ضمانت نامه بانکی سند تجاری است که در معاملات بین المللی و داخلی نقش مهمی در تضمین اجرای تعهدات ناشی از قراردادها و معاملات ایفا می کند. با این حال شرایط و ضوابطی وجود دارد که می تواند منجر به ابطال ضمانت نامه های بانکی شود. دلایل مختلفی نظیر عدم رعایت مقررات قانونی، اتمام مدت ضمانت نامه، احراز تقلب در صدور ضمانت نامه و حکم دادگاه می تواند باعث ابطال ضمانت نامه بانکی شود.
با توجه به تاثیری که ابطال ضمانت نامه بانکی بر روابط تجاری و مالی ذینفع دارد، این مسئله از اهمیت خاصی برخوردار بوده و نیازمند بررسی دقیق و جامع می باشد. لذا در این مقاله سعی نموده ایم در این خصوص توضیحات بیشتری دهیم تا از این طریق به سوالات متعددی که دز این زمینه مطرح می شود، پاسخ داده باشیم.
شرایط ابطال ضمانت نامه بانکی
شرایط ابطال ضمانت نامه طبق ماده ۴۱ دستورالعمل ناظر بر ضمانت نامه بانکی (ریالی) به شرح ذیل می باشد:
- انقضای سررسید و عدم تعیین تکلیف ضمانت نامه مبنی بر تمدید یا تقلیل و یا ضبط ضمانت نامه در سررسید ضمانت نامه
- درخواست کتبی ذینفع مبنی بر انصراف از مطالبه کل وجه ضمانت نامه یا اعلام کتبی مبنی بر ابطال ضمانت نامه با ارسال لاشه ضمانت نامه به بانک
- تمام شدن وجه ضمانت نامه بر اثر صدور اصلاحیه های کاهش وجه ضمانت نامه
- هنگامی که وجه ضمانت نامه در اثر پرداخت به صفر برسد.
سایر موارد ابطال ضمانت نامه بانکی
- صدور حکم از دادگاه مبنی بر ابطال ضمانت نامه بانکی
- چنانچه در صدور ضمانت نامه بانکی تقلبی صورت گرفته باشد.
نکته: صدور ضمانت نامه بانکی بر خلاف قوانین و بخشنامه ها و یا عدم رعایت شرایط و نرخ سود اعلامی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار از موجبات ابطال ضمانت نامه بانکی نمی باشد و فقط موجب ابطال شرط سود بانکی می شود و سرایتی در جهت ابطال ضمانت نامه ندارد.
– ابطال قرارداد پایه نیز از موجبات ابطال ضمانت نامه نمی باشد چرا که ضمانت نامه سند تجاری مستقل محسوب می شود و در هر صورت که قرارداد پایه یا مادر ابطال شود، تاثیری در ابطال ضمانت نامه نخواهد داشت.
در این گونه موارد امکان تقدیم دادخواست ابطال ضمانت نامه بانکی وجود دارد. اما بهتر است قبل از هرگونه اقدامی با وکیل متخصص در این زمینه مشورت نمائید تا بهترین راهکارهای قانونی به شما ارائه شود.
برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه ابطال ضمانتنامه بانکی، با وکلای بانکی ما تماس بگیرید و از خدمات حرفه‌ای بهره‌مند شوید.
در چه مواردی برای ابطال ضمانت نامه نیازی به ارائه اصل آن نیست؟
اگر به هر دلیل اصل ضمانت نامه بانکی توسط ذینفع یا ضمانت گیرنده، به بانک ضامن ارائه نشود، بانک ضامن از آزادسازی و استرداد وثایق توثیقی ضمانت خواه ممانعت به عمل می آورد. با اعلام کتبی ذینفع مبنی بر ابطال ضمانت نامه یا انقضای سررسید مدت اعتبار ضمانتنامه و یا ارائه سند یا اسنادی که نشانگر حصول شرایط خاص در متن ضمانت نامه باشد، ضمانت نامه های صادره بانکی باطل می گردد.
در خصوص آزادسازی وثایق، تنها در صورتی نیاز به ارائه اصل ضمانت نامه به بانک نخواهد بود که از ضمانت خواه تعهد نامه اخذ شود. بانک در مواجهه با این اسناد، تنها مسئول انطباق اسناد با شرایط مندرج در ضمانت نامه است و مسئولیت های ناشی از قبیل جعل، اصالت نداشتن و موارد مشابه دیگر را عهده دار نمی باشد.
