درخصوص ضمانت نامه بانکی این مساله مطرح می باشد که آیا ضمانت نامه باید محدود به یک زمان مشخص ،معلوم و معین باشد یا خیر؟

برخی معتقد هستند که از لحاظ نظری ایرادی به تعهد عندالمطالبه و بدون مدت وجود ندارد ولی کمتر بانکی در عمل حاضر است ضمانت نامه بدون مدت صادر نماید.ضمانت نامه اولا مشمول ماده ۱۰ قانون مدنی و از عقود نامعین است.و تردیدی نیست که قواعد عمومی قراردادها در چنین قراردادی نیز لازم الرعایا است.و ثانیا ذاتا یک سند و عمل تجاری است و تجاری بودن سند ،اوصاف و ویژگی هایی را بدان تحمیل می نماید که ممکن است در یک قرارداد مدنی چنین ویژگی ها و اوصافی مخصوصا احکام خاص آن حاکم نباشد.از نظر حقوقی در صحت چنین قراردادی نمی توان تردید کرد.چراکه شرایط اساسی صحت معامله در آن جمع بوده و از حیث مخالفت آن با قواعد آمره اشکالی وجود ندارد.مورد معامله معلوم و معین بوده و موضوع آن نیز مشخص است.در چنین قراردادی بانک در قبال اخذ کارمزد مشخص،تعهد می نماید که به محض حصول شرایط مقرر بین طرفین مبلغی را در وجه ذینفع ضمانت نامه بپردازد.و حسب اصول کلی تعهد محمول به حال بوده و در هر زمانی که ذینغع بخواهد می تواند مبلغ ضمانت نامه را مطالبه کند.

اما از طرفی برخی معتقد هستند در ضمانت نامه های بانکی اولا در اکثر موارد دینی وجود ندارد ثانیا نقل ذمه به ذمه مصداق ندارد .بلکه تعهد بانک وثیقه دین است نوعی تضامن طولی تحقق پیدا می کند.و از این جهت عدم قید مدت می تواند صحت و اعتبار معامله را مخدوش سازد چراکه بانک به عنوان یک موسسه اعتباری و مالی و براساس عرف و رویه مرسوم تجارت باید بداند که چه زمانی متعهد به پرداخت می گردد.و تعهدات وی تا چه زمانی پابرجا و معتبر باقی می ماند.و جهل بانک در این زمینه جهلی است که سبب جهل به موضوع تعهد گردید و غرر حادث می گردد.

ضمانتنامه قابل تمدید و غیر قابل تمدید

در این زمینه ماده ۷ آئین نامه صدور ضمانت و ظهرنویسی از طرف بانک مقرر می دارد:

̎  در ضمانت نامه باید موضوع ضمانت نامه ،نام مضمون عنه و نام مضمون له و مدت اعتبار ضمانت نامه و مبلغ آن  به طور صریح قید شود.̎

ولی از طرفی مقتضیات تجارت و نیازهای تجار در عرصه تجارت داخلی و بین المللی قواعد ویژه خود را می طلبد.و در این جا است که عرف و رویه مرسوم تجاری و بانکی به میدان می آید.و قواعد ویژه ای را جهت تسهیل در امور تجار وضع می کند.در عرصه تجارت ،عرف تجاری از قوانین موضوعه هم مهم تر است.چراکه متناسب با وضعیت و نیاز تجار شکل گرفته و تغییر می یابد.

و در این زمینه از قابلیت انعطاف بیشتری برخوردار است.و عرف تجاری نیز صدور ضمانت نامه بدون مدت را مجاز و صحیح تلقی می کند.البته این مساله فقط در ضمانت نامه حسن انجام کار می تواند مصداق داشته باشد.چراکه در انواع متداول دیگر ضمانت نامه ، طبیعت آنها محدود بودن به زمان خاصی و حداکثر تا پایان مدت قرارداد پایه اصلی را اقتضا دارد.

لذا نتیجه می گیریم که ضمانت نامه های بانکی عملا و معمولا با قید مدت محدود و مشخصی صادر می شوند.و تعهد بانک نیز محدود به همان مدت قید شده در ضمانت نامه است.

