تضمین در قراردادهای پیمانکاری

تضمین در قراردادهای پیمانکاری

تضمین در قراردادهای پیمانکاری

تضمین در قراردادهای پیمانکاری به معنای سپردن مال یا وجه نقد یا به عهده گرفتن تعهد فرعی یا مضاعف به منظور پایبندی به یک تعهد اصلی و شروط مربوط به آن است. این تعریفی است که در آئین نامه تضمین معاملات دولتی از تضمین در قراردادهای پیمانکاری ارائه گردیده است.

طبق آئین نامه تضمین معاملات دولتی چهار نوع ضمانت نامه برای انواع قراردادهای پیمانکاری دستگاه های اجرایی در نظر گرفته شده است که عبارتند از تضمین شرکت در مناقصه، تضمین انجام تعهدات، تضمین پیش پرداخت و تضمین حسن اجرای کار.

مقررات مربوط به مبلغ تضامین پیمانکاری و مدت دوره تضمین و زمان آزاد سازی تضامین در آئین نامه تضمین معاملات دولتی ذکر گردیده و چنانچه کارفرما مقررات مزبور را رعایت ننماید منجر به وقوع دعاوی پیمانکاری دعاوی پیمانکاری از طریق مراجع صالح می گردد. از جمله تضامین رایج در قراردادهای پیمانکاری، ضمانت نامه های بانکی می باشد. در مقاله ضمانت نامه بانکی در قراردادهای پیمانکاری در مورد آن مفصلا توضیح داده ایم که جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید به مقاله مذکور مراجعه نمائید.

تضامین مورد قبول در قراردادهای پیمانکاری

همانگونه که اشاره گردید مقررات مربوط به تضامین پیمانکاری در آئین نامه معاملات دولتی مقرر گردیده است. طبق ماده ۴ ائین نامه فوق الذکر ضمانت نامه های مورد قبول در قراردادهای پیمان عبارتند از :

۱) ضمانت نامه بانکی و یا ضمانت نامه های صادره از سوی موسسات اعتباری غیر بانکی که دارای مجوز فعالیت از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هستند.

۲) ضمانت نامه صادره توسط موسسات بیمه گر دارای مجوز لازم برای فعالیت و صدور ضمانت نامه از سوی بیمه مرکزی ایران.

۳) اصل فیش واریز وجه نقد به حساب سپرده بانکی مجاز.

۴) سفته با امضای صاحبان امضای مجاز همراه با مهر برای اشخاص حقوقی معادل هشتاد درصد ارزش اسمی آن.

۵)گواهی خالص مطالبات قطعی تائید شده قراردادها از سوی دستگاه های اجرایی و ذی حسابان مربوط برای همان دستگاه اجرایی مطابق کاربرگ پیوست که تائید گردیده و به مهر دفتر هیات دولت رسیده باشد.

۶) اوراق مالی دولت.

۷) وثیقه ملکی معادل هشتاد و پنج درصد ارزش کارشناس رسمی آن.

۸) ضمانت نامه های صادره توسط صندوق های ضمانت دولتی که به موجب قانون تاسیس شده یا می شوند و طبق اساسنامه فعالیت می نمایند.

۹) ضمانت نامه های صادر شده توسط صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق های پژوهش و فناوری غیر دولتی موضوع ماده ۱۰۰ قانون برنامه سوم توسعه و ماده ۴۵ قانون برنامه چهارم توسعه و ماده ۴۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب ۱۳۹۴ و در چارچوب اساسنامه های نمونه، موضوع تصویب نامه شماره ۱۲۵۱۸۶/ت ۵۷۴۲۱ ه مورخ ۱/۱۱/۱۳۹۹ و برای تضامین موضوع مواد ۵، ۶ و ۷ این آئین نامه در چهارچوب دستورالعملی که با پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور به تائید رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و معاون علمی و فناوری رئیس جمهور می رسد.

