تامین خواسته چیست و بعد از صدور قرار تامین خواسته چه باید کرد؟

تأمین خواسته یکی از ابزارهای مهم و کارآمد برای حفظ حقوق افراد و جلوگیری از تضییع آن‌ها به شمار می‌آید. این ابزار قانونی به ویژه در مواردی که احتمال از بین رفتن یا انتقال اموال توسط طرف مقابل وجود دارد، بسیار مؤثر است.  اما تأمین خواسته دقیقاً چیست و چرا باید به آن توجه کنیم؟ در این مقاله، به بررسی مفهوم تأمین خواسته و اهمیت آن در دعاوی حقوقی و کیفری می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا دریابید چگونه می‌توانید با استفاده از این ابزار قانونی، از حقوق خود به بهترین نحو ممکن محافظت کنید.

اگر به دنبال راهی مطمئن برای حفظ حقوق خود هستید، مشاوران حقوقی ما در دفتر حقوقی دادپویان حامی آماده ارائه خدمات مشاوره‌ای و حقوقی به شما هستند. همین امروز با ما تماس بگیرید و از تجربه و تخصص ما بهره ‌مند شوید.

در صورت درخواست مشاوره با وکیل متخصص جهت تقاضای صدور قرار تامین خواسته فرم زیر را تکمیل نموده و از خدمات مشاوره حقوقی رایگان بهره‌مند شوید. وکلای متخصص دادپویان حامی بعد از دریافت اطلاعات در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.

تامین خواسته چیست؟

تامین خواسته بدین معناست که شخصی که برای دست یابی به مال، اعم از عین معین یا کلی، اقدام به طرح دعوی کرده، پیشاپیش مال موضوع دعوی یا معادل آن را از اموال خوانده، توقیف کند تا در صورت پیروزی در دعوای مطروحه، از محل توقیف شده، محکوم به را وصول کند.

قرار تامین خواسته جزو قرارهای تامینی می باشد که در جهت حفظ حقوق احتمالی خواهان در جریان رسیدگی یا قبل از آن صادر می شود لذا هر زمان که حقی از خواهان ضایع شود، مدعی می تواند برای الزام طرف مقابل به احقاق حق اقدام به طرح دعوا کند.

درهمین راستا برای پیشگیری از تضییع حقوق افراد در طول روند دادرسی و رسیدگی به پرونده، قانونگذار این امکان را فراهم کرده که خواهان بتواند مال معین مورد طلب و یا معادل آن را از اموال خوانده توقیف کند تا در نهایت اگر دادگاه به نفع او رای صادرکرد، مالی برای احقاق حقوق او موجود باشد.

نحوه درخواست قرار تامین خواسته

• تقاضای صدور قرار تامین خواسته قبل از طرح دعوای اصلی

خواهان قبل از اینکه دعوای اصلی را مطرح کند مجاز است از دادگاه درخواست تامین خواسته  نماید. به عبارت دیگر خواهان قبل از طرح دعوا در خصوص اصل قضیه و موضوع مورد اختلاف، می تواند با ارائه دادخواست تامین خواسته تقاضای صدور قرار مزبور را نماید. در صورتی که با درخواست تامین خواسته قبل از طرح دعوا موافقت شود، مهلت تقدیم دادخواست بعد از تامین خواسته نسبت به اصل دعوی ده روز از تاریخ صدور قرار تامین می باشد.

• تقاضای صدور قرار تامین خواسته همزمان با طرح دعوای اصلی

خواهان می تواند در ضمن دادخواست مربوط به دعوا، درخواست تامین خواسته را نیز مطرح نماید. مثلا در دادخواست مطالبه اجور معوقه از دادگاه تقاضا نماید بدواً معادل مبلغ خواسته از اموال خوانده توقیف شود.

