جرم پولشویی از طریق رمزارز ها

با توجه به پیشرفت روزافزون و اقبال عمومی و استفاده مردم از رمز ارز ها و انجام عملیات و تراکنش های بانکی در این بستر به علت مزایای خاصی که دارد و در این مقال نمی گنجد، باعث می شود که بعضاً معایب و خطرات آن را نادیده بگیریم که پولشویی از طریق رمزارز ها از مهم ترین این جرایم می باشد.

با توجه به اینکه تا به امروز متأسفانه در این حوزه نه تنها در ایران بلکه در اکثر کشور های جهان، قانون گذاری جامعی صورت نگرفته است، اما در کشور ما بعضی از جرایم به خودی خود جرم محسوب می شوند و طریق ارتکاب آن مهم نیست.

پولشویی از طریق رمز ارز در نظام حقوقی ایران

تعریف پولشویی: مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران و ماده 2 قانون مبارزه با پولشویی مصوب 02 / 11 / 1386  ، جرم پولشویی عبارت است از:

الف – تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی با علم به این که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به دست آمده باشد.

ب – تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان‌کردن منشأ غیرقانونی آنزبا علم به این که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد.

ج – ‎‎‎‎‎ اخفاء یا پنهان یا کتمان‌کردن ماهیت واقعی، منشأ، منبع، محل، نقلو انتقال، جابه‌جایی یا مالکیت عوایدی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل‌شده باشد.

• پولشویی از طریق رمزارز چیست؟
  

افراد همواره به ‌دنبال راهی برای مخفی نمودن ماهیت و منشاء اموال نامشروع خود می باشند، بنابراین به پولشویی مبادرت می‌ ورزند. به زبان ساده و عامیانه، پولشویی عملی است که در راستای آن، در اصطلاح پول کثیف (که منظور مالی است که به موجب جرم و به طرق غیرقانونی به ‌دست آمده) به پول تمیز یا ثروتی که در ظاهر از راه‌های مشروع و قانونی به دست آمده، تبدیل می‌شود،(به نحوی که منشأ اولیه‌ آن پول مشخص نیست) و به این طریق پول شسته شده وارد چرخه اقتصاد می‌شود که مجدداً، پرداختن به مضرات آن برای اقتصاد هر کشوری در این مقال نمی گنجد.

یکی از معضلات اقتصادی که این روزها هم در رسانه‌های داخلی و هم در رسانه‌های بین‌المللی نیز به آن پرداخته می‌شود، پولشویی یا همان Money Laundering می باشد. پولشویی با فعالیت رمز ارزها یا ارزهای مجازی جایگاهی ویژه و قابل ‌توجه را به خود اختصاص داده است و به علت عدم نظارت بر آن، دولت ها و مسئولین را هم نگران کرده است.

سیستم انتقال، معاملات و تراکنش های رمز ارز ها به‌ گونه ای طراحی شده است که به طور ناشناس انجام ‌شود، زیرا هر کاربر می‌تواند چندین نشانی برای معاملات داشته باشد به سختی می‌توان عملیات هر کاربر و حتی هویت وی را ردیابی و شناسایی کرد. غالباً ارز های دیجیتال، پولشویان را قادر به انتقال و حرکت وجوه غیر قانونی به طور سریع ‌تر، ارزان‌ تر و با کارمزد بسیار ناچیز و پراکنده‌ تر از همیشه می‌کند.

آنچه که در این روز ها متأسفانه رو به فزونی است، فعالیت های نگران کننده مجرمانی است که از رمز ارز ها برای فعالیت‌های غیرمجاز خود مانند: پولشویی، تامین مالی تروریسم و فرار مالیاتی سوء استفاده می‌کنند. به طور نمونه در اردی بهشت ماه ۱۳۹۸( ۲۴ آوریل ۲۰۱۹) پلیس برزیل(FBP) اعلام کرد مردی را دستگیر است کرده که در لابراتوار مواد مخدر خود، به ‌طور مخفیانه مشغول به فعالیت بوده و از رمز ارز بیت‌کوین برای پولشویی استفاده می‌کرده است. در این آزمایشگاه به‌طور مخفیانه بیتکوین استخراج می شد و برای قاچاق مواد مخدر از سوی فرد مظنون به‌ کار میگرفتند.