تقلیل ضمانت نامه در چه مواردی امکان پذیر است؟
تقلیل ضمانت نامه در مواردی که ذینفع ضمانت نامه قبل از سر رسید، به دلایلی از جمله کاهش میزان تعهدات ضمانت خواه و یا کاهش مدت ضمانتنامه از بانک درخواست نماید، امکان پذیر است.
در اینگونه موارد بانک پس از وصول درخواست ذینفع، نسبت به تقلیل مبلغ ضمانت نامه راساً اقدام خواهد نمود. بدیهی است فرم تقلیل ضمانت نامه بایستی توسط بانک تنظیم و به متعهد و ذینفع ارائه گردد.
در ضمانت نامه های ریالی، اگر وجه ضمانت نامه به موجب پرداخت بخشی از آن کاهش یابد بانک یا موسسه اعتباری می تواند بنا به درخواست ضمانت خواه، بخشی از وثایق وی را متناسب با وجوه پرداختی، آزاد نماید.
در بعضی مواقع ممکن است مضمون له ( ذینفع ) تمدید ضمانت نامه بانکی و تقلیل مبلغ ضمانت نامه را تواماً و طی یک نامه درخواست نماید. لذا در چنین مواردی بانک، هم تمدید مدت و هم تقلیل مبلغ ضمانت نامه را انجام خواهد داد.
نحوه ابطال ضمانت نامه بانکی
نحوه ابطال ضمانت نامه بانکی براساس بخشنامه مب/۲۵۸۸ مورخ ۲۵/۰۶/۱۳۸۶ بانک مرکزی ج.ا.ا در دو حالت صورت می گیرد:
- با درخواست کتبی ذینفع از بانک مبنی بر ابطال ضمانت نامه بانکی همراه با ارائه لاشه ضمانت نامه: چنانچه ذینفع ضمانت نامه، طی اعلام کتبی با ارسال نسخه اصلی ضمانت نامه، تقاضای ابطال ضمانت نامه را بنماید، بر این اساس بانک پس از دریافت درخواست ابطال و اوراق ضمیمه نسبت به ابطال ضمانت نامه اقدام و سپرده نقدی و وثایق ضمانت نامه را به متعهد مسترد خواهد نمود.
- ابطال در صورت عدم تعیین تکلیف از جانب ذینفع در سر رسید ضمانت نامه: چنانچه تا سررسید ضمانت نامه، درخواست ذینفع، مبنی بر تمدید یا ضبط یا ابطال ضمانت نامه به بانک ( شعبه صادرکننده ضمانت نامه ) واصل نشود، این ضمانت نامه باطل تلقی شده و بانک راساً ضمانت نامه را ابطال می نماید و مراتب را طی نامه ای به منظور ارسال لاشه های اصل و تمدید نامه های مربوطه به ذینفع اطلاع خواهد داد.
- حصول شرايط خاص و مقرر در ضمانت نامه، بر مبناي ارائه سند يا اسنادي که در متن ضمانت نامه به منظور انقضاي ضمانت نامه مشخص مي گردد: با انقضای سر رسید مدت اعتبار انواع ضمانت نامه بانکی (تاریخ انقضاء) و حصول شرایط خاص و مقرر در ضمانت نامه، بر مبنای ارائه سند یا اسنادی که در متن ضمانت نامه به منظور انقضای ضمانت نامه مشخص می شود (واقعه انقضاء)، ضمانت نامه های صادره بانکی باطل می گردد.
مراحل ابطال ضمانت نامه بانکی
- دریافت درخواست کتبی مبنی بر ابطال ضمانت نامه بانکی با ارائه اصل آن
- بررسی و تطبیق دستور ابطال با ضمانت نامه
- ثبت در دفتر نامه های وارده بانک
- ثبت در سیستم نرم افزاری نوین و ارسال اطلاعات به بانک مرکزی
- بررسی و تایید از بانک مرکزی
- کنترل اسناد حسابداری و برگشت کارمزد
- صدور اسناد حسابداری و ارجاع به دایره خدمات بانکی
- تهیه نامه به دفترخانه جهت فک رهن ملک، چنانچه مورد وثیقه صدور ضمانت نامه باشد.
- عملیات مرتبط با رفع انسداد سپرده یا وثایق و ثبت اسناد مربوطه
- ثبت ابطال و خاتمه اعتبار ضمانت نامه در سامانه سپام
در چه صورتی بانک می تواند شاکی ضمانت نامه صادره باشد؟
- چنانچه محرز گردد که ضمانت خواه با عدم ارائه اصل ضمانت نامه به هر نحوي از انحاء قصد سوء استفاده از آن را داشته است و منافع بانک صادر کننده به خطر افتد، ضمانت خواه مسئول است و می بایست ضرر و زيان وارده به بانک را طبق حکم دادگاه پرداخت نماید.