• تقاضای صدور قرار تامین خواسته پس از طرح دعوای اصلی

پس از اینکه دعوای اصلی مطرح گردید و پرونده در وقت رسیدگی و یا جریان دادرسی قرار گرفت خواهان می تواند از دادگاه به صورت کتبی یا شفاهی درخواست تامین خواسته نماید که معادل مبلغ خواسته از اموال خوانده تامین و توقیف گردد. در صورتی که خواهان بخواهد بعد از دادخواست راجع به دعوای اصلی و یا در جریان دادرسی، درخواست تامین خواسته را مطرح کند، فقط تا زمان صدور حکم قطعی خواهد توانست این تقاضا را مطرح کند.

تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی

معمولاً برای صدور دستور تأمین خواسته، خواهان باید خسارت احتمالی که ممکن است به طرف مقابل وارد شود را تودیع کند. این خسارت به عنوان تضمینی برای جبران خسارت ‌های احتمالی ناشی از اجرای نادرست یا غیرموجه تأمین خواسته در نظر گرفته می‌شود.

با این حال، در برخی شرایط خاص، ممکن است دادگاه بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی، دستور تأمین خواسته را صادر کند. این شرایط معمولاً به قرار زیر هستند:

دعوی مستند به سند رسمی باشد

مطابق بند الف ماده ۱۰۸ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی چنانچه دلیل اصلی و عمده دعوی، سند رسمی باشد نیاز به تودیع خسارت احتمالی توسط خواهان نمی باشد. لازم به ذکر است که اگر در سند رسمی مورد استناد خواهان نوع و میزان خواسته مشخص نباشد دادگاه نمی تواند به استناد آن سند رسمی، قرار تامین خواسته را بدون تودیع خسارت احتمالی صادر نماید. مثلا اگر در اقرار نامه تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی، خوانده اقرار کرده باشد که به خواهان از بابت خرید خودرو بدهکار است ولی میزان بدهی وی در سند رسمی مشخص نشده باشد، صدور قرار تامین خواسته در این حالت فاقد وجاهت قانونی خواهد بود.

خواسته در معرض تضییع و تفریط باشد

مطابق بند ب ماده فوق الذکر اگر بر دادگاه محرز شود که خواسته در معرض تضییع و تفریط و احتمالا تلف شدن است می تواند بدون تودیع خسارت احتمالی قرار تامین خواسته را صادر نماید.

خواسته مستند به سند تجاری واخواست شده باشد

اهمیت اسناد تجاری بر زندگی مردم باعث شده است که بند ج ماده (۱۰۸) قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی شامل معافیت از سپردن خسارت تأمین خواسته درمورد اسناد تجاری باشد. از سوی دیگر به دلیل گسترده بودن اسناد تجاری و محدودیت قانونی، این مزیت  تنها شامل اسناد تجاری خاص(برات، سفته و چک) می باشد. و در خصوص سایر اسناد تجاری، خواهان یا مدعی مکلف است خسارات احتمالی را تودیع نماید. البته صدور قرار تامین خواسته در دعوای مستند به سند تجاری منوط به واخواست آن (گواهی عدم پرداخت) می باشد. اگر چک ظرف ۱۵ روز از تاریخ صدور منجر به گواهی عدم پرداخت شده باشد مشمول بند (ج) ماده ۱۰۸ می باشد. مطالبه وجه سفته و برات نیز اگر در ظرف ۱۰ روز از سررسید منجر به صدور برگ واخواست شده باشند مشمول بند (ج) این ماده خواهند بود.

