جرایم گمرکی

یکی از مباحث مهم در حوزه امورگمرکی ,که صاحبان کالا باید به آن توجه کنند , آشنایی با جرایم گمرکی است .در بسیاری از موارد افراد به علت عدم آگاهی نسبت به  این مسائل , مرتکب اعمالی می شود که جرم می باشد .جرائم امور گمرکی به دو دسته جرائم با ماهیت مالی و جرائم با ماهیت غیرمالی تقسیم می شوند .

جرایم گمرکی با ماهیت مالی

جرایم گمرکی با ماهیت مالی شامل موارد ذیل می شود .

• اختلاس در گمرک

جرم اختلاس باید توسط کارمند دولت اعم از رسمی و غیر رسمی  و در رابطه با وظایفی و اموالی  باشد که به کارمند سپرده شده است باشد .

با توجه به تعریف فوق روشن است که این جرم توسط کارمند گمرک رخ می دهد .

جرم اختلاس ممکن است نسبت به اموال خود گمرک و یا نسبت به اموال اشخاص نزد گمرک رخ دهد .

رسیدگی به جرم اختلاس در صلاحیت مجتمع قضایی جرایم کارکنان دولت که شعباتی از  دادگاه های عمومی هستند می باشد.

• اخذ حقوق و عوارض گمرکی برخلاف قانون یا زیاد

یکی از مهم ترین وظایف گمرک , دریافت حقوق ورودی است .  براساس ماده ۶۰۰ قانون  مجازات  اسلامی مسئولین دولتی و مستخمین و مامورینی که مامور تشخیص یا تعیین یا محاسبه یا وصول وجه یا مالی به نفع دولت هستند حق ندارند برخلاف قانون یا زیاده برمقررات قانونی اقدام و وجه یا مالی اخذ یا امر به اخذ آن نماید و علاوه بر مجازات حبس آن چه بر خلاف قانون و مقررات اخذ نموده ست به ذی نفع مسترد می گردد .

براساس این ماده , کارمندانی نظیر ارزیاب و کارشناس امور گمرکی که مسئول دریافت حقوق و عوارض گمرکی رخ می دهد .مرجع صالح به رسیدگی دادگاه عمومی می باشد و رای صادره قابل تجدیدنظر است .

• تحصیل منفعت در معاملات دولتی

یکی دیگر از جرائم با ماهیت مالی , تحصیل منفعت درمعاملات دولتی است که توسط کارمند دولت زمانی که در سمت مدیریتی و سرپرستی است رخ می دهد .

زمانی که کارمند دولت در انجام مزایده ها , مناقصات و تشیخصات برای خود و امتیازات سازمانی که فعالیت می کند , مستقیم و یا به واسطه برای خود یا دیگری نفعی را در نظر بگیرد , مرتکب جرم تحصیل منفعت در معاملات دولتی شده است .مرجع صالح به رسیدگی دادگاه عمومی و انقلاب می باشد .

• اخاذی در داخل گمرک

اگر بخواهیم به صورت ساده و روان در رابطه با اخاذی توضیح دهیم , می توانیم بگوییم زمانی که شخصی به صورت غیرقانونی و با توسل به زور و تهدید علیه ضررهای نفسانی یا شرفی یا مالی و یا افشای سری علیه طرف یا بستگان دیگری وجه یا مالی را دریافت کند و یا دررابطه با آن شخص تبلیغاتی نادرست نماید یا اطلاعاتی را تحصیل نماید , مرتکب جرم اخاذی می شود .

با یک مثال ساده می توانیم متوجه شویم که چگونه این اتفاق در گمرک ممکن است رخ دهد .

تصور کنید ,بایگان اظهارنامه گمرکی که شغل و وظیفه رسمی او ,بایگانی است , هنگام بایگانی اظهارنامه ای که مشمول مروز زمان قانونی نیز شده متوجه مبلغ هنگفتی کسر دریافتی وصول نشده می شود. با توجه به آدرس صاحب کالا در اظهارنامه , به محل اقامت او مراجعه نموده از فقدان اطلاعات و مقرراتی صاحب کالا سوءاستفاده نموده و مبلغی از وی اخذ می نماید .

• ارتشاء در گمرکات

یکی دیگر از جرائمی که ممکن است توسط کارمندان دولت رخ می دهد ارتشاء است .

زمانی که کارمند گمرک در معاملات دولتی برای انجام دولتی وجهی را دریافت کند هرچند انجام آن کار مشروع باشد مرتشی و فردی که وجه را پرداخت کرده است راشی است .

اما در صورتی که رشوه دهنده ناچار به پرداخت رشوه برای انجام  امور قانونی خود بوده باشد , ازمجازات معاف می شود .

مرجع صالح به رسیدگی به جرم  ارتشاء دادگاه عمومی  محل وقوع جرم است  و رای صادره قابل تجدیدنظر خواهی می باشد .

• پولشویی از مقررات گمرکی

براساس تعریف سازمان تجارت جهانی پولشویی عبارت است از : تطهیر پول بدست آمده از طرق غیر قانونی حاصل فعالیت ها و اقدامات بسیار پیچیده و اسباب و رموز پنهانی برای مشروع جلوه دادن مبانی و منابع تحصیل درآمد حاصل میباشد که موجب گمراهی سایرین گردد .

براساس قانون ایران  پولشویی عبارت است از :

الف ـ تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از ارتکاب جرائم با علم به‌منشأ مجرمانه آن.

ب ـ تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان یا کتمان‌کردن منشأ مجرمانه آن با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیرمستقیم از ارتکاب جرم به‌دست آمده یا کمک به‌مرتکب جرم منشأ به‌نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نشود.