- چنانچه اسناد ارائه شده از سوی مشتری برای صدور ضمانت نامه بانکی جعلی باشد، با طرح شکایت کیفری در دادسرای ویژه جرایم اقتصادی تهران موضوع قابل پیگیری است.
- چنانچه با تبانی کارمند یا رئیس بانک ضمانت نامه به نحو متقلبانه صادر شده باشد بانک به عنوان ذی نفع و متضرر از صدور ضمانت نامه، می تواند از دادگاه، ابطال آن را درخواست نماید. البته تا قبل از صدور حکم قطعی از دادگاه مبنی بر ابطال ضمانت نامه، هرگونه ایراد تاثیری در تعهد بانک ندارد و بانک مکلف به پرداخت وجه ضمانت نامه می باشد. مگر آنکه دادگاه بنا بر تقاضای بانک، دستور موقت مبنی بر منع پرداخت و وصول مبلغ ضمانت نامه صادر کره باشد.
آیا با ابطال ضمانت نامه، می توان از بانک خسارت گرفت؟
در مواردی که امکان طرح دعوای ابطال ضمانت نامه از ناحیه بانک وجود داشته باشد، بانک میتواند ضمن طرح دعوای مذکور در صورت اطمینان به بطلان ضمانت نامه با اخذ دستور موقت از دادگاه مبنی بر منع پرداخت مبلغ ضمانت نامه، از پرداخت وجه آن در حق ذینفع خودداری نماید.
در غیر اینصورت می توان با طرح دعوای مطالبه ضرر و زیان و وصول آن از محل خسارت احتمالی بابت دستور موقت صادره اقدام نمود. در این صورت با صدور حکم به نفع بانک پرداخت خسارت از سوی بانک منتفی می گردد.
ابطال موقت ضمانت نامه بانکی
چنانچه تا تاریخ سررسید ضمانت نامه، دستوری مبنی بر تمدید، ابطال، ضبط و یا پرداخت آن از سوی ضمانت خواه به بانک واصل نگردد، ضمانت نامه به مدت ۱۵روز در ضمانت نامه های سر رسید گذشته جاری باقی می ماند
اگر در مدت ۱۵ روز فوق الذکر، درخواستی مبنی بر تعیین تکلیف ضمانت نامه واصل نگردد، در روز شانزدهم ضمانت نامه به حالت تعلیق درآمده و از حساب تعهدات کسر و سپرده نقدی به حساب بستانکاران موقت منتقل می گردد.
مدت تعلیق ضمانت نامه ۳۰ روز می باشد. بنابراین شعب بانک ها می توانند طی این مدت با رعایت مقررات مربوطه نسبت به احیاء ضمانت نامه اقدام نمایند.
در صورت عدم درخواست تمدید تا ۴۵ روز پس از سر رسید، ضمانت نامه با تایید مسئول شعبه ابطال دائم می گردد.
پس از انحلال ضمانت نامه، موضوع کتباً به اطلاع طرفین ضمانت نامه رسیده و سپرده نقدی و وثایق آن با نظر رئیس شعبه پس از اطمینان از عدم بدهی معوق، به ضمانت خواه مسترد می گردد.
آیا به ضمانت نامه هایی که پس از سررسید باطل شده کارمزد تعلق می گیرد؟
به ضمانت نامه هایی که پس از سررسید باطل تلقی می گردند اما مضمون له از ارسال لاشه آن خودداری می نماید، کارمزدی تعلق نمی گیرد. البته بانک نسبت به آزاد سازی وثائق مربوط به مضمون عنه (ضمانت خواه) خودداری می نماید. اما چنانچه بعداً موجبات تجدید ضمانت نامه فراهم گردد، بایستی کارمزد ضمانت نامه از تاریخ سررسید قبلی تا زمان تمدید نیز اخذ گردد.
کارمزد دریافتی بابت صدور ضمانت نامه در موقع ابطال قبل از سررسید، نسبت به مدت استفاده شده به اضافه یک ماه به نفع بانک محاسبه و ما به التفاوت قابل استرداد می باشد. ضمناً مبلغ حداقل کارمزد صدور ضمانت نامه در هر حال غیر قابل برگشت است.
