زمانی که اختراعی به ثبت میرسد این سوال مطرح می شود که مالکیت فرد در چه شرایطی سلب می شود ,با زوال حق اختراع مالکیت فرد به پایان می رسد . زوال حق اختراع ممکن است به صورت قهری یا ارادی رخ دهد.زوال قهری در سه حالت توقیف و سلب مالکیت و پایان مدت اعتبار رخ می دهد که در این مقاله هر یک ازاین مقولات به طور جداگانه بررسی میشود.
زوال قهری
توقیف
امروزه با توجه به پیشرفت فناوری مال تنها شامل اشیا ملموس وفیزیکی نخواهد شد بلکه حق اختراع نیز به عنوان یک حق مالی در نظر گرفته میشود که در این صورت هر گاه فردی از صاحب حق اختراع طلبکار باشد میتواند حق اختراع وی را به عنوان یک مال منقول توسط اجرای ثبت اسناد یاواحد اجرای احکام دادگستری توقیف نماید.
سلب مالکیت
اصل تامین امنیت و نظم عمومی یکی از مهم ترین وظایف حاکمیت است که در راستا تحقق این اصل با تصمیم مراجع قضایی حق اختراع ثبت شده از مالک وی سلب مالکیت می شود. لازم به ذکر است که سلب مالکیت در صورتی قانونی است که :
- توسط مراجع قضایی انجام شود.
- مستند به قانون باشد.
- با پرداخت مبلغی عادلانه به مالک حق اختراع ثبت شده صورت بگیرد و در صورت امتناع مالک از دریافت هزینه به صندوق امانت سپرده می شود.
پایان مدت اعتبار ورقه اختراع
پایان مدت اعتبار ورقه اختراع بسته به قانون داخلی هر کشور متفاوت است . در حقوق ایران باتوجه به ماده ۱۶ قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی و علایم تجاری مصوب ۱۳۸۶
“اعتبار گواهينامه اختراع با رعايت اين ماده، پس از بيست سال از تاريخ تسليم اظهارنامه اختراع منقضي ميشود”.
زوال ارادی
اعراض یا اسقاط حق
اعراض از حق اختراع ثبت شده یکی ازموارد سقوط اعتبار حق اختراع است.
اعراض چه زمانی اتفاق می افتد ؟
اعراض زمانی اتفاق می افتد که صاحب اختراع ثبت شده هیچ گونه منافعی نداشته باشد که در این صورت اسان ترین راه اعراض از حق اختراع ثبت شده است چرا که دیگر مشمول پرداخت هزینه سالیانه جهت اعتبار حق اختراع نمی شود.
اعراض در حق اختراع در چه مرحله ای امکان پذیر است ؟
اعراض تنها درباره اختراع ثبت شده ممکن است به این معنا که حق اختراعی که در مرحله ثبت اظهار نامه قرار دارد قابل اعراض نخواهد و در این شرایط فرد تنها می تواند اظهار نامه خود را مسترد نماید.
اعراض از حق اختراع ثبت شده چه اثاری دارد ؟
اعراض از حق اختراع ثبت شده با اموال مادی متفاوت است. در اموال مادی در صورت اعراض فرد مال می تواند به تملک افراد دیگر در بیاید اما در حق اختراع در صورت اعراض صحب حق اختراع ثبت شده دیگر توسط دیگران قابل تملک نخواهد بود.
دلیل این امر حمایت از صاحب اختراع ثبت شده است زیرا اختراع ثبت شده حاصل تلاش و کوشش فرد و تنها متعلق به وی است.
قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی و علایم تجاری در راستا حمایت از صاحبان اختراع به تصویب رسیده است که از این افراد با امکان ثبت اختراع خود حمایت های لازم را به عمل اورد.
اعراض از حق اختراع ثبت شده به چند شیوه امکان پذیر است ؟
اعراض از حق اختراع ثبت شده می تواند به صورت کلی یا جزیی باشد به این ترتیب صاحب حق اختراع ثبت شده میتواند از کل حق اختراع اعراض نماید یا تنها ادعایی مبنی بر جزیی از حق اختراع ثبت نماید.
زمانی که صاحب حق اختراع مجوز استفاده از حق اختراع را تحت عنوان Licensee واگذار نماید اعراض چگونه انجام می شود ؟
درمواردی ممکن است فرد حق اختراع ثبت شده را به فرد دیگری واگذارنماید در این حالت برای حمایت از حقوقLicensee (ذینفع) اعراض از اختراع ثب تشده تنها با رعایت شرایط زیر انجام می شود :
- رضایتLicensee ( ذینفع)
- رعایت تشریفات قانونی
بدیهی است که صاحب حق اختراع این هزینه را پرداخت نخواهد کرد فرد ذینفع در صورت عدم رضایت می تواند برای جلوگیری از زایل شدن حق اختراع ثبت شده اقدام به پرداخت هزینه سالیانه نماید.
لاز م به ذکر است که اداره مالکیت صنعتی در صورت عدم رضایت ذینفع با توجه به اوضاع و احوال می تواند چنین اعراضی را قبول نماید.
بنابر ایین نامه ثبت اختراعات و طرح های صنعتی و علایم تجاری مصوب ۱۳۸۶
- مالک اختراع موظف است اعراض از مالکیت اختراع ثبت شده را به صورت کتبی با ارایه مدارک زیر بیان نماید:
اقرارنامه رسمی مبنی بر اعراض که به امضاء مالک اختراع رسیده است
2. اصل گواهینامه اختراع ثبت شده
3. مدارک نمایندگی قانونی، در صورت وجود
4 . رسید مربوط به پرداخت حق ثبت تغییرات - موارد مربوط به اعراض از حق اختراع ثبت شده ظرف ۳۰ روز به ذینفع ظرف ۳۰ روز از تاریخ ثبت در روزنامه رسمی
آگهی میشود.
اعراض از حق اختراع ثبت شده چه زمانی قابل استناد است ؟
تا زمانی که اعراض به ثبت نرسیده است در قبال ثالث قابل استناد نخواهد بود.
اعراض از حق اختراع ثبت شده چگونه انجام میشود ؟
اعراض از حق اختراع ثبت شده توسط سند رسمی به عمل می اید .
پرداخت نکردن هزینه سالانه
صاحب حق اختراع ثبت شده به منظور حفظ اعتبار گواهی نامه اختراع موظف به پرداخت هزینه سالیانه است در غیر این صورت حق اختراع وی از درجه اعتبار ساقط میشود .
بنابر ماده ۶۶ ایین نامه قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی و علایم تجاری مصوب ۱۳۸۶پرداخت هزینه سالیانه به صورت زیر است:
“برای حفظ اعتبار گواهینامه باید، هزینهای سالانه ظرف دوماه قبل از انقضای یک سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه و هر سال بعد از آن به همین ترتیب تا تاریخ اعتبار گواهینامه، طبق جدول هزینه ها تادیه گردد والا ثبت اختراع از درجه اعتبار ساقط خواهد شد.
اگر مالک اختراع یا نماینده قانونی وی تا شش ماه پس از انقضای موعد، علاوه بر هزینه سالانه جریمهای معادل نصف هزینه سالانه اختراع را پرداخت نماید ثبت اختراع به اعتبار خود باقی خواهد ماند”.