داوری در قرارداد مشارکت در ساخت برای سازندگان و مالکان

هر قراردادی از جمله قرارداد مشارکت در ساخت ممکن است با چالش‌ ها و اختلافاتی رو به رو شود که نیازمند راه‌ حل‌ هایی کارآمد و سریع است. داوری در قرارداد مشارکت در ساخت به عنوان یک فرآیند جایگزین برای دادگاه، مزایای بسیاری دارد؛ از جمله کاهش هزینه ‌ها و زمان رسیدگی، حفظ محرمانگی اطلاعات و انتخاب داوران متخصص.

در این مقاله، قصد داریم به بررسی نقش و اهمیت داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت بپردازیم و نشان دهیم چگونه می‌توان با استفاده از این ابزار قانونی، از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری کرد و مسیر پروژه را هموار ساخت. با ما همراه باشید تا اطلاعات کامل در این زمینه را کسب نمائید.

داوری چیست و چگونه در قراردادهای مشارکت در ساخت اعمال می شود؟

داوری یک فرآیند حل و فصل اختلافات است که به عنوان جایگزینی برای دادگاه ‌ها در نظر گرفته می ‌شود. در این فرآیند، طرفین یک اختلاف توافق می‌کنند که مسائل خود را به یک یا چند داور بی ‌طرف واگذار کنند و تصمیمات آنها را به عنوان حکم نهایی بپذیرند.

در قرارداد مشارکت در ساخت، داوری به عنوان یک روش حل اختلاف کارآمد و مؤثر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع قراردادها، طرفین معمولاً شامل مالک زمین، پیمانکار و سرمایه‌گذار هستند که ممکن است در طول پروژه با چالش‌ ها و اختلافاتی مواجه شوند.

استفاده از داوری در این قراردادها به روش ذیل اعمال می شود:

• طرفین می توانند در زمان تنظیم قرارداد، شرط داوری را نیز پیش بینی نمایند. در چنین حالتی حل و فصل اختلاف فقط از طریق داوری امکان پذیر است.
• در برخی از موارد در قرارداد داوری پیش بینی نشده اما پس از بروز اختلاف، طرفین توافق می نمایند که اختلاف از طریق داوری حل و فصل شود.
• طرفین می توانند در زمان تنظیم قرارداد، شخص معینی را به عنوان داور تعیین نمایند و یا انتخاب داور را به زمان بروز اختلاف موکول کنند که هر یک دارای شرایط خاصی است که در ادامه توضیح خواهیم داد.

مزایای داوری در قرارداد مشارکت در ساخت

از جمله مزایای داوری می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• سرعت: داوری معمولاً سریع ‌تر از فرآیندهای قضایی است.
• هزینه: هزینه ‌های داوری معمولاً کمتر از دادگاه‌ هاست.
• تخصص: داوران معمولاً در زمینه ‌های تخصصی مانند ساخت‌ و ساز تجربه دارند.
• محرمانگی: جلسات داوری به صورت خصوصی برگزار می‌شود و اطلاعات حساس پروژه محرمانه باقی می‌ماند..

با توجه به پیچیدگی قراردادهای مشارکت در ساخت، شرایط نابسامان قوانین و مقررات مرتبط با ساخت و ساز، عدم وجود ثبات اقتصادی موارد دیگر، سعی نمائید اختلافات را از طریق داوری به سرعت حل و فصل نمائید، چون پروسه حل اختلاف در دادگاه ها بسیار طولانی می باشد. البته در این مرحله وکیل قرارداد مشارکت در ساخت می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.

فرآیند داوری در قرارداد مشارکت در ساخت

فرآیند داوری در قرارداد مشارکت در ساخت شامل چندین مرحله است که به طرفین کمک می‌کند تا اختلافات خود را به صورت کارآمد و بدون مراجعه به دادگاه حل و فصل کنند. در ادامه، مراحل اصلی این فرآیند شرح داده شده است:

1. توافق بر داوری

در ابتدا، طرفین باید در قرارداد مشارکت در ساخت، توافق کنند که در صورت بروز اختلاف، به داوری مراجعه کنند. این توافق معمولاً به صورت یک بند داوری در قرارداد آورده می‌شود که شرایط و جزئیات مربوط به فرآیند داوری را مشخص می‌کند. در برخی از موارد نیز توافق بر داوری پس از بروز اختلاف صورت می گیرد.

در صورتی که در قرارداد داور شخص معینی مورد توافق باشد، همان شخص باید داوری را بر عهده بگیرد، مگر اینکه وی از داوری استنکاف نماید و یا استعفا دهد و یا توانایی انجام را نداشته باشد. در چنین حالتی طرفین باید برای حل و فصل اختلاف به دادگاه مراجعه نمایند و یا نسبت به داور دیگری توافق کنند.

چنانچه در قرارداد داور تعیین نشده باشد، هر یک از طرفین باید داور خود را انتخاب نماید و این دو داور یه نفر را به عنوان سر داور تعیین کنند. در مقاله تعیین داور در قرارداد مراحل این کار به طور کامل توضیح داده شده است که می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به این مقاله مراجعه نمائید.

2. شروع فرآیند داوری

هنگامی که اختلافی به وجود می‌آید، یکی از طرفین می‌تواند فرآیند داوری را آغاز کند. این معمولاً با ارسال اظهارنامه به طرف مقابل و همچنین به داور منتخب آغاز می‌شود.

3. برگزاری جلسات استماع

داوری معمولاً شامل جلسات استماع است که در آن طرفین می‌توانند دلایل و مستندات خود را ارائه دهند. این جلسات به صورت غیررسمی ‌تر از دادگاه ‌ها برگزار می‌شود و به طرفین اجازه می‌دهد تا به طور مستقیم با داوران ارتباط برقرار کنند.

