تکوین قرارداد فرانچایز

از آنجایی که در حقوق و قوانین ایران، از عقد یا قراردادی با عنوان فرانچایز نامی برده نشده و لذا در مورد تکوین، آثار و دیگر مسائل حقوقی این قرارداد، مقررات خاصی وجود ندارد؛ در مقاله حاضر قصد داریم جهت تحلیل حقوقی قرارداد فرانچایز در نظام حقوقی ایران شرایط شکلی و ماهوی اینگونه قراردادها را بررسی نمائیم.

  • بررسی شرایط شکلی قرارداد فرانچایز

– با توجه به اینکه بهره برداری از علامت های صنعتی، تجاری و خدماتی مضووع قرارداد فرانچایز می باشند، قراردادهای بهره برداری از علامت تجاری باید ثبت شود تا مورد حمایت قرار بگیرد؛ که این شرط در مقرره های قانونی ذیل تصریح گردیده است:

  1. ماده ۵۰ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۸۶

همانطور که مقرره قانونی فوق مقرر داشته است، «هرگونه قرارداد اجازه بهره برداری از علامت ثبت شده یا اظهارنامه مربوط به آنها به اداره مالکیت صنعتی تسلیم می شود. اداره مالیکت صنعتی، مفاد قرارداد را به صورت محرمانه حفظ ولی اجازه بهره برداری راثبت و آگهی می کند. تاثیر اینگونه قرارداد نسبت به اشخاص ثالث منوط به مراعات مراتب فوق است.»

لذا درحقوق ایران همانطور که ثبت علائم تجاری اجباری می باشد، ثبت قراردادهای مربوط به آن نیز از جمله قرارداد فرانچایز اجباری می باشد.

  1. کنوانسیون ها و معاهدات بین المللی

مطابق با کنوانسیون پاریس و همچنین معاهده تریپس، کشورهای عضو این معاهده می توانند مقررات و شرایط تجاری را خود تعیین کنند. لذا؛ کشورها در این باره رویه های متفاوتی را در پیش گرفته اند. از جمله در حقوق ایران که ثبت علائم تجاری و قراردادهای مربوط به آن اجباری دانسته شده است.

  • بررسی شرایط ماهوی قراردادهای فرانچایز

  1. شرایط اساسی صحت معاملات

مطابق با مواد مربوطه در قانون مدنی قصد طرفین و رضای آنها، اهلیت طرفین، موضوع معین که مورد معامله باشد و مشروعیت جهت معامله از شرایط اساسی صحت تمامی معاملات می باشد.

نکته حائز اهمیت اینجاست که قانونگذار در بحث مربوط به صحت معاملات و شرایط آنها، یکی از شرایط صحت هر قراردادی را معین بودن موضوع معامله و مالیت داشتن آن و هم چنین مبهم نبودن آن دانسته است. با توجه به اینکه اموال فکری به دلیل طبیعت آنها دارای ویژگی های خاص و متفاوت از سایر اموال می باشند، “موضوع معامله” در قراردادهای فرانچایز که از قراردادهای مربوط به مالکیت فکری می باشند نیاز به بررسی تفصیلی دارد.

۱.۱) مورد معامله در قراردادهای فرانچایز:

مورد معامله در قرارداد فرانچایز، “اجازه استفاده نسبت به علامت تجاری” است همراه با کمک های دائمی فنی، جلب مشتری، مدیریت سیستم و… که به فراخور انواع قرارداد فرانچایز اعم از ساخت، پخش و … مورد معامله در هر یک تا حدودی فرق دارد. در واقع وجه غالب قرارداد فرانچایز، “اجازه استفاده از علامت تجاری و صنعتی به همراه دیگر حقوق مالکیت فکری” است.

۲.۱) مبهم نبودن مورد معامله در قراردادهای فرانچایز

همانگونه که ماده ۲۱۷ قانون مدنی نیز مقرر داشته است مورد معامله باید مبهم نباشد، لذا نیاز است موارد متعددی توسط امتیازدهنده به اطلاع امتیازگیرنده برسد. از جمله اینکه مدتی قبل از انعقاد قرارداد فرانچایز، شرایطی از قبیل اطلاعاتی درباره وضعیت مالی امتیازدهنده، تجربه کاری امتیازدهنده، وضعیت پخش کالا ، وضعیت بازار، رشد بالقوه و … به اطلاع طرف قرارداد برسد تا کاملاً از موضوع معامله رفع ابهام گردد.