بعد از صدور قرار تامین خواسته چه باید کرد؟

پس از صدور قرار تأمین در یک دعوی حقوقی یا کیفری، اقداماتی وجود دارد که باید انجام شود. این اقدامات بسته به نوع دعوی و شرایط خاص هر پرونده ممکن است متفاوت باشد، اما به طور کلی شامل موارد زیر است:

• معمولاً قرار تأمین باید به طرفین دعوی ابلاغ شود. این ابلاغ می‌تواند به صورت رسمی از طریق دادگاه انجام شود.
• در دعاوی حقوقی، اگر قرار تأمین شامل توقیف اموال باشد، باید توسط مأموران اجرای احکام دادگستری اجرا شود. اموال مورد نظر شناسایی و توقیف می‌شود.
• در صورتی که خوانده با قرار تأمین صادر شده مخالف باشد، می‌تواند در مهلت قانونی تعیین شده (معمولاً ۱۰ روز) به دادگاه اعتراض کند. دادگاه موظف است اعتراض را بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری کند.
• طرفی که درخواست قرار تأمین را داده است، باید پیگیر اجرای صحیح آن باشد و در صورت بروز هرگونه مشکل یا تأخیر، موضوع را به دادگاه گزارش دهد.
• در صورتی که درخواست تامین خواسته قبل از طرح دعوای اصلی باشد، خواهان باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ صدور قرار تامین نسبت به ارائه دادخواست اقدام نماید.
• در برخی موارد، دادگاه ممکن است برای صدور قرار تأمین از خواهان بخواهد که خسارت احتمالی را پرداخت کند. این مبلغ باید در زمان تعیین شده پرداخت شوند.

با توجه به پیچیدگی‌های قانونی و حقوقی، مشاوره با یک وکیل متخصص ملکی می‌تواند به طرفین کمک کند تا از حقوق خود به بهترین شکل ممکن دفاع کنند و از اجرای صحیح قرار تأمین اطمینان حاصل کنند.

برای مشاوره حقوقی به صورت (آنلاین، تلفنی، حضوری) با وکیل متخصص از طریق واتساپ، یا تماس تلفنی با شماره‌های زیر با ما در ارتباط باشید.

موارد معافیت از پرداخت خسارت احتمالی

بیان شد که صدور قرار تامین خواسته منوط به تودیع خسارت احتمالی است و صرفا در برخی شرایط خاص خواهان از تودیع این خسارت احتمالی معاف است. تمام موارد پیش گفته صرفا در خصوص طلبهایی صادق هستند که موعد پرداخت آن ها فرا رسیده باشد و علی الاصول در خصوص دین و طلبی که هنوز موعد آن نرسیده نمی توان تقاضای تامین خواسته نمود.

البته این امر مطلق نیست و قانون گذار در ماده ۱۱۴ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی با حصول دو شرط صدور قرار تامین خواسته را مجاز دانسته است. این دو شرط عبارتند از:

• دعوا مستند به سند رسمی باشد.

• خواسته در معرض تضییع و تفریط باشد.

با تحقق دو شرط فوق خواهان می تواند قبل از رسیدن موعد دریافت طلب، تقاضای صدور تامین خواسته را نماید. در این حالت نیاز به تودیع خسارت احتمالی نیز نمی باشد اما خواهان مکلف است ظرف ده روز از تاریخ سررسید طلب، دعوای اصلی خود را مطرح نماید.

تفاوت تامین خواسته و تامین دلیل

تأمین خواسته و تأمین دلیل دو مفهوم حقوقی هستند که هر کدام نقش و کاربرد خاصی در فرآیندهای قضایی دارند. در زیر به تفاوت‌ های اصلی این دو می‌پردازیم:

1. هدف اصلی تأمین خواسته، حفظ اموال و حقوق مالی خواهان تا زمان صدور حکم نهایی است. این اقدام به منظور جلوگیری از انتقال یا از بین رفتن اموال توسط خوانده، پیش از صدور حکم دادگاه انجام می‌شود.
2. هدف از تأمین دلیل، حفظ و ثبت دلایل و مدارکی است که ممکن است در آینده به هر دلیلی از بین بروند یا دسترسی به آن‌ها دشوار شود. این اقدام به منظور مستندسازی شواهد و مدارک انجام می‌گیرد تا در زمان رسیدگی به دعوا، بتوان به آن‌ ها استناد کرد. برای مثال در دعوای فسخ قرارداد مشارکت در ساخت به جهت عدم ایفای تعهدات سازنده.
3. تأمین خواسته بیشتر در دعاوی مالی و زمانی که خواهان نگران از بین رفتن یا انتقال اموال توسط خوانده است، مطرح می‌شود. برای مثال در دعوای وصول چک برگشتی.
4. تأمین دلیل در مواقعی که دلایل و مدارک ممکن است از بین بروند یا تغییر کنند، کاربرد دارد. مثلاً، در مواردی مانند ثبت وضعیت یک ملک یا بررسی وضعیت یک کالا پیش از بروز خسارت.
5. تامین خواسته معمولاً با درخواست خواهان و ارائه تضمین به دادگاه انجام می‌شود و دادگاه می‌تواند دستور توقیف اموال را صادر کند.
6. در تامین دلیل این اقدام نیازمند مراجعه به دادگاه و ثبت درخواست است، و دادگاه با بررسی درخواست، ممکن است کارشناسانی را برای ثبت و مستندسازی دلایل و مدارک منصوب کند.

برای کسب اطلاع از مدارک لازم برای تامین دلیل روی لینک کلیک کنید.

مهلت پرداخت خسارت احتمالی در تامین خواسته

مهلت پرداخت خسارت احتمالی در تامین خواسته ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ می باشد. در صورتی که در این مهلت خواهان نسبت به واریز خسارت احتمالی اقدام ننماید، قرار تامین خواسته ملغی می شود.

تامین خواسته کیفری چیست؟

به موجب ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی کیفری، شاکی می تواند برای جبران خسارت ناشی از جرم، دادخواست ضرر و زیان خود را به دادگاه کیفری تقدیم نماید. در صور                                                                                                           تی که تقاضای شاکی برای تامین ضرر و زیان مبتنی بر ادله قابل قبول باشد بازپرس قرار تامین خواسته را صادر می کند.

  تفاوت تامین خواسته حقوقی و کیفری چیست؟

تامین خواسته در دعاوی کیفری و حقوقی به عنوان یک اقدام احتیاطی برای حفظ حقوق طرفین در طول جریان دادرسی انجام می‌شود، اما تفاوت‌ هایی میان این دو وجود دارد:

1. در دعاوی حقوقی، تامین خواسته معمولاً به منظور تضمین اجرای حکم نهایی و حفظ حقوق مالی مدعی است. این می‌تواند شامل توقیف اموال یا دارایی‌های طرف مقابل باشد. در دعاوی کیفری، تامین خواسته برای تامین ضرر و زیان وارده بر شاکی صادر می شود.
2. در دعاوی حقوقی، درخواست تامین خواسته معمولاً همراه با دادخواست اصلی به دادگاه ارائه می‌شود و نیاز به ارائه دلایل قوی برای احتمال موفقیت در دعوی دارد. در دعاوی کیفری با درخواست شاکی و ارائه ادله قابل قبول و توسط بازپرس صادر می شود.

شرایط توقیف اموال متهم برای تامین خواسته

در صورتی که خواسته شاکی عین معین نبوده یا عین معین بوده اما توقیف ان ممکن نباشد، بازپرس معادل مبلغ ضرر و زیان شاکی از سایر اموال و دارایی های متهم توقیف می کند. درخواست جلوگیری از فعالیت واحدهای خدماتی و تولیدی بابت تامین خواسته امکان پذیر نیست مگر اینکه حسب قرائن و ادله مثبته ادامه این فعالیت متضمن ارتکاب اعمال مجرمانه ای باشد که مضر به سلامت، مخل امنیت جامعه و یا نظم عمومی باشد. تصمیم در این خصوص قابل اعتراض می باشد که ظرف ۵ روز از تاریخ ابلاغ صورت می گیرد.