تضمین انجام تعهدات

تضمین انجام تعهدات به تضمینی گفته می شود که اشخاص پس از فرآیند ارجاع کار و انتخاب شدن برای معامله به منظور اثبات پایبندی انجام تعهدات خود باید باید قبل از انعقاد قرارداد به کارفرما بسپارند. تضمین انجام تعهدات در هنگام امضای قرارداد پیمان بابت ایفای کامل تعهداتی که در قرارداد برای پیمانکار منظور شده است، از وی اخذ می شود.

بر اساس آئین نامه تضمین معاملات دولتی، مبلغ تضمین انجام تعهدات در قراردادهای پیمانکاری که موضوع آنها احداث، استخراج و فناوری معادن، حمل و نقل کالا، نصب، ساخت یا ساخت و نصب است، به میزان پنج درصد و در قراردادهای پیمانکاری با موضوع تعمیر، نگهداری و بهره برداری، خدمات پشتیبانی، حمل و نقل مسافر و سایر موضوعاتی باشد که در آئین نامه تصریح نشده است، به میزان ده درصد مبلغ قرارداد می باشد.

در قراردادهای مدیریت پیمان نیز میزان تضمین انجام تعهدات، معادل پنج درصد حق الزحمه مقطوع پیمانکار مدیریت است.

بر اساس تبصره ذیل ماده ۵ آئین نامه معاملات دولتی، در خرید کالا و ماشین آلات آماده، چنانچه تحویل کل موضوع معامله به کارفرما طبق مشخصات فنی به صورت یکجا در قبال دریافت مبلغ و یا ارائه گارانتی های لازم صورت پذیرد، ارائه تضمین انجام تعهدات ضرورت ندارد.

تضمین انجام تعهدات در قراردادهای خدمات مشاوره به میزان پنج درصد می باشد که بعد از ابلاغ انتخاب مشاور یا ابلاغ آمادگی برای انعقاد قرارداد به دستگاه اجرایی تحویل می شود.

نوع تضمین انجام تعهدات

در ماده ۴ آئین نامه معاملات دولتی انواع تضامین مورد قبول در قراردادهای پیمانکاری ذکر گردیده است. بر اساس جدول شماره ۵ آئین نامه تضمین، تضامین مورد قبول برای انجام تعهدات نسبت به کارهای پیمانکاری تا ۲۰ برابر سقف معاملات متوسط، عبارت است از تضامین نوع الف، ب، پ، ج، چ و ح و نسبت به ۵/۲ درصد مازاد بر ۲۰ برابر سقف معاملات متوسط، کارفرما همان تضامین را باید اخذ کند و نسبت به ۵/۲ درصد باقیمانده می تواند علاوه بر تضامین مذکور، تضمین نوع ت یعنی سفته را نیز از پیمانکار دریافت کند. البته قبول این تضامین در اختیار کارفرما می باشد چرا که ذینفع در قراردادهای پیمانکاری، کارفرما می باشد.

مدت تضمین انجام تعهدات

طبق ماده ۳۴ شرایط عمومی پیمان، تضمین انجام تعهدات باید تا یک ماه پس از تاریخ تحویل موقت دارای اعتبار باشد و تا هنگامی که تحویل موقت انجام نشده است، پیمانکار مکلف است برای تمدید ضمانت نامه انجام تعهدات اقدام نماید. چنانچه تا ۱۵ روز پیش از انقضای مدت اعتبار ضمانت نامه پیمانکار موجبات تمدید را فراهم نیاورد، کارفرما حق دارد که مبلغ ضمانت نامه را از بانک ضامن دریافت کند و وجه آن را به جای ضمانت نامه به رسم وثیقه نزد خود نگه دارد.

