جهت بهره مندی هرچه بیشتر از تکنولوژی ، شرکت ها ترجیح می دهند تا از طریق انعقاد قرارداد تحقیق و توسعه مشترک ، از طریق مشارکت اطلاعات تکنولوژیک خود را با یکدیگر در میان بگذارند.در ادامه مبحث حاضر به بررسی قرارداد تحقیق و توسعه مشترک در انتقال فناوری که میان دو یا چند شخص برای انجام فعالیت های تحقیقاتی و توسعه ای حول فناوری های جدید و به صورت مشترک منعقد می شود و روش ها و مزایای انعقاد قرارداد نامبرده و تعهدات طرفین این قرارداد خواهیم پرداخت.
تعریف قانونی قرارداد تحقیق و توسعه مشترک در انتقال فناوری
مطابق با مقرره کمیسیون اتحادیه اروپا نسبت به قراردادهای تحقیق و توسعه مشترک ، « این قرارداد توافقی است که ناظر به تحصیل دانش فنی مرتبط با محصولات و فرآیندها و انجام تحلیل های نظری و مطالعه سیستماتیک یا انجام آزمایش شامل تولید آزمایشی و کنترل فنی محصولات یا فرآیندها، ایجاد تسهیلات ضروری و تحصیل حقوق مالکیت فکری نسبت به نتایج می باشد.»
قالبهای همکاری در تحقیق و توسعه مشترک در انتقال فناوری
توافق میان یک شرکت با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی
با توجه به اینکه دانشگاه ها و مراکز پژوهشی نقشی کلیدی در خصوص انجام تحقیقات بنیادین و تبدیل دانش به فناوری دارند و می توانند با ارائه خدمات علمی و فنی و مشاوره ای به تجار و صاحبان صنایع مشکلات آن ها را حل کنند، توافق برای برای انعقاد قرارداد تحقیق و توسعه مشترک میان یک شرکت و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی منعقد می شود. در این توافق شرکت تأمین کننده سرمایه لازم برای انجام تحقیق و توسعه در این مراکز است و دانشگاه ها و مراکز پژوهشی صرفاً امر تحقیق و توسعه را جهت نیل به نتایج تکنولوژیک معین انجام خواهند داد.
به عنوان مثال نتایج این توافق در صنعت دارویی آمریکا ملموس بوده است.
توافق میان چند شرکت مستقل جهت امر تحقیق و توسعه مشترک
گاهی اوقات شرکت های مستقل ( اعم از داخلی و خارجی) با اشتراک گذاشتن منابع سرمایه خود به امر تحقیق و توسعه مشترک در عرصه یک فناوری می پردازند.
همکاری این شرکت ها 3 حالت دارد : حالت اول اینکه ممکن است بخش های مختلف تحقیق و توسعه میان این شرکت ها تقسیم شود. حالت دوم اینکه ممکن است یک طرف صرفاً تأمین کننده سرمایه و اعتبارات لازم بوده و شرکت دیگر امور تحقیقاتی و توسعه را به دست گیرد. حالت سوم اینکه ممکن است کل فرآیند سرمایه گذاری و پیگیری اهداف تحقیق و توسعه به صورت مشترک انجام شود.
توافق میان اشخاص حقیقی جهت تشکیل شرکت مستقل
روش دیگر در امر تحقیق و توسعه مشترک در انتقال فناوری ، سرمایه گذاری به منظور تشکیل یک “شرکت مستقل” به منظور برآوردن مقاصد تحقیق و توسعه مشارکت کنندگان است. که البته این نوع توافق نیاز به تسلطی کلی و جامع و دقیق نسبت به جنبه های تجاری و فنی همکاری به واسطه شرکت مشترک می باشد.
اهداف قرارداد تحقیق و توسعه مشترک در انتقال فناوری
1) مبادله فناوری ها و اطلاعات تکنولوژیک.
2) توسعه داده های پایه ای موجود جهت استفاده از نتایج آن برای تولید یا پروژه های متعاقب شرکا.