دعوای ابطال ضمانت نامه بانکی چیست؟
دعوای ابطال ضمانت نامه زمانی مطرح می شود که نتوان ابطال ضمانت نامه بانکی را از طریق بانک درخواست و پیگیری نمود. این دعوا در زمره دعاوی مالی بوده و می بایست هزینه دادرسی بر اساس دعاوی مالی محاسبه و پرداخت شود. دعوای ابطال ضمانت نامه بانکی به دلایل مختلفی مانند اشتباه در صدور، تقلب یا عدم رعایت شرایط و ضوابط قانونی مطرح می شود.
طرفین دعوای ابطال ضمانت نامه بانکی
- خواهان دعوای ابطال ضمانت نامه بانکی می تواند بانک صادرکننده ضمانت نامه یا شخصی که ضمانت نامه به نفع او صادر شده باشد.
- خوانده دعوا نیز می تواند بانک یا ضمانت خواه و ذینفع باشد.
مرجع صالح رسیدگی به دعوای ابطال ضمانت نامه بانکی
مرجع صالح رسیدگی به دعوای ابطال ضمانت نامه بانکی، دادگاه محل وقوع بانک صادرکننده ضمانت نامه می باشد.
مراحل ابطال ضمانت نامه بانکی از طریق دادگاه
- ارائه دادخواست: همانگونه که در مقاله تنظیم دادخواست دعاوی بانکی گفته شد، در دادخواست ابطال ضمانت نامه بانکی باید شرایط شکلی و قانونی رعایت شود در غیر اینصورت منجر به صدور قرار رد دعوا یا عدم استماع دعوا می گردد.
- تشکیل پرونده: پس از اینکه طبق بررسی های دادگاه، دادخواست ارائه شده دارای نقصی نباشد، پرونده برای رسیدگی تشکیل می گردد.
- جلسات دادرسی: دادگاه با برگزاری جلسه رسیدگی این امکان را فراهم می کند تا طرفیت دعوا بتوانند اظهارات و دلایل و مدارک خود را ارائه دهند.
- صدور حکم: در صورتی که دادگاه دلایل خواهان را برای ابطال ضمانت نامه بانکی کافی دانست اقدام به صدور حکم می نماید.
درخواست دستور موقت مبنی بر منع پرداخت ضمانت نامه
چنانچه دعوای ابطال ضمانت نامه بانکی از سوی بانک یا ضمانت خواه در دادگاه مطرح شود، می توان با اثبات ضرورت و جلوگیری از ضرر و زیان غیر قابل جبران، از دادگاه تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر منع پرداخت ضمانت نامه را درخواست نمود.
البته باید به این نکته توجه نمود صدور دستور موقت از دادگاه می بایست قبل از اعلام کتبی ذینفع ضمانت نامه مبنی بر مطالبه وجه ضمانت نامه باشد. بنابراین در صورت احراز فوریت امر توسط دادگاه، طبق مقررات مذکور در مواد ۳۱۰ تا ۳۱۵ قانون آئین دادرسی مدنی با صدور دستور موقت، از ضبط ضمانت نامه ممانعت نمود.
به ویژه که سپردن خسارت احتمالی از سوی متعهد اصلی، تضمین مناسبی برای ذینفع می باشد. در صورتی که تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر منع پرداخت ضمانت نامه باشد باید علاوه بر طرف قرارداد، بانک نیز طرف دعوا قرار گیرد.
نمونه نامه درخواست ابطال ضمانت نامه بانکی
مدیر محترم بانک………
شعبه…………………………
موضوع: درخواست ابطال ضمانت نامه بانکی نام و
با سلام و احترام
اینجانب…………………… به شماره ملی………… به عنوان ( ذینفع یا ضمانت خواه) درخواست ابطال ضمانت نامه بانکی به شماره …………….. که در تاریخ ……………. به نفع (نام ذینفع) صادر شده است را به دلایل ذیل تقاضا دارم.
- توضیح دلیل اول
- توضیح دلیل دوم در صورت وجود
با توجه به موارد فوق و مستندات پیوست، خواهشمند است دستور فرمایید اقدامات لازم جهت ابطال ضمانت نامه مذکور انجام گیرد.
پیشاپیش از همکاری و مساعدت شما کمال تشکر را دارم.
با احترام
نام و نام خانوادگی
امضاء
پیوست ها:……………
طرح دعوای ابطال ضمانت نامه های بانکی نیازمند تجربه و آگاهی های لازمه در خصوص مقررات ضمان و قوانین پیش بینی شده در این زمینه است و داشتن وکیل متخصص و با تجربه در این زمینه می تواند در رسیدن به نتیجه مطلوب و دلخواه کمک موثری نماید. دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت در این زمینه و با بهره مندی از وکلای متخصص و با تجربه آماده ارائه هر نوع مشاوره و یا پذیرش وکالت در این حوزه می باشد.