در قراردادهای پیمانکاری از نوع مدیریت پیمان، شروع مدت تضمین انجام تعهدات به شرح ذیل می باشد:

۱) از تاریخ تصویب صورت مجلس موقت

۲) از تاریخ تحویل کلیه اموالی که به پیمانکار مدیریت جهت اجرای کار تحویل گردیده است، از قبیل ماشین آلات، لوازم، تاسیسات کارگاه ها، مصالح باقی مانده پای کار و غیره

۳) از تاریخ تسلیم کامل صورت وضعیت قطعی به انضمام تمام مدارک مربوط به کارفرما

افزایش تضمین انجام تعهدات

در برخی موارد امکان دارد به واسطه افزایش مبلغ پیمان، کارفرما درخواست افزایش تضمین انجام تعهدات را از پیمانکار بنماید. در این خصوص باید گفت در قراردادهای عمرانی کارفرما نمی تواند ادعایی مبنی بر افزایش تضمین انجام تعهدات داشته باشد ولی در قراردادهای غیر عمرانی کارفرما در قالب الحاقیه یا متمم قراردادی می تواند درخواست ارائه تضمین انجام تعهدات منطبق بر مبلغ پیمان را داشته باشد.

کاهش تضمین انجام تعهدات

کاهش ضمانت نامه انجارم تعهدات به دلایل ذیل صورت می گیرد:

  1. در صورت کاهش مبلغ پیمان به دلیل عدم تحویل کامل کارگاه مطابق ماده ۲۸ شرایط عمومی پیمان
  2. کاهش مبلغ پیمان به دلایل مذکور در ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان

در قراردادهای عمرانی، در صورت کاهش تعهدات پیمانکار ناشی از عدم تحویل بخشی از کارگاه، طبق بند (د) ماده ۲۸ شرایط عمومی پیمان به همان نسبت باید تضمین انجام تعهدات کاهش یابد. ولی در خصوص سایر کاهش های مبلغ پیمان نبایستی این تقلیل صورت گیرد. اما در قراردادهای غیر عمرانی، پیمانکار در قبال هرگونه کاهش مبلغ پیمان می تواند درخواست کاهش تضمین انجام تعهدات را بنماید.

چنانچه کارفرما با کاهش تضمین موافقت ننماید، کلیه هزینه تضمین انجام تعهدات در بخش تقلیل یافته بر عهده کارفرما است.

آزادسازی تضمین انجام تعهدات

طبق تبصره ۱ ماده ۳۴ شرایط عمومی پیمان، هرگاه بر اساس صورت وضعیت ماقبل قطعی پیمانکار بدهکار نباشد یا جمع بدهی او نصف کسور تضمین حسن انجام کار کمتر باشد، باید تضمین انجام تعهدات آزاد شود. ولی در صورتی که میزان بدهی پیمانکار، از نصف کسور تضمین حسن انجام کار بیشتر باشد، ضمانت نامه انجام تعهدات بر حسب مورد طبق شرایط تعیین شده در مواد ۴۰ یا ۵۲  شرایط عمومی پیمان آزاد می شود. در صورت عدم آزادسازی تضمین انجام تعهدات در زمان مشخص در مواد ۴۰ یا ۵۲ مذکور، کلیه هزینه های تمدید ضمانت نامه ها بر عهده کارفرما می باشد.

کارفرمایان باید به این نکته توجه نمایند که در صورت درخواست پیمانکار مبنی بر آزاد سازی تضمین انجام تعهدات، بایستی اقدام به مکاتبه با پیمانکار و اعلام دلایل عدم آزاد سازی تضامین نماید. در صورتی که دلایل کارفرما غیر موجه باشد، پیمانکار می تواند اقدام به طرح دعوای حقوقی الزام به آزادسازی ضمانت نامه انجام تعهدات و مطالبه هزینه های تمدید ضمانت نامه در مرجع صالح نماید.

موارد ضبط تضمین انجام تعهدات

بر اساس شرایط عمومی پیمان، کارفرما می تواند در موارد ذیل اقدام به ضبط و وصول تضمین انجام تعهدات نماید:

۱) در صورتی که پیمانکار تا ۱۵ روز قبل از مهلت اتمام مدت ضمانت نامه اقدام به تمدید ننماید.

۲) در صورت فسخ قرارداد پیمانکاری طبق ماده ۴۶ شرایط عمومی پیمان.

۳) در صورتی که در زمان تسویه حساب نهایی، پیمانکار بدهکار باشد و مطالبات پیمانکار جوابگوی بدهی های وی نباشد.

