نحوه تعیین ارزش گمرکی کالای وارداتی

ارزش گمرکی عبارت است از ارزش کالاهای صادراتی یا وارداتی که مورد قبول گمرک باشد یا راساً توسط گمرک با رعایت موازین قانونی تعیین گردد. قانون امور گمرکی برای تعیین ارزش گمرکی کالای وارداتی در موارد مختلف من جمله ماده ۱۴ موارد و ضوابطی را تعیین نموده است. از آنجایی که اختلاف در ارزش گذاری کالا جزء مواردی است که ممکن است باعث اختلاف بین صاحب کالا و گمرک شود در مقاله حاضر به شیوه و ضوابط ارزش گذاری کالاهای ورودی می پردازیم.

عواملی که در محاسبه و تعیین ارزش گمرکی کالای وارداتی موثرند

همانطور که در بالا نیز اشاره شد قانونگذار در قانون امور گمرکی و آئین نامه آن مواردی را بیان کرده که اهم آن درماده ۱۴ آمده است. ارزش گمرکی کالای ورودی عبارتند از ارزش بهای خرید کالا در مبدأ، به اضافه هزینه بیمه و حمل و نقل به انضمام هزینه های دیگری که تا زمان ورود کالا به نخستین دفتر گمرکی ممکن است به آن تعلق گیرد. این مبالغ از روی سیاهه خرید کالا یا سایر اسناد تسلیمی صاحب کالا تعیین می شود و بر اساس نرخ اعلام شده توسط بانک مرکزی در روز اظهار محاسبه می شود.

• مواردی که در افزایش ارزش گمرکی کالای وارداتی موثرند

در برخی موارد علاوه بر موارد مصرح در ماده ۱۴ که در تعیین ارزش گمرکی مدنظر قرار می گیرند عواملی وجود دارند که باعث افزایش ارزش گمرکی کالا می شوند از جمله این عوامل می توان به موارد ذیل اشاره کرد؛ البته مشروط بر اینکه مبالغ مربوطه پرداخت شده باشند.

الف- حقوق مالکیت معنوی.

ب- هزینه های طراحی و مهندسی در سایر کشورها.

پ- ظروف و محفظه ها.

ت- مواد قطعات و تجهیزات به کار رفته در تولید کالای وارده و تامین شده توسط خریدار.

ث- هر بخش از عواید فروش مجدد و عواید واگذاری تعلق گرفته به فروشنده به طور مستقیم یا غیرمستقیم.

در صورتی که یک یا چند مورد از موارد فوق در خصوص کالای ورودی وجود داشته باشد و مبلغ متعلق به آن توسط صاحب کالا پرداخت شده باشد این مبالغ در تعیین ارزش گمرکی کالا موثر خواهند بود.

• مواردی که تاثیری در ارزش گمرکی کالای وارداتی ندارند

در برخی موارد اگرچه هزینه هایی مازاد بر هزینه و مخارج موثر در ارزش گمرکی برای کالای ورودی صرف می شود اما این هزینه های مازاد ارزش گمرکی نداشته و در محاسبه ارزش گمرکی کالای ورودی محاسبه نمی شوند. موارد زیر از جمله این موارد هستند:

الف) هزینه اقدامات خریدار خارج از شرایط معامله مثل فعالیت بازاریابی برای کالا.

ب) حق تکثیر و تولید داخلی کالای وارده.

ج) ارزش یا هزینه اطلاعات و دستورالعمل های ضبط شده در نرم افزار یا روی حاملین اطلاعات مانند لوح فشرده و مانند آن و …. در این موارد ارزش خام کالا ملاک محاسبه است.

د) هزینه حمل و نقل پس از ورود کالا.

و….

تشریفات قانونی تعیین ارزش گمرکی کالاهای وارداتی

درخصوص اینکه ارزش گمرکی کالا به چه نحو تعیین می شود باید بین دو حالت قائل به تفکیک شد.

• ارائه کالا با فاکتور به گمرک یا موافقت گمرک با ارزش اظهارشده.

در چنین حالتی گمرک براساس فاکتور تسلیمی یا بر اساس ارزشی که صاحب کالا اظهار کرده اقدام می نماید. همانطور که در بالا نیز به آن اشاره شد گمرک بر اساس موارد موثر در تعیین ارزش نسبت به تعیین ارزش گمرکی و اخذ وجوه قانونی اقدام می نماید.

• کالا بدون فاکتور به گمرک ارائه شود یا ارزش اظهار شده نامتناسب باشد.

