دادستان انتظامی مالیاتی ،یک مقام اداری تخصصی انتظامی در امور مالیاتی می باشد.دادستان انتظامی مالیاتی برای نخستین بار در ماده ۲۶۴ قانون مالیات های مستقیم مصوب ۲۸/۱۲/۴۵ پیش بینی شده بود. در قانون مالیات های مستقیم مصوب ۳/۱۲/۶۶ نیز ،که هم اکنون نیز قابلیت اجرایی دارد،نهاد دادستان و دادستان انتظامی مالیاتی پیش بینی شده است.
شرایط و نحوه انتصاب دادستان انتظامی مالیاتی به چه صورتی است؟
دادستان انتظامی مالیاتی، طبق ماده ۲۶۳ قانون مالیات های مستقیم باید در زمان انتخاب دارای شرایط زیر باشد:
- کارمند عالی مقام وزارت امور اقتصادی و دارائی
- دارای حداقل ده سال سابقه خدمت
- از مجموع ده سال سابقه خدمت باید شش سال آن را در امور مالیاتی اشتغال داشته باشد.دادستان انتظامی مالیاتی، به پیشنهاد رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب می شود.
دادستان انتظامی می تواند به تعداد کافی دادیار داشته باشد و قسمتی از اختیارات خود را به آنان تفویض نماید.
دادستان انتظامی مالیاتی چه وظایف و اختیاراتی را داراست؟
دادستان انتظامی مالیاتی ،به عنوان یک مقام عالی وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان امور مالیاتی کشور،عالی ترین مقام انتظامی این سازمان در رابطه با کشف تخلفات و تقصیرات ماموران مالیاتی و مودیان مالیاتی و تعقیب آنها به شمار می آید.
قانون گذار در ماده ۲۶۴ ق.م.م وظایف دادستان را مورد بررسی قرار داده است.
“وظایف دادستان انتظامی مالیاتی به شرح زیر است:
الف)رسیدگی و کشف تخلف و تقصیرات ماموران امور مالیاتی و نمایندگان سازمان امور مالیاتی کشور در هیات های حل اختلاف مالیاتی و همچنین اعضای هیات سه نفری موضوع بند ۳ ماده ۹۷ این قانون و سایر ماموران که طبق این قانون در امر وصول مالیات دخالت دارند و نیز کسانی که با حفظ سمت و وظایف ماموران مزبور را انجام می دهند و تعقیب آنها.
ب)تحقیق در جهات اخلاقی و اعمال و رفتار افراد مذکور
پ)اعلام نظر نسبت به ترفیع مقام ماموران مالیاتی و نمایندگان سازمان امور مالیاتی در هیات های حل اختلاف مالیاتی.
ت)اقامه دعوی علیه مودیان و ماموران مالیاتی که در قانون مالیات های مستقیم پیش بینی شده است.”
دادستان انتظامی مالیاتی از چه جهاتی به دعاوی مالیاتی رسیدگی می نماید؟
قانون گذار جهات قانونی که امکان آغاز رسیدگی و تحقیق دادستان و دادستانی انتظامی را می تواند فراهم نماید، در ماده ۲۶۵ ق.م.م آورده است.
“جهات ذیل موجب شروع رسیدگی و تحقیق خواهد بود:
الف)شکایت ذینفع راجع به عدم رعایت مقررات این قانون.
ب)گزارش رسیده از مراجع رسمی
پ)مواردی که از طرف وزیر امور اقتصادی و دارایی یا رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور و یا هیات عالی انتظامی مالیاتی ارجاع شود.
ت)مشهودات و اطلاعات دادستانی انتظامی مالیاتی.”
منابع و جهات قانونی رسیدگی آغاز انجام تحقیقات برای کشف تخلفات می تواند متعدد باشد.از این رو شکایت ذینفع مقرر در بند الف ماده ۲۶۵ قانون یاد شده می تواند هرشخص حقیقی و یا حقوقی حتی غیر مودی مالیاتی نیز باشد.ضمن اینکه مراجع رسمی به ویژه مراجع نظارتی ،نیز می توانند با گزارش هایی که به دادستانی انتظامی مالیاتی ارسال یا اعلام می دارند،زمینه قانونی رسیدگی و تحقیق توسط دادستانی انتظامی مالیاتی را فراهم کنند.
نحوه رسیدگی دادستان انتظامی مالیاتی به چه شکل است؟
پس از اینکه جهات قانونی و حقوقی یاد شده برای رسیدگی و تحقیق دادستانی مالیاتی فراهم شد:
- برابر دستور و تحت نظارت شخص دادستان انتظامی مالیاتی رسیدگی ها و تحقیقات قانونی لازم توسط دادیاران دادستانی به انجام می رسد.
