بورس کالا
بورس کالا جهت رفع موانع و مشکلات بازارهای کالا پا به عرصه گذاشته، بازاری است که تعداد زیادی از فروشندگان، کالای خود را در آن عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بازار، به خریداران ارائه می گردد.در این نوع بورس اصولا «مواد خام و مواد اولیه و کالاهای واسطه ای» مورد معامله قرار می‌گیرد.
انواع معاملات در بورس کالا
مطابق دستور العمل معاملات کالا و اوراق مبتنی بر کالا،معاملات در بورس به دو روش«حراج حضوری» و «حراج پیوسته»انجام می گیرد
روش حراج حضوری مطابق ماده۱۸دستور العمل معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس کالا ایران، کالا ها به صورت حراج تک نرخی درچهار دوره زمانی سبز(یا پیش گشایش بازار) دوره زمانی زرد(یا حراج) دوره زمانی قرمز(یا رقابت) دوره زمانی آبی(اعلام نتیجه نهایی معامله) معامله و کشف نرخ می شوند که در ادامه بیان می شوند.
- دوره زمانی سبز: مدت این دوره۱۸۰ثانیه است دراین دوره کارگزار فروشنده حجم و نرخ عرضه کالای مورد معامله را درسیستم اعلام می نماید و کارگزاران خرید نیز حجم و نرخ تقاضای خود را ثبت می کنند .دراین مدت کسی نمی تواند قیمتی بیش از قیمت پیشنهادی فروشنده را وارد سامانه نماید
لازم به ذکر است که دراین دوره همه کارگزاران می توانند حجم و نرخ پیشنهادی خود را تغییر دهند.
- دوره زمانی زرد: مدت این دوره۶۰ ثانیه است صرفا در۲۰ثانیه اول فروشنده می تواند عرضه را افزایش دهد خریدار نیز در صورتی که قیمت فروشنده را قبول نکرده باشد حجم تقاضای خود را می تواند کاهش دهد با آنکه خریداراجازه افزایش و کاهش نرخ را دارد ولی ثبت قیمتی بالاتر یا کمتر از قیمت پیشنهادی ممنوع است.
- دراین دوره اگر که کالایی پس از عرضه کشف نرخ شود ولی تمام آن بفروش نرسدکارگزار فروشنده اجازه دارد کالا را در سیستم قرار دهد خریدار هم اجازه دارد پس ازتالار معاملات در دفتر خودکالای مازاد را باهمان نرخ کشف شده بخرد.
- دوره زمانی قرمز: مدت زمان این دوره مانند دوره قبل ۶۰ ثانیه است تنها کارگزارانی دراین دوره می توانند وارد سیستم حراج شوند که نرخ فروشنده را در زمان زردرنگ پذیرفته باشند نرخ های مشتریان در چند ثانیه آخر اعلام می گردد
دوره زمانی آبی: در این دوره هیچ کدام از طرفین نمی توانند تغییری در معامله دهند تنها ناظر تالار صحت و سقم معامله را تایید می نماید در صورتی که در دوره قبلی(قرمز) کارگزار عرضه کننده با کارگزار دیگری نرخی مشابه وارد سیستم نماید کالا به کارگزار غیر عرضه کننده تعلق می گیرد.
کلیه معاملات کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس کالای ایران برمبنای ریال جمهوری اسلامی ایران انجام می گیرد..
نحوه انجام معامله در بورس کالا
انجام معاملات در بورس کالا توسط خود خریدار و فروشنده انجام نمی گیرد و به طور غیر مستقیم توسط شخص حقوقی کارگزار اقدامات خریدو فروش انجام می گیرد و پایاپای و تسویه معاملات توسط اتاق پایاپای صورت می گیرد این اتاق بخشی از تشکیلات اداری سازمان کارگزاران بورس کالا است «پایاپای کردن:تسویه روزانه قراردادها بین اعضای اتاق بصورت نقدی و اعتباری است»
انواع قرارداد در بورس کالا
معاملات در بورس کالا باتوجه به موضوع مورد معامله یعنی کالا،به دو صورت انجام می گردد
۱یا به صورت واقعی یا به عبارتی فیزیکی مانند
- معاملات نقدی: بهای مال در این معاملات حال است و موعدی برای پرداخت دراین دسته معاملات تعیین نمی گردد و تحویل کالا به صورت فوری است.