ضمانت اجرای مبهم بودن مورد معامله در قراردادهای فرانچایز، اعمال خیار تخلف از شرط، خیار غبن و یا خیار عیب از جانب امتیاز گیرنده یا حتی امتیازدهنده می باشد که می تواند در این قراردادها درج گردد.

۳.۱) مستندات ماهوی اعتبار قراردادهای فرانچایز

الف. با توجه به اینکه بحث مالکیت فکری از جمله مسائل مستحدثه و نو می باشد، متاسفانه نه در فقه و نه در قانون مدنی مورد اهتمام قرار نگرفته است و تنها قوانینی که به این موضوع نه صراحتاً بلکه به طور ضمنی پرداخته اند، قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری و قانون تجارت الکترونیکی و قانون حمایت از علائم جغرافیایی می باشند.

ب. با توجه به تعریف مال که عبارت است از هر چیزی که قابلیت تملک خصوصی داشته و واجد ارزش اقتصادی است، حقوق مالکیت فکری هم در تعریف مال قرار می گیرد. چرا که عرفاً پرداخت پول یا مالی دیگر در قبال آن امری عبث نبوده فلذا مال محسوب می شود. لذا، با توجه به اصل اباحه در فقه و عدم وجود ممنوعیت معاملات با موضوع مالکیت فکری، حقوق مالکیت فکری از جمله علامت تجاری می تواند موضوع عقد یعنی قرارداد فرانچایز باشد.

ج. فتاوای صادره از مراجع تقلید بیانگر آن است که وقوع عقد بر حقوق مالکیت فکری، بلااشکال می باشد.

  1. نحوه انعقاد قرارداد فرانچایز

یکی از موضوعات بسیارمهم در رابطه با انعقاد قرارداد فرانچایز، نحوه بستن قرارداد می باشد و اینکه طرفین این قرارداد در متن قرارداد چه تعهداتی را بپذیرند و متقابلاً چه تعهداتی را از طرف دیگر قرارداد انتظار داشته باشند.

با توجه به اینکه فرانچایزینگ یک رابطه کاری بلندمدت را ایجاد می کند، لذا نیاز به درک کامل از موارد حقوقی این ارتباط کاری و بررسی همه جوانب آن می باشد.

  • اسناد حقوقی مهم در فرانچایزینگ:

الف. سند افشا (FDD: Franchisor Disclosure Document)

هدف این سند آن است که اطلاعات ذیل را در اختیار فرانچایزگیرنده قرار دهد که بتواند با آگاهی تصمیم بگیرد:

– معرفی فرانچایزدهنده، سیستم کسب و کار آن، صورت های مالی او و توافق نامه هایی که باید امضا شوند.

– کارکنان کلیدی کسب وکار فرانچایزدهنده.

–  میزان تجربه در مدیریت فرانچایز.

– تاریخچه ورشکستگی و دعاوی حقوقی فرانچایزدهنده.

– مبالغ اولیه و مستمری که برای افتتاح و نگهداری فرانچایز مورد نیاز است.

–  سرمایه گذاریها و خریدهایی که باید انجام شود.

– قوانین محلی و کشوری که مرتبط با این کسب و کار است.

– مسئولیت های فرانچایز دهنده و فرانچایزگیرنده.

–  سایر فرانچایزگیرندگان در آن سیستم به همراه اطلاعات تماس آنها.

ب. توافقنامه فرانچایز ( The Franchise Agreement)

این توافق نامه نسبت به سند افشاء بسیار خاص تر بوده و شامل موارد ذیل می باشد:

– معرفی سیستم فرانچایز از جمله نام تجاری و محصولات.

– ناحیه جغرافیایی.

– حقوق و تعهدات دو طرف، استانداردها، فرآیندها، آموزش، حمایت، تبلیغات و …

– مدت قرارداد فرانچایز.

– مبالغی که فرانچایزگیرنده به فرانچایزدهنده پرداخت کرده است.

– امکان واگذاری فرانچایز به فردی دیگر.

بهتر است فرانچایزگیرنده قبل از امضای توافقنامه فرانچایز، آن را به دقت مطالعه کرده و با افراد خبره از جمله وکلا و حسابداران مشورت نماید.

گروه وکلای دادپویان حامی با برخورداری از دکترین حقوقی و وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه هرگونه مشاوره حقوقی و یا قبول وکالت در زمینه دعاوی مربوط به قراردادهای فرانچایز می باشد.

آیا این نوشته برایتان مفید بود؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سه + هفت =