16 پاسخ
با سلام
بنده ضمانت یه شخص را کرده ام قرار بود نصف وام را با بنده تقسیم کند حالا زده زیرش و پنج ماه منو پیچونده ک نمیدن و فلان و فلان. دیگه رفتم بانک و وامو گرفته
حالا ایا راهی هست من ضمانت خود را پس پگیرم؟؟
سلام. خیر، امکان پس گرفتن ضمانت وجود ندارد.
سلام و عرض ادب
من یک ضمانت حسن انجام تعهد دادم که ۲۱ اردیبهشت سررسیدش بوده اما الان زده تاریخ سر رسید ۳۱ شهریور، مگر نبایددر زمان سررسید باطل شود؟
سلام. چنانچه ضمانت شما قابل تمدید بوده کارفرما می تواند در زمان اتمام مدت ضمانت نامه به بانک مراجعه و تقاضای تمدید نماید. جهت دریافت اطلاعات بیشتر به بانک مراجعه نمایید.
سلام چندسال پیش برای یه شرکت ضمانت نامه امضا کردیم که الان سه ساله از شرکت اومدم بیرون ولی باز مبلغی هرسال از حسابم کسر میشه باید چکار کنم
دعوای مطالبه وجه علیه شرکت مطرح کنید
ضمانتنامه پیش پرداخت در چه زمانی باطل می‌گردد
هیچ وقت باطل نمی شود صرفا با صورت وضعیت مستهلک میشود
با سلام
ما چند قرارداد مشاوره(نقشه برداری) با ادراه منابع طبیعی داریم و در همه قرار دادها ۹۰ درصد کار انجام دادیم و صورت وضعیت ان را دریافت کردیم الان امکان آزاد سازی ضمانت نامه بانکی (۵%) برای ما وجود دارد؟
لطفا راهنمایی بفرمایید.
مدت قرارد تمام شده است و کارفرما آن را تمدید نمی کند
سلام بله
سلام شرکت درخواست ضمانت نامه داده از بانک سپه هیچ مشکلی برای صدور از جانب بانک یا ما وجود نداره بعد از کلی معطلی به ما گفتند شما ضمانت نامه معلق دارید نزد بانک ملی ما سه روز پیش مشکل و حل کردیم یعنی باطل کزدیم ولی باز سپام ارور میده وما نمی تونیم ضمانت نامه رو بگیرییم
سلام حدود ۱۰ روز زمام می‌برد تا از سپام خارج شود
با سلام
یک شرکت پیمانکاری سند خانه را برای ضمانتنامه بانکی به مبلغ ۱۰۰ میلیون در محضر گرو گذاشته ، حالا میشود مبلغ ۱۰۰ میلیون را به حساب اسناد رسمی ریخت و سند را آزاد کرد ؟ (بدون مراجعه به بانک)
اگر یک روزی بانک بخواهد این سند را به مزایده بگذارد فقط میتواند مبلغ ۱۰۰ میلیونی را که ضمانتامه بوده بردارد ؟ یا مبلغ بیشتری هم در صورت طلب از پیمانمار ، میتواند بردارد؟
سلام خیر تسویه بدهی در واحد اجرای ثبت منوط به واریز اصل و سود و جرائم تاخیر می باشد
خیر طبق قرادادهای تخصیص تسهیلات مالی ، فروعات شامل اصل و جرایم و حق الوکاله وکیل و نیم عشر نیز از محل مزایده وصول خواهد شد.
با سلام و وقت بخیر. بنده از شخصی طلب دارم این شخص یک فقره ضمانت نامه بانکی در وجه یکی از نهادهای دولتی نزد یکی از بانک ها سپرده است. آیا بنده می توانم ضمانت نامه بانکی ایشان را به نفع خودم توقیف کنم؟؟ ممنون میشم راهنماییم بفرمایید
خیر ضمانت نامه ای قابل توقیف است که بدوا شرایط لازم برای دریافت وجوه مربوط به آن برای ذی نفع (یعنی شخص بدهکار مورد نظر شما) حاصل شده باشد به عبارتی هر زمان خود ذینفع تحت شرایطی شایستگی دریافت وجوه متعلق به ضمانت نامه را داشته باشد و بدوا خود ذینفع قادر به دریافت مبلغ بود، شما به عنوان طلبکار او نیز می توانید این ضمانت نامه را توقیف و به نفع خود با دستور دادگاه به بانک کارسازی و دریافت نمایید.