن ها بر عهده پدر است.
آیا به فرزند نفقه معوقه تعلق می گیرد؟
در پاسخ به این سوال باید عنوان کرد که نفقه فرزند به گذشته تعلق نمی گیرد بنا به ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی، نفقه گذشته فرزند قابلیت مطالبه ندارد و مطالبه ناظر به نفقه آینده است. چنانچه پدر نفقه فرزند خود را پرداخت ننماید نمی توان نفقه معوقه را از او گرفت برخلاف نفقه همسر، نفقه فرزند برای آینده است و با تقدیم دادخواست مطالبه نفقه برای فرزند، با صدور رای الزام به پرداخت نفقه از سوی دادگاه، پرداخت نفقه از تاریخ تقدیم دادخواست به بعد ملاک قرار می گیرد.
آیا اشخاص زیر ۱۸ سال می توانند دعوای مطالبه نفقه اقامه کنند؟
بنا به تبصره ۲ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی، مال صغیر را در صورتی که بالغ باشد و رشد او ثابت شده باشد می توان به او داد همچنین بنا به رأي وحدت رويه شماره ۳۰-۳/۱۰/۶۴ هيأت عمومي ديوان عالي كشور که دخالت صغير در امور مالي مربوط به خود را بعد از رسيدن به سن بلوغ (۱۵ سال)، مستلزم اثبات رشد قرار داده است، بنابراین طرح دعوا از جانب صغير پس از رسيدن به سن بلوغ و با اثبات رشد امکان پذیر است.
طرق مطالبه نفقه فرزند
- مطالبه از طریق مراجع حقوقی
- مطالبه از طریق مراجع کیفری
شناخت راه های قانونی جهت مطالبه حقوقی و کیفری نفقه فرزند همچون مطالبه نفقه حقوقی و کیفری زن که یکی از امور مهم در دعاوی خوانواده بخصوص دعوای طلاق به شمار می آیند حائز اهمیت است. بنابراین جهت احقاق حقوق خواهان، دعوای مذکور می بایست به درستی و با اطلاع از قوانین و مقررات به روز کشور مطرح و اثبات گردد.
وکلای دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بیش از ده سال سابقه فعالیت در این راستا حاضر به ارائه مشاوره حقوقی و ارائه راهکارهای قانونی موجود و پذیرش هر نوع دعاویی در زمینه می باشند. در صورت نیاز به دریافت هرگونه مشاوره و یا پیگیری دعاوی خود از طریق وکیل دعاوی خانواده می توانید با موسسه تماس حاصل فرمایید.
4 پاسخ
با شخصی به مدت سه ماه محرم شدم و بین خودمان صیغه خواندیم حال از ایشان دوماهه که باردارم و توانایی این که خودم مراحل قانونی را طی کنم ندارم.
طبق قانون حمایت خانواده بایستی ازدواج شما جهت حفظ حقوق فرزندتان در اینده ثبت بشه و بعد اخذ شناسنامه و نفقه فرزندو… اقدام کنید.
دختری ۱۹ ساله هستم. پدر من ۱۲ ساله که خونه رو ترک کرده (وقتی برادرم ۱۰ روزه بوده) و از ان زمان پدربزرگم (پدری) خرج مارا میداد (آن زمان ۲۰۰ و تا چند وقت پیش ۲ میلیون تومان)
درحالیکه کفاف زندگی را نمیداد و با وجود دارایی هایش ما اجاره نشین هستیم، حالا میگوید که از پس هزینه هایمان بر نمیآید و میخواهد به زور مرا مجبور به ازدواج کند، میتوانم حقوق بیشتر از ۲ میلیون از او بگیرم و شکایت مبنی بر اینکه میخواهد به زور شوهرم دهد؟
اگر تحت تکفل پدر بزرگ هستید میتوانید نفقه خود را طبق نظر کارشناس از وی مطالبه کنید. اذن پدر یا جد پدری برای ازدواج دختر باکره لازم است، اما این مساله به معنای الزام دختر به ازدواج نیست، ازدواج یک عقد است و مثل تمام عقود دیگر از شرایط صحتش قصد و رضای طرفین است.