- پس از پایان تحقیقات و کفایت آن ،گزارش نهایی از جانب دادیاران ذیربط و معاون دادستان به دادستان انتظامی مالیاتی اعلام می شود.
- دادستان انتظامی مالیاتی موارد یاد شده را مورد رسیدگی و بررسی قرارداده ،حسب مورد این اختیار را دارد که برابر قوانین و مقررات پرونده را بایگانی یا قرار منع تعقیب صادر و یا کیفرخواست تنظیم و به هیات عالی انتظامی مالیاتی تسلیم نماید.
- در مواردی که نظر دادستان انتظامی مالیاتی بر صدور قرار منع تعقیب باشد ،قرار منع تعقیب صادره از سوی دادستان اعمال می کند. تا در صورتی که هیات عالی انتظامی مالیاتی قرار منع تعقیب صادره را منطبق با موضوع تشخیص ندهد راسا نسبت به رسیدگی اقدام نماید.
مراجع صالح رسیدگی به گزارش ،ادعانامه و دعاوی دادستان
دادستان و دادستانی انتظامی مالیاتی ،در راستای اعمال نظارت انتظامی بر اعمال و رفتار ماموران مالیاتی و تعقیب مودیان مالیاتی متخلف ،ممکن است از راه تهیه و تنظیم گزارش ،اعلام جرم ،صدور ادعانامه یا کیفرخواست و یا با اقامه دعوای حقوقی و یا کیفری در مراجع قضایی اقدام نماید.
به کارگیری هر یک از موارد یاد شده به ماهیت و نوع تخلف انجام شده توسط مامور و مقام مالیاتی و یا مودی مالیاتی بستگی دارد و از این رو ،بسته به نوع و ماهیت تخلف و جایگاه شخص انجام دهنده ی آن، مرجع رسیدگی کننده به اتهام ،ممکن است تغییر کند.
مهم ترین مراجع رسیدگی به تخلفات ماموران و مقامات مالیاتی چه مراجعی می باشند؟
- چنانچه رفتار مامور مالیاتی تنها در اندازه یک تخلف اداری ساده در امور غیرمالیاتی باشد مرجع رسیدگی آن،هیات رسیدگی به تخلفات اداری می باشد.
- چنانچه تخلف مامور مالیاتی هم جنبه اداری و هم جنبه بزه کارانه در امور غیر مالیاتی باشد،مرجع رسیدگی به گزارش و یا اعلام تخلف مامور مالیاتی ،هیات رسیدگی به تخلفات اداری از حیث اداری و انتظامی ،و از جنبه بزه کارانه و مسئولیت کیفری موضوع ارتکاب تخلف ،دادسرا و دادگاه کیفری صلاحیت خواهد داشت.
- چنانچه تخلف اداری در امور مالیاتی توسط مامور مالیاتی و یا نمایندگان سازمان امور مالیاتی کشور در هیات های حل اختلاف مالیاتی و هیات سه نفری موضوع بند (۳) ماده ۹۷ ق.م.م و دیگر مامورانی که طبق قانون پی گفته ،مسئول وصول مالیات هستند و نیز کسانی که با حفظ سمت وظایف ماموران مزبور را انجام می دهند،انجام و ارتکاب یافته باشد،مرجع رسیدگی به آن از حیث اداری و انتظامی مالیاتی ،هیات عالی انتظامی می باشد.
- اگر اعمال ارتکابی ماموران و مقامات یاد شده ،جنبه کیفری داشته باشد دادستان انتظامی مالیاتی مکلف به اقامه دعوای کیفری علیه مرتکب است.
- چنانچه اعمال ارتکابی ماموران مالیاتی و مقامات باعث ورود ضرر و زیان به اداره امور مالیاتی شود،دادستان انتظامی مالیاتی مکلف به طرح دعوا در قالب دادخواست به خواسته جبران ضرر و زیان در دادگاه عمومی حقوقی می باشد.
- چنانچه مقامات انجام دهنده تخلف ،اعضای شورای عالی مالیاتی و اعضای هیات عالی انتظامی مالیاتی باشند،رسیدگی به آن به دستور وزیر امور اقتصادی و دارایی در دادگاه اختصاصی اداری صورت خواهد گرفت.
- مرجع دیگر که صلاحیت رسیدگی به گزارش و کیفرخواست دادستان انتظامی مالیاتی را برعهده دارد،دادسرا و دادگاه انتظامی کانون سردفتر و دفتریاران است.
- مرجع رسیدگی دیگر،دادسرای انتظامی قضات می باشد.صلاحیت مرجع زمانی است که شخص متخلف از قضات شاغل دادگستری و عضو هیات حل اختلاف مالیاتی باشد.