مطلب مرتبط: تفاوت تامین خواسته و دستور موقت

تامین خواسته در دعاوی راجع به ترکه متوفی در مدت تحریر ترکه

رسیدگی به دعاوی راجع به ترکه یا دیون متوفی در مدت تحریر یا صورت برداری متوفی متوقف می شود، ولی به درخواست خواهان امکان صدور قرار تامین خواسته بدون خسارت احتمالی ممکن است. این تامین خواسته تا ختم تحریر ترکه و خارج شدن دعوا از حالت توقف به قوت خود باقی می ماند.

تامین خواسته در دعاوی مستند به قراردادهای بانکی

در دعاوی مستند به قراردادهای بانکی به استناد ماده ۱۵ قانون عملیات بانکی بدون ربا اصلاحی سال ۱۳۶۵ و ماده ۷ قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی، صدور قرار تامین خواسته نیازمند تودیع خسارت احتمالی نمی باشد.

موارد رد درخواست تامین خواسته

بیان شد چنان چه دعوی مشمول یکی از موارد معافیت از تودیع خسارت احتمالی باشد، دادگاه مکلف است بدون اخذ خسارت احتمالی قرار مزبور را صادر نماید و در خارج از موارد استثنایی نیز در صورتی که خواهان خسارت احتمالی تعیین شده را تودیع نماید بایستی درخواست مزبور مورد قبول دادگاه قرار گیرد. اما چنانچه دعوا در زمره موارد معاف از خسارت احتمالی نباشد و خواهان نیز اقدام به تودیع خسارت احتمالی در موعد تعیین شده نکند، دادگاه اقدام به رد تقاضای تامین خواسته می نماید.

همچنین اگر دادخواست تامین خواسته به دادگاه غیر صالحی تقدیم شود دادگاه قرار رد تامین خواسته را صادر می نماید. در این فرض صدور قرار عدم صلاحیت توسط دادگاه قانونی نمی باشد.

اعتراض به تامین خواسته

اعتراض به قرار رد تامین خواسته از سوی خواهان مطلقا امکان پذیر نیست البته این امر مانع آن نیست که خواهان مجددا تقاضای صدور قرار تامین خواسته را از دادگاه نماید. در خصوص خوانده اما ماده ۱۱۶ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی بیان می دارد که خوانده ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ قرار تامین خواسته می تواند به آن اعتراض نماید تا در اولین جلسه نسبت به اعتراض رسیدگی شود.

این اعتراض فقط در دادگاه صادر کننده قرار تامین خواسته قابل قبول است و تجدیدنظر خواهی یا فرجام خواهی از قبول قرار تامین خواسته مطلقا مجاز نمی باشد.

در خصوص رفع اثر از قرار تامین خواسته در مقاله مجزایی توضیحات کافی داده شده است که جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به این مقاله مراجعه نمایید.

دادگاه صالح جهت رسیدگی به در خواست تامین خواسته

به موجب ماده ۱۱۱ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی  رسیدگی به درخواست تامین خواسته در صلاحیت همان دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد. چنانچه به موجب مواد ۱۱ و ۱۳ قانون فوق چند دادگاه به طور همزمان صالح به رسیدگی نسبت به اصل دعوا باشند تقاضای تامین خواسته می تواند از هر کدام از دادگاه های صالح صورت گیرد.

سخن پایانی

بسیاری از افراد در مواردی که دعوایی بر علیه آن ها مطرح می شود برای جلوگیری از امکان اجرای حکم در صورت محکومیتشان، اقدام به نقل و انتقال مال موضوع دعوا، اختفای آن یا خالی کردن حساب های بانکی خود می کنند. برای این که بتوان از چنین اقدامات و مشکلات ناشی از آن پس از صدور حکم قطعی جلوگیری کرد تقاضای صدور قرار تامین خواسته یکی از مواردی است که قانون گذار پیش بینی نموده است. اگر چنانچه شما نیز قصد اخذ تامین خواسته از دادگاه دارید حتما قبل از اقدام با وکلای ما در ارتباط باشید.