پ ـ ‎‎‎‎ پنهان یا کتمان‌کردن منشأ، منبع، محل، نقل و انتقال، جابه‌جایی یا مالکیت عوایدی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل ‌شده باشد.

مرجع صالح به رسیدگی جرم پولشویی , دادگاه عمومی دادگستری می باشد و رای صادره قابل تجدیدنظر می باشد .

• اعمال غرض در انجام وظیفه اداری در گمرک

زمانی که یکی از مامورین گمرک و موسسات از روی غرض و برخلاف حق درباره یکی از طرفین , اظهارنظر یا اقدامی کرده باشد , این جرم رخ می دهد .

مرجع قضایی صالح به رسیدگی به این جرم نیز دادگاه عمومی می باشد .

از جرایم دیگر که ماهیت مالی دارند می توان به جرایم ذیل را نام برد :

تصرفات غیرقانونی در اموال گمرک و اشخاص

سرقت از انباهای گمرکی

جرایم با ماهیت غیرمالی

جرایم با ماهیت غیرمالی  شامل موارد ذیل می شود .

• جرم علیه اسناد مثبت گمرکی

هر سند متولد از انجام کامل تشریفات گمرکی یکی از رویه های گمرکی که , به موجب آن کالا از اماکن گمرکی مرخص و یا به اعتبار آن در قلمرو گمرکی عبور می کند .

ویژگی اسناد مثبته گمرکی

• رسمی بودن سند
• ایفای نقش مشابه گذرنامه
• قابلیت نقل و انتقال با قبض و اقباض
• جزء ادله اثبات ادعا و یا دفاع
• ادعای جعلیت
• فقدان امکان صدورالمثنی

جرایم مرتبط با اسناد مثبته گمرکی

سوزاندن اسناد مثبته گمرکی

در رابطه با این جرم باید گفت : هرگاه کسی با علم و آگاهی دفاتر دولتی را بسوزاند مرتکب این جرم شده است .

اهمال منجر به ربودن,تخریب و معدوم شدن اسناد مثبته گمرکی :

براساس ماده ۵۴۴ قانون مجازات اسلامی : کارمندانی که مسئول حفظ و نگهداری از اسناد گمرکی هستند , مسئول هرگونه تخلف عمدی یا غیرعمدی و یا از بین رفتن اسناد گمرکی می باشند .

اتلاف اسناد مثبته گمرکی

تلف کردن اسناد گمرکی هم توسط کارمند و هم توسط غیر کارمند ممکن است اتفاق بیفتد .

معدوم یا مخفی کردن اسناد

این جرم زمانی رخ می دهد که یکی از کارمندان گمرک اوراق و اسنادی را که حسب وظیفه به آنان سپرده شده یا برای انجام وظیفه در اختیار آنان قرار گرفته است را معدوم کند یا در اختیار کسی قرار بدهد که از نظر قانونی صحیح نمی باشد .

جعل اسناد گمرکی توسط افراد غیر کارمند

یکی دیگر از جرایمی که می توانیم نام ببریم جعل اسناد گمرکی توسط افراد غیرکارمند است .

طبق قانون ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی : جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی , خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی الصاق نوشته ای به نوشته دیگر یا به کاربردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر آن به قصد تقلب است .

جعل توسط کارمندان و مسئولان و کارکنان دولتی

این جرم توسط کارمندان گمرک به دو صورت ممکن است رخ دهد .

۱ جعل در اوراق رسمی به اعتبار وظیفه خود

۲ جعل در تحریر و نوشته ها و قراردادهای راجع به وظایفشان

جرم ترک فعل روسا یا مدیران یا مسئولین گمرکات ( در ارتشا , اختلاس و …..):

اگر روسا و مدیران که از وقوع جرم ارتشا و اختلاس و … در حوزه ماموزیت خود مطلع شوند , موظفند آن را به مرجع صلاحیت دار قضایی اطلاع دهند در غیر این صورت علاوه بر مجازات حبس به انفصال موقت محکوم می شوند .

• فک پلمپ گمرک

یکی دیگر از مواردی که جرم انگاری شده است و برای آن مجازات تعیین شده است شکستن  مهر و پلمپ دولتی است .

مواردی از آن را در ذیل نام می بریم :

• در انبارهای اختصاصی
• در ترانزیت داخلی شخصی
• در ورود موقت
• در کالاهای مرجوعی

و …..

• جرم متهم کردن  افراد به قاچاق

اگر مامورین برخلاف واقع کسی را متهم به قاچاق کالا کرده باشند و موجب خسارت به او  شده باشند به انفصال موقت یا دائم ازخدمات دولتی محکوم می شوند .

رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاه عمومی و انقلاب است .

• جرم سند نمره کردن وسایل نقلیه ورود موقت

گاهی اوقات وسیله نقلیه سواری مشمول مقررات قاچاق از پلاک وسیله نقلیه دیگری که با رعایت مقررات قانونی و به طور منظم وارد گمرک گردیده و پس از اتمام کامل تشریفات گمرکی و اخذ پروانه ورود قطعی متعلقه و ارائه آن به قسمت شماره گذاری وسایط نقلیه ، شماره گذاری گردیده استفاده و آن را روی وسیله نقلیه قاچاق نصب می نماید.

• فعل یا ترک منجر به عدم تعقیب متهم در امور گمرکی

قضات ، ضابطین دادگستری و سایر مأمورینی که به موجب قانون موظف به تعقیب ، رسیدگی و اجرای حکمی می باشند چنانچه در انجام وظیفه خود مرتکب فعل و یا ترک فعلی شوند که نتیجه آن عدم تعقیب یا اجرای حکم صادره باشد حسب مورد تحت تعقیب کیفری ، انتظامی و اداری قرار خواهند گرفت .