4. ارائه مستندات و شواهد

در طول فرآیند داوری، هر یک از طرفین می‌توانند مستندات، شواهد و دلایل خود را به داوران ارائه دهند. این شامل گزارش ‌های فنی، قراردادها، مکاتبات و سایر مدارک مرتبط است. با توجه به ماهیت قرارداد مشارکت در ساخت، ارجاع به کارشناس می تواند در نتیجه دعوا بسیار موثر باشد.

5. مدت زمان رسیدگی توسط داور

مالک و سازنده می توانند ضمن قرارداد، مدت معینی را برای رسیدگی و صدور رای داوری تعیین نمایند و داور موظف است ظرف همان مهلت رای خود را صادر نماید. چنانچه طرفین در این مورد سکوت کرده باشند، وفق ماده ۴۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی، داور مکلف است ظرف سه ماه اقدام به صدور و ابلاغ رای نماید. شروع این مهلت از زمان ابلاغ موضوع به داور محاسبه می شود.

6. صدور حکم داوری

پس از بررسی تمامی شواهد و شنیدن اظهارات طرفین، داور یا داوران تصمیم نهایی خود را صادر می‌کنند. این حکم معمولاً لازم‌الاجرا است و طرفین باید آن را رعایت کنند.

7. اجرای حکم داوری

حکم داوری معمولاً به صورت قانونی لازم‌الاجرا است و طرفین موظف به اجرای آن هستند. در صورتی که یکی از طرفین از اجرای حکم خودداری کند، طرف دیگر می‌تواند به دادگاه مراجعه  و اجرای حکم را درخواست نماید. البته در مواردی مانند فسخ قرارداد مشارکت در ساخت نیاز به صدور اجرائیه ندارد.

8. اعتراض به رای داور

طبق قانون رای داور لازم الاجرا و قطعی می باشد مگر اینکه جهات ابطال رای داور وجود داشته باشد. در این صورت هر یک از طرفین ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای داور می توانند ابطال آن را در دادگاه مطرح نمایند.

حق الزحمه داوری در قرارداد مشارکت در ساخت

مبلغ حق الزحمه داوری باید توسط طرفین پرداخت شود و در صورت عدم تعیین آن طبق آئین نامه ای که قوه قضائیه تعیین کرده است پرداخت می گردد. حق الزحمه داوری برابر مقررات تا پنجاه میلیون ریال خواسته ۵ درصد و نسبت به مازاد تا مبلغ بیست و پنج میلیون ریال سه درصد و مازاد بر آن دو درصد خواسته خواهد بود.

نمونه شرط داوری در قرارداد مشارکت در ساخت

در اینجا یک نمونه از شرط داوری در قرارداد مشارکت در ساخت را ارائه می دهیم و شما می توانید آن را در قراردادهای خود استفاده نمائید.

« در صورت بروز هر گونه اختلاف در اصل قرارداد یا صحت، تفسیر مفاد یا نحوه اجرای قرارداد یا سایر اختلافات راجع به این قرارداد توسط داور مرضی الطرفین آقای/ خانم …………. با کدملی……………. و شماره تماس……….. رفع خواهد شد. نامبرده با امضای ذیل این قرارداد پذیرش داوری را اعلام می نماید و داوران مکلف هستند ظرف ……….روز از ارجاع اختلاف به داوری در این خصوص رای خود را صادر نمایند. شرط داوری مستقل از اصل قرارداد مشارکت در ساخت است. »

نکات مهم داوری در قرارداد مشارکت در ساخت

• در تعیین داور بسیار دقت نمائید، از اشتباهات رایج در قراردادهای مشارکت در ساخت تعیین افراد فاقد صلاحیت است که مشکلات فراوانی به وجود می آورد.
• یکی دیگر از اشتباهات رایج، عدم تعیین نحوه صدور رای می باشد. بنابراین در قرارداد باید نحوه صدور رای و مدت زمان آن و نحوه ابلاغ را تعیین نمائید.
• در تعیین روش اختلاف ابهام وجود نداشته باشد. برای مثال اینگونه نوشته نشود که مرجع حل اختلاف آقای …. می باشد و در صورت عدم حصول نتیجه طرفین حق مراجعه به مراجع قضایی را دارند.
• در قرارداد حتما حق الزحمه داوری و نحوه پرداخت آن مشخص گردد.
• سعی کنید داور یا داوران را از اشخاص متخصص و یا موسسات داوری انتخاب نمائید.

نهایت، داوری به عنوان یک ابزار قدرتمند و کارآمد در حل اختلافات قراردادهای مشارکت در ساخت،

با توجه به پیچیدگی‌ ها و چالش‌ هایی که در پروژه‌ های ساخت ‌و ساز وجود دارد، انتخاب داوری می‌تواند به عنوان یک راه ‌حل استراتژیک و هوشمندانه در مدیریت اختلافات و تضمین موفقیت پروژه ‌ها عمل کند. اگر شما نیز درگیر یک پروژه ساخت ‌و ساز هستید و به دنبال راهی مؤثر برای حل اختلافات احتمالی می‌گردید، داوری می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.

برای دریافت مشاوره تخصصی و بهره‌گیری از تجربیات حرفه‌ای در زمینه داوری و قراردادهای مشارکت در ساخت، از شما دعوت می‌کنیم با ما تماس بگیرید. وکلای متخصص و با تجربه دفتر حقوقی دادپویان حامی با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت در این حوزه آماده هستند تا با ارائه راه‌ حل ‌های مناسب و کارآمد، شما را در تمام مراحل پروژه همراهی کنند. با ما تماس بگیرید و از خدمات مشاوره ‌ای ما بهره‌ مند شوید.