در حالتی که کالا بدون فاکتور به گمرک ارائه شود یا به نظر گمرک ارزش اظهارشده توسط صاحب کالا نامتناسب با ارزش واقعی باشد گمرک اقدام به تعیین ارزش واقعی کالا بر مبنای یکی از روش های ذیل می نماید:

الف) سوابق ترخیص کالای مثل، همزمان از همان کشور واقعی مبدأ.

ب) سوابق ترخیص کالای مشابه،  همزمان از همان کشور مبدأ.

پ) قیمت فروش همان کالا در بازار داخلی پس از تعدیل های لازم.

ت) ارزش محاسباتی بر مبنای عوامل متشکله.

ث) ارزش گذاری کالا بر مبنای مدارک و اطلاعات موجود و با انعطاف در به کارگیری روشهای فوق الذکر.

در به کارگیری روشهای فوق رعایت تقدم و تأخر الزامی است مگر در صورت درخواست وارد کننده که روش مذکور در بند پ و ت قابل جابجایی است.

در چه مواردی ارزش کالای وارداتی اظهارشده از سوی صاحب کالا مورد پذیرش قرار نمی گیرد؟

همانطور که قبلاً نیز بیان شد در مواردی علیرغم اظهار ارزش کالا بر مبنای فاکتور، ارزش اظهارشده مورد قبول گمرک قرار نمی گیرد. مواردی که گمرک به ارزش کالای اظهارشده ترتیب اثر نداده و بر اساس ماده ۱۵ قانون امور گمرکی اقدام می کند عبارتند  از:

الف- در صورتی که به نحوی قید و محدودیتی در حق تصرف کالا یا در حق استفاده از آن برای خریدار وجود داشته باشد مگر محدودیت های قانونی یا محدودیت هایی که در قیمت کالا اثری ندارد.

ب- فروش یا قیمت کالا تابع شرایط یا ملاحظاتی باشد که نتوان ارزش کالای وارده را تعیین کرد.

پ- بخشی از وجوه حاصله از فروش یا واگذاری یا استفاده بعدی از کالا به وسیله خریدار، به طور مستقیم یا غیرمستقیم عاید فروشنده شود چرا که در این موارد قیمت درج شده در فاکتور اصولاً قیمتی کمتر از قیمت واقعی کالاست.

ت- خریدار و فروشنده با یکدیگر مرتبط باشند.

• در ارزش گذاری کالای ورودی چه افرادی با یکدیگر مرتبط محسوب می شوند؟

به تصریح قانون گذار افراد در موارد زیر با یکدیگر مرتبط محسوب می شوند. چون در این حالت احتمال تبانی برای درج قیمت کمتر از قیمت مورد معامله وجود دارد. فاکتورهای صادره بین این افراد در تعیین ارزش موثر نیست:

1. کارمند یا مدیر امور تجاری یکدیگر باشند. ۲. از نظر قانون تجارت شریک تجاری شناخته شوند. ۳. کارفرما و کارمند باشند. ۴. عضوی از یک خانواده باشند. ۵. یکی از آنها (خریدار و فروشنده) به طور مستقیم یا غیر مستقیم دیگری را کنترل کند و … .

• در چه صورتی ارزش اظهاری وارد کننده علیرغم مرتبط بودن خریدار و فروشنده قبول می شود؟

در صورتی که گمرک بر اساس اطلاعات ارائه شده از وارد کننده یا هر طریق دیگری به مرتبط بودن خریدار و فروشنده پی ببرد باید دلایل خود را در این خصوص به وارد کننده اطلاع داده و یک فرصت سی روزه به وی برای پاسخگویی بدهد. اگر وارد کننده در این مهلت سی روزه به یکی از روش های زیر ثابت نماید ارزش اظهاری وی به واقع نزدیک بوده و است، ارزش اظهاری وی قابل پذیرش خواهد بود:

الف) قیمت فروش کالای مثل یا مشابه برای صدور به قلمرو گمرکی به خریداران غیر مرتبط

ب) ارزش گمرکی فروش کالای مثل یا مشابه که بر طبق ضوابط تفریقی قبلاً تعیین شده باشد.

پ) ارزش گمرکی فروش کالای مثل یا مشابه که بر طبق ضوابط محاسباتی قبلاً تعیین شده باشد.

تعیین ارزش گمرکی خودرو، ماشین آلات و تجهیزات گمرکی

تعیین ارزش گمرکی ماشین آلات ورودی از ضوابط خاصی پیروی می کند. ارزش خودرو، جرثقیل، لیفتراک، کمباین و ماشین آلات مشابه بر اساس فهرست قیمت های صادراتی کشور مبدا که هر ساله این فهرست توسط کارگروه خاصی تعیین می شود، معین می گردد.