3) تجزیه و تحلیل نظری ، انجام آزمایش و مطالعه هدفمند روی پدیده ها و وقایع.
4) ارتقا یا محک زدن فنون پایه ای مهندسی در فناوری.
مزایای قرارداد تحقیق و توسعه مشترک در انتقال فناوری
صرفه جویی مالی و زمانی و توزیع ریسک
به علت بالا بودن ریسک فعالیت های تحقیق و توسعه فناوری ، همکاری های مشترک و انعقاد قرارداد در راستای امر تحقیق و توسعه ی فناوری مدنظر ، باعث صرفه جویی در زمان ، صرفه جویی مالی و توزیع ریسک فعالیت های تحقیقاتی خواهد شد.
تسهیل و تقلیل خطاهای آزمایشی
انعقاد قرارداد های تحقیق و توسعه در امر فناوری ، به علت تلفیق منابع و فناوری های مکمل، باعث تسهیل فرآیند تحقیق و توسعه خواهد شد و همچنین میزان خطاهای آزمایشی را در اجرای فناوری نیز کاهش داده که النهایه باعث کاهش سطح هزینه ها در اجرای فناوری خواهد شد.
مانند تحقیق و توسعه مشترک در طراحی تکنولوژیک هواپیمای مدل 777 در شرکت هواپیماسازی بوئینگ که منجر به صرفه جویی در هزینه های مالی و زمانی این پروژه شد.
احتراز از انجام عملیات های موازی
قرارداد تحقیق و توسعه مشترک در امر فناوری ، زمینه همکاری میان رقبای آن فناوری را ایجاد و باعث احتراز از انجام عملیات موازی که باعث هدر رفت منابع می باشد خواهد شد.
موارد ضروری در قرارداد تحقیق و توسعه مشترک در انتقال فناوری
ذکر موضوع قرارداد تحقیق و توسعه مشترک
در قرارداد تحقیق و توسعه مشترک صرف نظر از قالب همکاری ، موضوع قرارداد باید دقیقا معلوم باشد.
مدت زمان انجام فعالیت های تحقیقاتی و توسعه
هرچند نمی توان مدت زمان کاملاً مشخصی را برای انجام فعالیت های تحقیقاتی در فناوری تعیین کرد ، و لیکن ترسیم جدول زمانی برای هدفمند کردن روند تحقیق و توسعه ضروری می باشد.
همچنین ممکن است توافق شود که درصورت وقوع معضلات پیش بینی نشده در کار ( مثلاً در حالتی که مدت زمان فرآیند آزمایشها بیش از موعد انتظار بوده است)، مدت توافق تمدید شود.
ذکر حدود و میزان تعهدات اطراف قرارداد تحقیق و توسعه مشترک
– نمونه ای از تعهدات طرفین قرارداد تحقیق و توسعه مشترک
- انجام وظایف محوله و پیگیری فعالیت های پژوهشی مطابق توافق با سایر شرکا و انجام کامل و به موقع تحقیقات محوله به نحوی که باعث هدر رفت منابع مالی نگردد.
- به اشتراک گذاشتن منابع انسانی و تکنولوژیک و اطلاعات ضروری مطابق قرارداد.
- تأدیه وجوه نقدی و اعتبارات مالی مورد نیازدر قرارداد.
- تعهد به استفاده از اطلاعات مشترک در راستای هدف قرارداد که همان هدایت جریان تحقیق و توسعه جهت نیل در اجرای درست فناوری است و … .
با توجه به اهمیت چگونگی تنظیم قراردادها در جلوگیری از بروز اختلافات و کاهش مراجعه اشخاص به محاکم حقوقی، ضرورت وجود حقوقدانان و وکلای مجرب در زمینه دعاوی قراردادی و تنظیم قراردادهای تخصصی احساس می شود. دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با دارا بودن سوابق متمادی در زمینه تنظیم انواع قراردادهای داخلی و بین المللی و همچنین وکالت در قبول دعاوی حوزه قراردادها آماده خدمت رسانی به اشخاص حقیقی و حقوقی مختلف در سراسر کشور می باشد.