• پولشویی از طریق رمز ارز ها به چه نحوی انجام می‌شود؟

به علت ویژگی مجهول و ناشناخته بودن که در شبکه بلاک چین تعبیه شده است، امکان پولشویی از طریق رمز ارز ها به سادگی بیشتری نسبت به سایر طرق وجود دارد. در هر تراکنش، نشانی فرستنده و گیرنده ارز موزد نظر ثبت می‌شود. این نشانی مربوط یک شخص می باشد ولی برای بدست آوردن آن نیازی به ارائه هویت از سوی او نمی باشد؛ اگر چه اخیراً اکثر صرافی های رمز ارز ها اقدام به احراز هویت کاربران خود می نمایند.

بنابراین هر شخص می‌تواند به کمک برنامه ‌های کیف پول یک یا چندین آدرس مجزا بدست آورده و با آن ها اقدام به مبادله و جا به جایی رمز ارز ها نماید. تنها در صورتی هویت فرد مشخص خواهد شد که در صرافی اقدام به مبادله رمز ارز ها کرده یا یکی از طرف‌های معامله، هویت وی را درخواست کرده باشد، در غیر این صورت، فرد می‌تواند معامله یا تراکنشی را انجام داده، بدون آنکه هویت وی محرز شود. چنانچه صرافی یا Exchange ارز دیجیتال بر اساس قوانین و مقررات تعیین شده عمل نکند، از این صرافی‌ ها می‌توان برای تمیز کردن ارز های دیجیتال ‌های کثیف که به همان پول شویی منتهی می شود، استفاده کرد.

برخی دیگر از رمز ارزها از روش‌های پیچیده ‌تری برای تامین گمنامی کامل استفاده می‌کنند، مانند مونرو، دَش و زیکش. در رمز ارز های مذکور حتی امکان ردگیری هویت افراد در معاملات نیز وجود نخواهد داشت. علاوه بر این ویژگی مجهول مذکور در رمز ارز ها که امکان پولشویی را فراهم می‌کند، سرویس‌های رد اثر در رمز ارز ها نیز شرایط ایجاد جرم مذکور را ایجاد و تحت شرایطی تشدید می‌کنند؛ این سرویس‌ها رمز ارز کثیف را از طریق انتقال بین نشانی‌های گوناگون، پیش از آنکه این مقدار به فرد دیگری منتقل شود، تمیز می‌کنند. این سرویس‌ها یک تا ۳ درصد از رمز ارزی را که رداثر می‌کنند، شارژ می‌کنند که البته استفاده از این روش ریسک بالایی دارد.

• راهکار های کاهش پولشویی از طریق ارز های دیجیتال

اصلی ترین راهکار مبارزه با پولشویی از طریق رمز ارز ها ، اجرای مقررات شناسایی و احراز هویت مشتری در صرافی‌ ها یا از سمت طرفین معامله است. هنگامی که هویت افراد در صرافی‌ ها کاملاً ثبت شود، در آن صورت تا حد امکان مبارزه با پولشویی با استفاده از رمز ارز ها نیز فراهم می گردد. علاوه بر این روش‌ های هوشمندی وجود دارد که امکان رد گیری زنجیره تراکنش‌ ها را فراهم کرده و از رد پا های بدست آمده در جهت پیگرد مظنون‌های جرائم روی بستر رمز ارز ها استفاده می‌کنند.

امروزه در کشورمان دیده می شود که قوانین و مقرره های خاصی در این حوزه در کشورمان وجود ندارد و وب سایت های مختلفی ذیل عنوان صرافی های ارز های دیجیتال در کشورمان فعالیت می کنند، اگر چه آنها نیز برای ثبت نام احراز هویت می کنند، اما قطعاً وجود قوانین به آرامش خاطر مردم نیز کمک بسیار شایانی خواهد نمود، با این حال بانک مرکزی تا امروز مصوبه ای مبنی بر جواز یا عدم جواز فعالیت رمز ارز ها در کشورمان صادر نشده است.