در صورتی که ضبط ضمانت نامه بدون علل فوق الذکر صورت گرفته باشد، طبق ماده ۶۰۰ قانون مجازات اسلامی، مسئولین دولتی ذیربط به حبس از دو ماه تا یکسال محکوم خواهند شد.

یکی از اقداماتی که پیمانکار می تواند از ضبط ضمانت نامه جلوگیری نماید، اخذ دستور موقت از طریق دادگاه می باشد. دستور موقت با عنوان منع ضبط و وصول ضمانت نامه انجام تعهدات مطرح می شود و چنانچه قاضی رسیدگی کننده فوریت موضوع را احراز نماید می تواند در قبال اخذ خسارت احتمالی، دستور موقت را صادر نماید.

تضمین حسن انجام کار

تضمین حسن انجام کار بابت صحت اجرای کارهای پیمان و برای پوشش تعهدات ناقص و یا بی کیفیت است. طبق ماده ۳۵ شرایط عمومی پیمان، از مبلغ هر پرداخت به پیمانکار، معادل ده درصد به عنوان تضمین حسن انجام کار کسر و در حساب سپرده نزد کارفرما نگه داری می شود.

آزاد سازی تضمین حسن انجام کار

در ماده ۳۵ شرایط عمومی پیمان مقرر گردیده است، نصف مبلغ تضمین حسن انجام کار باید پس از تصویب صورت وضعیت قطعی طبق ماده ۴۰ و نصف دیگر پس از سپری شدن دوره تضمین ۱۲ ماهه و تحویل قطعی و عدم بدهی پیمانکار با رعایت مواد ۴۲ و ۵۲، مسترد شود. البته پیمانکار می تواند صد در صد مبلغ سپرده حسن انجام کار را در ازای ضمانت نامه های موضوع بندهای الف،پ،ث،ج،چ،و ح ماده ۴ آئین نامه معاملات دولتی مطالبه نماید. کارفرما مکلف است در چنین حالتی نسبت به آزادسازی تضمین حسن انجام کار اقدام نماید و در صورت تاخیر در آزادسازی تضمین حسن انجام کار، پیمان مشمول تغییر مدت می گردد که می تواند مورد ادعای زمانی پیمانکار واقع گردد. همچنین در صورت ارائه ضمانت نامه در ازای آزادسازی تضمین حسن انجام کار و تاخیر کارفرما در پرداخت، پیمانکار می تواند خسارت تاخیر در تادیه را بر اساس نرخ تورم بانک مرکزی مطالبه نماید.

تضمین پیش پرداخت

پیش پرداخت مبلغی است که از سوی کارفرما جهت تقویت بنیه مالی پیمانکار پرداخت می شود. میزان پیش پرداخت از ۱۵ درصد تا ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان می باشد و برای اینکه این مبلغ پرداخت گردد، تضمین از پیمانکار اخذ می شود که به آن تضمین پیش پرداخت گفته می شود.

تضمین پیش پرداخت شامل ضمانت نامه های موضوع بند الف، پ، ث، ج، چ و ح می باشد.

بابت پیش پرداخت از اولین صورت وضعیت موقت حق الزحمه به بعد، به تشخیص کارفرما درصدی از مبلغ آن کسر می گردد به نحوی که کلیه مبالغ پیش پرداخت با آخرین صورت وضعیت موقت حق الزحمه مستهلک شود.  

می توان گفت موضوع تضامین در قراردادهای پیمانکاری از جمله مسائل مهم در این قراردادها بوده و همیشه این نگرانی برای پیمانکاران وجود دارد که کارفرما نسبت به ضبط و وصول تضامین اقدام نماید. اما در صورتی که پیمانکاران در مراحل اجرای پروژه وکیل متخصص در امور پیمانکاری را در کنار خود داشته باشند با اشراف به قوانین و مقررات می توانند از بهترین راهکار و رهنمود بهره مند گردند. دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت در حوزه امور پیمانکاری و با بهره گیری از وکلای متخصص و با سابقه در این حوزه آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی خویش به شما عزیزان می باشد.

آیا این نوشته برایتان مفید بود؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نوزده + 18 =