دادگاه هایی که به امور کیفری در ایران رسیدگی می کنند در یک تقسیم بندی به دادگاه های کیفری عمومی و اختصاصی تقسیم می شوند. سابق بر این و درزمان مالکیت قانون سابق دادگاه های عمومی کیفری به دادگاه کیفری استان و دادگاه عمومی جزائی تقسیم شده بودند اما باتصویب قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ درحال حاضر دادگاه های مذکور به دادگاه کیفری ۱ و دادگاه کیفری ۲ تقسیم شده اند. باتوجه به تفاوت محدوده موضوعات رسیدگی این دو دادگاه ، در ادامه مطلب به حوزه رسیدگی و صلاحیت دادگاه کیفری ۱ پرداخته می شود.

دادگاه کیفری به چه موضوعاتی رسیدگی می کنند؟

بررسی موضوعات قابل رسیدگی در دادگاه های کیفری نیاز است که موضوعات قابل طرح در دادگاه های عمومی حقوقی نیز بررسی شود. در روابط بین اشخاص جامعه بایکدیگر و دولت با افراد جامعه همواره امکان بروز اختلافات وجود دارد. به طور کلی این اختلافات در ۲ گروه اختلافات حقوقی و اختلافات کیفری قرار می گیرند.

اختلافات کیفری ناظر به مواردی است که عمل یک انسان و یا یک شخصیت حقوقی به عنوان جرم در قوانین جزایی حاکم ، تعیین شده باشد. دراین صورت ، رسیدگی به اختلافات کیفری در دادگاه های کیفری که مطابق با قانون آئین دادرسی تشکیل شده اند ، انجام می پذیرد. رسیدگی به اختلافات کیفری با عنوان رسیدگی به جرم بررسی می شود.

دادگاه کیفری ۱ به چه جرایمی رسیدگی می کند ؟

دادگاه کیفری ۱ صلاحیت استثنایی رسیدگی به جرایم را دارد. به این معنا که صرفاً می تواند به جرایمی رسیدگی کند که طبق قانون درصلاحیت آن عنوان شده است. این جرائم عبارتند از :

• جرائم موجب مجازات سلب حیات
  

قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین کیفری برای جرائم مختلف مجازات سلب حیات درنظر گرفته اند. درصورتی که فردی متهم به ارتکاب جرمی شود که درصورت اثبات محکوم به مجازات مرگ می شود. رسیدگی به اتهام آن شخص در دادگاه کیفری ۱ انجام می گیرد. مگر آنکه در صلاحیت داداگاه کیفری دیگری قرار بگیرد. مجازات سالب حیات اعم از اعدام حدی یا قصاص نفس در قوانین کیفری پیش بینی شده است. از جمله این جرائم می توان به محاربه ، افساد فی الارض ، زنای به عنف و قتل عمد اشاره کرد.

• جرایم موجب حبس ابد
  

درمجازات حبس ابد شخص محکوم می شود که تا پایان عمر خود در زندان زندگی کند و مجازات حبس ابد پیش از سال ۹۹ درمورد جرائم تعزیری نیز اجرا می شد اما درحال حاضرتنها تعدادی از جرائم حدی مجازات حبس ابد دارند. مثل مجازات سرقت حدی در مرتبه سوم.

• جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
  

اگر شخصی به شخص دیگر به طور عمدی صدمه ای وارد کند که طبق نظر پزشکی قانونی میزان دیه آن به اندازه نصف دیه کامل انسان باشد ، به اتهام او در دادگاه کیفری ۱ رسیدگی می شود. اما اگر جنایت به صورت غیرعمدی باشد حتی در فرضی که دیه آن بیش از نصف دیه کامل باشد دادگاه کیفری ۱ صالح به رسیدگی نیست.

• جرائم موجب مجازات تعزیری درجه ۳ و بالاتر
  

قانون مجازات اسلامی در ماده ۱۹ ، مجازات های تعزیری را به ۸ درجه تقسیم کرده است. به این صورت که سنگین ترین مجازات های تعزیری به عنوان مجازات درجه ۱ درنظر گرفته شده و سبک ترین مجازات های تعزیری به عنوان درجه ۸. باقی مجازات ها نیز حسب مورد در این بازه قرار می گیرند. منظور از مجازات تعزیری دره ۳ و بالاتر ، مجازات های درجه ۳ ، درجه ۲ و درجه ۱ می باشد. این مجازات ها عبارتند از : حبس بیش از ۱۰ سال ، جزای نقدی بیش از یک میلیارد ریال ، اخلال شخص حقوقی و مصادره کل اموال.