- نسیه: در این دسته معاملات برای پرداخت بهای مال مهلتی تعیین می گردد که امکان دارد در خود قرارداد تعیین گردد یا به صورت جداگانه. برای «تسلیم مال» اگر مال به صورت کلی معامله شده،تحویل فوری است و می بایست در همان زمان انعقاد عقد مال تسلیم گردد اما اگر مال معین باشد می توان برای تسلیم مال موعدی تعیین شود.
- سلف: این نوع قرارداد برای خرید و فروش کالا و تحویل کالا با قیمتی معین در زمان مشخص شده در آینده منعقد می گردد در این قرارداد تمام بهای کالا هنگام معامله پرداخت می گردد و تا رسیدن موعد تحویل کالا، قابل معامله مجدد در بورس کالا نیست.
۲ به صورت غیر نقدی که اغلب کالا مبادله نمی گردد بلکه اوراق بهادرار، مورد مبادله قرار می گردد که به ابزار مشتقه معروفند که مهمترین آنها به شرح ذیل است:
- قرارداد آتی: این قرارداد به وساطت و نمایندگی کارگزار در تالار بورس منعقد می گردد بنا به آن طرفین متعهد می شوند که تحویل و دریافت و انتقال مالکیت کالا در آینده ای معلوم و منطبق با استانداردها ومعیارهای بورس با قیمیتی مشخص شده انجام گردد.بنا به تعهد طرفین در این نوع قرارداد در صورت امتناع هریک از طرفین از انجام تعهد خود، مبلغی که تحت عنوان وجه الضمان جهت حسن انجام تعهد سپرده اند، به طرف دیگر پرداخت می شود.
- قرارداد اختیار معامله: در این قرارداد دارنده یا همان خریدار می تواند در قبال پرداخت قیمت اختیار معامله به صادر کننده یا فروشنده این اجازه را داشته باشد که بدون اینکه متعهد گردد دارایی پایه قرارداد را با قیمت توافقی در تاریخ معین از صادر کننده این قرارداد بخرد یا به وی بفروشد. درواقع توافقی است بین واگذارکننده(فروشنده) و تحصیل کننده حق خرید(خریدار).
براساس آیین نامه بورس کالا، قرارداد مذکور به دو طریق«قرارداد اختیار خرید» و «قرارداد اختیار فروش» صورت می گیرد.
قرارداد اختیار خرید: در این قرارداد عرضه کننده کالا،حق خرید مقدار معینی از کالا مورد نظر و منطبق با استاندارد بورس در زمان معین و با قیمت مشخص به طرف قرارداد مصالحه می نماید بدون اینکه طرف دیگری(خریدار) ملزم به خرید آن باشد.
قرارداد اختیار فروش: در این قرارداد عرضه کننده کالا،حق فروش مقدار معینی از کالا مورد نظر و منطبق با استاندارد بورس در زمان معین و با قیمت مشخص به طرف مقابل مصالحه می نماید بدون اینکه طرف دیگری(فروشنده) ملزم به فروش آن باشد.
تخلفات در بورس کالا
به استناد ماده ۱۳ دستورالعمل پذیرش کالا و اوراق بهادارمبتنی بر کالا در بورس کالای ایران، در صورت بروز هر یک از تخلفات ذیل موضوع توسط بورس به مرجع رسیدگی به تخلفات ارجاع می گردد.
- انجام اعمالی که موجب اخلال در روند انجام معاملات می شود همچون طرح ادعای واهی
- عدم رعایت اخلاق عمومی همچون توهین و حتک حرمت
- سوءاستفاده از کارت تردد
- رفتارهای خشونت آمیزکه به ساختمان بورس آسیب وارد نماید
- بی توجهی عمدی نسبت به مقررات
- هرگونه اقدام سوءکه پس از تصویب هیات مدیره بورس رسما به اعضا ابلاغ می گردد.
در این راستا بورس می تواند مادامی که موضوع جهت رسیدگی به تخلفات درحال رسیدگی است کارت تردد معامله گر را به حالت تعلیق در آورد.
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
