سرقت رایانه ای ، از مواردی است که در کنوانسیون جرایم رایانه ای بوداپست پیش بینی نشده بود، اما در مجلس شورای اسلامی این عنوان در قانون جرایم رایانه ای گنجانده شد و مورد تصویب قرار گرفت . منظور از سرقت رایانه ای، این است که شخصی داده های متعلق به شخص دیگری را برباید، چه در اختیار وی باشد و چه نباشد.

رکن قانونی جرم سرقت رایانه ای

رکن قانونی جرم سرقت داده های رایانه ای، ماده ۷۴۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ کتاب تعزیرات می باشد. طبق این ماده:

هر کس به طور غیر مجاز داده ‎های متعلق به دیگری را برباید، چنان چه عین داده ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک میلیون (۱.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال و در غیر این صورت به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

رکن مادی جرم سرقت های رایانه ای

ربایش داده که در ماده قانونی به عنوان رکن قانونی ذکر شده است، قانون گذار آن را به دو صورت بیان کرده است:

• ربایش یا برداشت داده با در اختیار بودن عین داده برای مالک آن
• ربایش یا برداشت داده با در اختیار نبودن عین داده برای مالک آن

ربودن داده از طریق برداشت عین داده، موجب می شود که دیگر اصل داده در اختیار صاحب آن نباشد که از این حیث، شباهت به سرقت سنتی دارد، که یکی از مصادیق آن برش داده از رایانه یا همان Cut کردن داده می باشد که به نوعی باعث حذف داده از سیستم صاحب آن نیز می شود.

از طرفی، ربایش یا برداشت داده با وجود عین داده در اختیار صاحب آن، مانند تهیه رو نوشت یا Copy از روی داده می باشد، پس اگر شخصی از از روی داده ها یادداشت برداری کند و یا بنویسد، شامل جرم موضوع این ماده نمی شود، چرا که باید این جرم در فضای سایبری و در بستر مجازی صورت بگیرد.

باید در نظر داشته باشیم که در متن ماده، علاوه بر اشاره به واژه ربایش، واژه غیر مجاز نیز در رابطه با سرقت رایانه ای ذکر شده است؛ پس می توان این گونه استنباط کرد که هر شخصی که داده متعلق به دیگری را بدون این که رضایت مالک، دارنده و یا صاحب آن را داشته باشد و مجوز قانونی نداشته باشد، مرتکب سرقت رایانه ای شده است، پس به دست آوردن داده با رضایت دارنده و یا داشتن مجوز قانونی مشمول عنوان سرقت رایانه ای نمی شود.

همچنین جرم سرقت رایانه ای و سرقت داده ها، جرمی مقید است، یعنی رفتار مرتکب باید به در اختیار گرفتن داده منتهی شود و چنانچه داده در اختیار مرتکب قرار نگیرد، مانند این که داده ها کپی(Copy) شود ولی در بازآوری(Paste) موفق نشود، با توجه به اینکه رفتار او منطبق بر عملیات شروع سرقت داده است و با توجه به مجازات جرم سرقت داده که در قسمت اول آن درجه هفت می باشد و در قسمت دوم آن درجه شش می باشد، مطابق ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی، این عمل جرم تلقی نمی شود.

هم چنین علی القاعده فرد برای اینکه عنوان جرم ارتکابی به وی، سرقت تلقی شود، باید داده های فرد دیگری را بردارد؛ فلذا اگر فرد از سامانه ای، اطالاعات نربوط به خود را برداشت نماید فقط مرتکب جرم دسترسی غیر مجاز و مجازات مربوط به آن خواهد شد.

*سرقت داده ها و محتویات مستهجن

ماهیت سرقت رایانه ای، طبیعتاً سرقت است و همانند قواعد و عناصر عمومی آن، باید مال مورد سرقت، که در این مورد داده های رایانه ای می باشد، باید مالیت و مشروعیت داشته باشد، بنابراین باید این گونه باشد که اگر داده ها شامل محتویات مستهجن و مبتذل و یا فاقد مالیت باشد و ربوده شود، مرتکب مشمول مجازات سرقت داده نخواهد شد؛

در صورتی که قانون گذار در مبحث جرایم رایانه ای، پایش را فراتر گذاشته و نوع و جنس داده ها را حائز اهمیت ندانسته و آن چه را که حائز اهمیت دانسته است، حفظ حریم خصوصی کاربر و مالک داده دانسته است.

رکن روانی جرم سرقت های رایانه ای

سرقت داده های اینترنتی از جمله جرائم عمدی می باشد که این عمد هم در ارتکاب سرقت و هم در آگاهی فرد مرتکب از اینکه داده ها متعلق به غیر می باشد، هم چنین قصد تحقق نتیجه که محرومیت مالک از آن داده می باشد باید احراز شود.

امروزه با توجه به این که اکثر مردم، داده های خود را در رایانه شخصی خود ذخیره سازی می کنند و متأسفانه علم و آگاهی هم نسبت به ایمن سازی اطلاعات، احتمال سرقت از داده های اینترنتی بسیار بالا رفته و نیز امکان اخاذی و تهدید مالک و دارنده اصلی داده نیز وجود دارد.

رسیدگی و بررسی چنین پرونده هایی، علاوه بر اینکه نیازمند دانش روز می باشد، وکیل مورد نظر باید تجربه در رسیدگی به چنین پرونده هایی هم برای آشنایی با روال و روند آن پرونده داشته باشد.

در صورتی که برای شما هم چنین اتفاقی افتاده است، می توانید با وکلای تخصصی سایبری گروه وکلای دادپویان حامی مشورت بگیرید و از طریق ما اقدام به طرح شکایت بکنید.