• جرائم سیاسی مطبوعاتی
  

منظور از جرائم سیاسی اعمالی است که در قانون جرم سیاسی مصوب ۱۳۹۴ جرم انگاری شده اند. جرائم مطبوعاتی نیز شامل اعمالی است که در قانون مطبوعات به عنوان جرم درنظرگرفته شده است و یا سایر جرائمی که به وسیله مشبوعات انجام شده است. مانند نشر اکاذیب به وسیله روزنامه.

تشکیلات دادگاه های کیفری

دادگاه های کیفری ۱ با تعدد قاضی به پرونده های مطروحه رسیدگی می نمایند. یعنی قضات دادگاه عبارتند از ۱ رئیس و ۲ مستشار. البته جلسه رسیدگی باحضور ۲ عضو نیز می تواند تشکیل شود. اصولاً دادگاه های کیفری ۱ فقط در مرکز استان ها تشکیل می شوند اما درصورتی که رئیس قوه قضائیه مقتضی بداند درحوزه قضایی شهرستان نیز امکان تشکیل دادگاه کیفری ۱ وجود دارد. با این وجود حتی اگر دادگاه کیفری ۱ در شهرستان نیز تشکیل شود ، رسیدگی به جرائم سیاسی و مطبوعاتی در دادگاه مستقر در مرکز استان صورت می گیرد و علاوه بر رئیس و مستشاران ، دادگاه هیأت منصفه نیز حضور دارد.

ترتیب رسیدگی در دادگاه کیفری ۱ به چه صورت است ؟

دادگاه کیفری ۱ در دو صورت به جرائم در صلاحیت خود رسیدگی می کند :

الف) تحقیقات مقدماتی در دادسرا صورت گرفته باشد و پس از صدور تأیید قرار جلب به دادرسی کیفرخواست صادر شده باشد.

ب) درمورد جرائمی که مستقیماً در دادگاه طرح می شود ، تحقیقات مقدماتی صورت گرفته باشد و دادگاه قرار رسیدگی صادر نماید.

باتوجه به تعدد قاضی در رسیدگی به جرائم توسط دادگاه کیفری ۱ ، برای صدور رأی ، توافق اکثریت مهم است و نظر اقلیت در پرونده درج می شود.

وکالت در دادگاه کیفری ۱

وکالت در دادگاه کیفری ۱ از دو جهت با وکالت در سایر مراجع متفاوت است :

• الزامی بودن حضور وکیل متهم

اتهاماتی که در دادگاه کیفری ۱ رسیدگی می شود ، دارای شدیدترین مجازات های پیش بینی شده در قوانین کیفری هستند. به همین دلیل جهت قانونگذار برای حفظ حقوق متهمین مقرر داشته است جلسات رسیدگی دادگاه به جز درخصوص جرائم سیاسی و مطبوعاتی حتماً بایستی با حضور وکیل متهم برگزار شود. اگر متهم برای خود وکیل معرفی نکند ، دادگاه وکیل تسخیری تعیین می کند.

• تعداد وکیل
  

طرفین شکایت اعم از شاکی و متهم در رسیدگی های دادگاه کیفری ۱ می توانند هرکدام تا ۳ وکیل به دادگاه معرفی کنند. درحالی که در سایر دادگاه ها معرفی بیش از ۲ وکیل ممکن نمی باشد.

اعتراض به آرای صادره از دادگاه کیفری ۱

آرای صادره از دادگاه کیفری ۱ در تمامی موارد قابل اعتراض هستند. و مرجع صالحبه رسیدگی ، دیوان عالی کشور می باشد. مهلت اعتراض برای اشخاص مقیم ایران ۲۰ روز و برای اشخاص مقیم خارج از ایران ۲ ماه می باشد.

دیوان عالی کشور برخلاف دادگاه تجدیدنظر به ماهیت پرونده رسیدگی نمی کند بلکه صرفاً به جهات زیر توجه می کند :

الف) رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم و مجازات قانونی امر

ب) رعایت اصول دادرسی

ج) انطباق مستندات با مدارک موجود

درصورت احراز موارد فوق رأی تأیید می شود ، درغیر این صورت رأی نقض و حسب مورد به دادگاه صالح ، دادگاه هم عرض و یا دادگاه صادرکننده ارجاع می شود.

درصورتی که دیوان عالی کشور تشخیص دهد عمل ارتکابی توسط متهم قابل تعقیب نیست ، رأی صادره نقض می شود و به مرجع دیگری برای بررسی ارجاع نمی شود.

اشتراک گذاری: