اظهارنامه گمرکی و تشریفات تنظیم آن
برای اینکه کالایی از گمرک ترخیص شود مستلزم انجام تشریفات گمرکی است که اصولاً این تشریفات جز در موارد خاص می بایست در اولین گمرک مجاز انجام شود. اولین قدم در انجام تشریفات گمرکی تنظیم اظهارنامه گمرکی و تسلیم آن به گمرک است که در نوشته حاضر به بیان مفاد این اظهارنامه و تشریفات تنظیم آن می پردازیم.
اظهارنامه گمرکی و تشریفات تنظیم آن
تشریفات تنظیم اظهارنامه گمرکی و نحوه رسیدگی به آن
شکل و تعداد نسخ اظهارنامه و آئین تنظیم و نحوه رسیدگی به آن به موجب قانون و توسط گمرک ایران تعیین می شود که بر حسب ضرورت، گمرک طبق ماده ۳۹ قانون امور گمرکی این امکان را دارد که نحوه تسلیم اظهارنامه گمرکی، شکل و تشریفات اظهار و ترخیص کالا را تغییر دهد.
مسئولیت صاحب کالا در خصوص مندرجات اظهارنامه
اظهارنامه گمرکی به وسیله صاحب کالا یا نماینده قانونی او تکمیل و به گمرک تحویل داده می شود. مسئولیت صحت مندرجات اظهارنامه و اسنادی که به ضمیمه اظهارنامه به گمرک تحویل داده می شود با صاحب کالاست و تنظیم آن توسط نماینده وی رافع مسئولیت او نخواهد بود.
کالاهایی که از تسلیم اظهارنامه گمرکی معاف هستند.
در برخی موارد قانون گذار کالا را از تسلیم اظهارنامه برای انجام تشریفات گمرکی معاف نموده است. این موارد که به طور شکلی در شش دسته بندی قرار دارند صرفاً از تسلیم اظهارنامه گمرکی معاف بوده و مواردی از قبیل ارزیابی باید در خصوص آنها اعمال شود. موارد مذکور به شرح ذیل هستند:
- کالاهایی که بر اساس کنوانسیون های بین المللی که بعد از تصویب و سیر مراحل قانونی لازم الاجرا می شود، به موجب فرم های خاص اظهار و ترخیص می گردند. از جمله کنوانسیون ۱۹۵۴ نیویورک که به موجب آن کانون های جهانگردی برای مسافران خارجی، سیاحان و ایرانیان مقیم خارج از کشور که با خودرو شخصی خود وارد ایران می شوند جواز عبور بین المللی صادر می کنند.
- کالاهایی که تنها با صدور پته گمرکی قابل ترخیص هستند. از جمله کالاهای مسافری، هدیه و سوغات، نمونه های تجاری به تشخیص گمرک ، کاتالوگ و بروشورها و …
- کالاهایی که به صورت کابوتاژ از گمرک مقصد خارج می شوند.
- کالاهایی که ضبط یا متروکه شده و بر اساس صورت مجلس فروش و قبض وصول بهای آن در معرض فروش گذاشته می شوند.
- کالاهایی که پس از ورود به قلمرو گمرکی، مظنون به قاچاق شده، ضبط یا توقیف می شود، لیکن پس از مرتفع شدن مورد ظن در حال خروج می باشد.
- کالاهایی که صادرکننده از صدور آن منصرف شده است.
کالاهایی که هم از تسلیم اظهارنامه و هم از ارزیابی معافند.
نامه، روزنامه، مجله، کاتالوگ و امثال آنها که به وسیله پست وارد می شود و کیسه های حاوی نامه های پستی و بسته های مطبوعات در صورتی که از طرف ماموران پست کشورهای دیگر مهر و به مامور پست ایران تحویل شود و کیسه های مزبور حاوی بسته های کالا حتی اگر به عنوان نمونه نباشد از تسلیم اظهارنامه و ارزیابی معاف هستند.
ترخیص فوری کالا با اجازه رئیس کل گمرک
اگر کالایی مورد نیاز فوری نهادهای دولتی یا غیر دولتی باشد، پس از اطلاع و صدور اجازه از ناحیه رئیس کل گمرک ایران، گمرک می تواند با اخذ تعهد بالاترین مقام وزارتخانه یا موسسه دولتی مرتبط و ضمن محاسبه وجوه متعلقه و صدور حکم در این خصوص، جواز ترخیص کالای مزبور را صادر کند. پس از ترخیص کالا نهاد مزبور مکلف است ظرف ۷ روز اداری اقدام به انجام تشریفات کامل گمرکی نماید.
