مواردی که دادخواست تامین دلیل لازم و ضروری است

بر اساس ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی‌که فردی دارای حقی باشد و احتمال دهد که در آینده برای رسیدن به حق خود نتواند از دلایل و مدارک موجود بهره‌مند شود،‌ می‌تواند از دادگاه درخواست تامین دلیل کند.

گاه ممکن است پیش بیاید که فرد برای طرح دعوا، اعم از حقوقی و یا کیفری در مراجع صالح قضایی، نیازمند ارائه ی دلایلی باشد ولی این دلایل در معرض زوال باشند و یا احتمال سخت شدن دسترسی به آنها وجود دشته باشد.

در چنین مواقعی لازم است شخص، اصالتاً یا وکالتاً جهت پیشگیری از زوال ادله، مدارک و مستندات خود جهت طرح دعوای حقوقی یا کیفری اش این دلایل و مدارک را حفظ کند تا بتواند از آن ها برای پیش برد اهدافش استفاده کند.

مرجع صالح برای رسیدگی به تامین دلیل

مرجع صالح برای درخواست تامین دلیل با شرایط فوق، شورای حل اختلاف محلی که دلایل و امارات مورد درخواست در حوزه آن قرار گرفته‌، تعیین شده و اگر در حوزه مربوطه شورای حل اختلاف نبود، رسیدگی با دادگاه محل است. برای تامین درباره اموال غیر منقول، باید به شورای حل اختلاف محل وقوع ملک مراجعه نمود و برای سایر دعاوی نیز به محل اقامت خوانده مراجعه خواهد شد.

چگونگی طرح دادخواست تامین دلیل

مطابق ماده 15 قانون آئین دادرسی مدنی درخواست تأمین دلیل ممکن است در حین دادرسی و یا قبل از اقامه ی دعوا باشد. مطابق ماده ی 151 این قانون درخواست تأمین دلیل چه کتبی یا شفاهی باید حاوی نکات زیر باشد:

1. مشخصات درخواست کننده و طرف او
2. موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می شود
3. اوضاع و احوالی که موجب تأمین دلیل شده است

مراحل درخواست تامین دلیل

• بررسی و تعیین اینکه موضوع در محدوده کدام یک از شورا‌های حل اختلاف واقع است.
• تهیه برگ دادخواست از اوراق شورای حل اختلاف مربوط
• تنظیم دادخواست بر روی فرم مخصوص به تعداد خواندگان بعلاوه یک نسخه
• تهیه فتوکپی از هریک از اوراقی که به آن‌ها استناد می‎شود به تعداد خواندگان بعلاوه یک نسخه
• مراجعه به قسمت تطبیق اسناد شورای حل اختلاف مربوط و گواهی کردن برابری فتوکپی با اصل

بر اساس ماده ۱۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی، در رابطه با اموری که دارای فوریت هستند، دادگاه می‎تواند بدون احضار طرف مقابل دعوی، اقدام به تأمین دلیل نماید؛ به همین دلیل هنگام ثبت درخواست باید از مسئول خواسته شود که دادخواست فوراً رسیدگی شود.

دلایل و مدارکی که نسبت به آنها می توان درخواست تأمین دلیل کرد

• تحقیق محلی
• کسب اطلاع از مطلعین
• استعلام نظر کارشناس
• دفاتر تجاری
• معاینه ی محل
• دلایل موجود نزد طرف مقابل (خوانده)

نحوه ی رسیدگی به درخواست تأمین دلیل و مرجع انجام آن

مطابق ماده ی 152 قانون آئین دادرسی مدنی دادگاه طرف مقابل درخواست تأمین دلیل را احضار می نماید ولی عدم حضور او مانع از تأمین دلیل نیست و در اموری که فوریت داشته باشد دادگاه بدون احضار طرف مقابل اقدام به تأمین دلیل می نماید.

با توجه به ماده ی 153 قانون فوق نیز دادگاه می تواند تأمین دلیل را به دادرس علی البدل یا مدیر دفتر دادگاه ارجاع دهد مگر در مواردی که فقط تأمین دلیل مبنای حکم دادگاه قرار گیرد در این صورت قاضی صادرکننده رأی باید شخصاً اقدام نماید یا گزارش تأمین دلیل موجب وثوق دادگاه باشد.

نکته ی قابل توجه دیگر اینکه در صورتی که تعیین طرف مقابل برای درخواست تأمین دلیل ممکن نباشد با توجه به ماده ی 154 قانون فوق درخواست تأمین دلیل بدون تعیین طرف پذیرفته و به جریان گذاشته خواهد شد.

مرجع صالح برای طرح دادخواست تأمین دلیل نیز شورای حل اختلاف محل تأمین می باشد و هزینه دادرسی درآمدهای دولت مصوب 1373 و اصلاحات بعد آن بسته به نوع مالی که مورد تأمین قرار می گیرد تعیین می گردد.