استعلام تعرفه کالا برای تنظیم اظهارنامه گمرکی
در مواردی ممکن است اظهارکننده کالا از شماره تعرفه صحیح کالای خود که قصد ورود یا صدور آن را ندارد اطلاعی نداشته باشد در این حالت شخص (اظهار کننده) می تواند قبل از تنظیم اظهارنامه با ارائه اسناد مالکیت و پرداخت هزینه تعیین تعرفه از گمرک نظر مشورتی درخواست نموده و بر اساس همان نظر اظهارنامه را تنظیم نماید. قابل ذکر است که این تعرفه بندی زمانی برای طرفین یعنی گمرک و اظهارکننده الزامی است که به درخواست ذینفع تعرفه بندی به کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی ارجاع و تعیین شود.
-
استعلام تعرفه قبل از ثبت سفارش کالا
زمانی که شخصی قصد سفارش کالایی در خارج از کشور را دارد می تواند شماره تعرفه کالا و شرایط ورود آن را با ارسال نمونه و پیش برگ یا همان پروفورم و بیان مشخصات کالا و تصریح به اینکه کالا حداکثر تا چه مدت به ایران می رسد از گمرک ایران استعلام نماید. در این حالت نیز مثل حالت قبلی تعرفه بندی صورت گرفته زمانی برای گمرک لازم الاتباع است که به تأئید کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی برسد.
-
تغییر تعرفه گمرکی پس از استعلام
در برخی موارد ممکن است پس از استعلام و تعیین تعرفه، شماره اعلامی از سوی گمرک تغییر پیدا کند در اینصورت صاحب کالا مسئولیتی از بابت پرداخت جریمه نداشته و صرفاً ملزم به پرداخت مابه التفاوت حقوق ورودی که در تعیین ارزش گمرکی کالای وارداتی تعیین می شود است.
البته همانطور که در بالا نیز اشاره شد زمانی که تعیین تعرفه توسط کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی صورت گرفته باشد تغییر بعدی تعرفه تأثیری در حقوق گمرکی نخواهد داشت و صاحب کالا علاوه بر معافیت از پرداخت جریمه از پرداخت مابه التفاوت نیز معاف خواهد بود.
تغییر رویه گمرکی پس از تسلیم اظهارنامه
ممکن است صاحب کالا بعد از اظهار اولیه اظهارنامه گمرکی مایل باشد رویه گمرکی که در اظهارنامه تعیین کرده را تغییر دهد مثلاً بخواهد رویه خود را از مرجوعی به ورود قطعی تغییر دهد. در چنین شرایطی عدول از عنوان اولیه اظهارنامه منوط به وجود سه شرط است:
اول= کالا از گمرک خارج نشده باشد (ولو به صورت جزئی)
دوم= در صورتی که اظهار اولیه مشمول جریمه ای شده باشد، جریمه مزبور پرداخت شده باشد.
سوم= اظهار جدید کالای مزبور را از مصادیق قاچاق نکند.
نحوه ترخیص کالا هنگام اختلاف با گمرک
در مواردی پس از تنظیم اظهارنامه بنا به دلایلی از جمله تفاوت در تعرفه اظهاری یا اختلاف در میزان حقوق گمرکی ترخیص کالا با تأخیر مواجه می شود و از طرف دیگر صاحب کالا بنا به مسائلی از جمله قراردادی که با شخص ثالثی منعقد کرده ناچار به ترخیص فوری است . در چنین مواردی ترخیص کالا بسته به محل اختلاف گمرک با صاحب کالا در دو حالت متصور است:
-
اختلاف در خصوص حقوق گمرکی و سایر موارد مالی باشد.
ممکن است در زمان ترخیص کالا، نظر گمرک با اظهار صورت گرفته از سوی صاحب کالا مغایر باشد و به دلیل این اختلاف طبق نظر گمرک صاحب کالا باید مبلغی بیش از اظهار خود پرداخت کند. در چنین مواردی صاحب کالا می تواند برای ترخیص فوری کالای خود حقوق ورودی را بر اساس میزانی که خود اظهار کرده نقداً واریز نماید و در مقابل مابه التفاوت اختلافی یا جریمه احتمالی سپرده نقدی یا ضمانت بانکی تودیع نموده و کالا را ترخیص نماید.
-
اختلاف بین گمرک و صاحب کالا در موارد مشروط یا مجاز و ممنوع بودن کالا باشد.
در این حالت بر خلاف حالت قبلی امکان ترخیص کالا ولو با تودیع سپرده یا ضمانت نامه وجود ندارد و تا زمان اظهارنظر نهایی گمرک در محوطه گمرکی باقی می مانند.
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