ضمانت نامه قابل تمدید چه نوع ضمانت نامه ای است؟

ضمانت نامه قابل تمدید ضمانت نامه ای است که حسب تقاضای ذینفع آن ،برای مدتی پس از پایان اعتبارش قابل تمدید باشد.تمدید ضمانت نامه حسب تقاضای ذینفع صورت می گیرد.و کارمزد تمدید از حساب مضمون عنه برداشت می شود.

ضمانت نامه غیر قابل تمدید

ضمانت نامه غیر قابل تمدید ضمانت نامه ای است که در سررسید قابل تمدید نباشد.لذا در سررسید ضمانت نامه ،ذینفع باید مبادرت به مطالبه وجه ضمانت نامه نماید در غیراینصورت ضمانت نامه باطل می شود.

شرایط تمدید ضمانت نامه

تمدید ضمانت نامه تابع شرایط مندرج در آن می باشد.و چنانچه در ضمانت نامه در این مورد مطلبی ذکر نشده باشد اصل بر عدم قابلیت تمدید آن است.

با توجه به اینکه بانک ذینفع نیست و تنها تعهد شخص دیگری را برعهده گرفته است لذا تابع دستورات وی می باشد.لذا ضمانتخواه باید امکانات تمدید را فراهم نماید.واگر وی امکانات تمدید ضمانت نامه را فراهم نیاورد و یا بانک تمایلی به تمدید ضمانت نامه نداشته باشد می بایست با تقاضای ذینفع وجه ضمانت نامه را پرداخت نماید.

مگرآنکه بانک به وجه ملزمی متعهد گردیده باشد تا در صورت تقاضای ذینفع نسبت به تمدید ضمانت نامه اقدام نماید.

ضمانت نامه مشروط و ضمانت نامه بدون قید و شرط

ضمانت نامه مشروط، ضمانت نامه ای است که مطالبه وجه آن منوط به رعایت شرایط خاص گردیده باشد.مانند ارائه اسناد و مدارکی خاص در زمینه تخلف مضمون عنه از ایفای تعهدات قراردادی .بانک ها معمولا تمایلی به صدور ضمانت نامه مشروط ندارند،چراکه آنها نمی خواهند درگیر اختلافاتی شوند که از قرارداد اصلی و پایه ایجاد شده است.

ضمانت نامه بدون قید و شرط ضمانت نامه ای است که مطالبه وجه آن منوط به رعایت هیچ شرطی نباشد و بانک موظف است به محض مطالبه وجه توسط ذینفع نسبت به پرداخت آن اقدام نماید.بانک ها بیشتر تمایل به صدور ضمانت نامه های غیر مشروط دارند.

علی رغم اینکه در اکثر مواقع ضمانت نامه های بانکی بدون  قید و شرط می باشد اما برای جلوگیری از درخواست ناروای ذینفع نسبت به مطالبه وجه ضمانت نامه می توان شروطی را در ضمانت نامه پیش بینی نمود.هر قید و شرطی که در زمینه ضمانت نامه مدنظر می باشد باید در متن ضمانت نامه آورده شود و هر مدرک یا گواهی که در متن ضمانت نامه خواسته می شود می بایست از طرف بانک مطابقت داده شود.و هرگونه بی دقتی یا عدم مطابقت باعث خودداری بانک از پرداخت می شود.چراکه پرداخت وجه ضمانت نامه برپایه و با استناد به مدارکی که مطابق شروط ضمانت نامه نیست،موجب مسئولیت بانک می گردد.

براین اساس ضمانت نامه ها از این جهت به سه دسته تقسیم می گردند:

۱-ضمانت نامه ای که با اولین مطالبه قابل پرداخت است.

۲- ضمانت نامه ای که با ارائه اسنادی که توسط ثالث تهیه و تنظیم شده است قابل پرداخت است.

۳-ضمانت نامه ای که با ارائه رای دادگاه یا داور قابل پرداخت است.این رای باید مسئولیت ضمانتخواه در مقابل ذینفع را بیان نماید.و تائید کند که این رای در جریان رسیدگی به دعوای اصلی بین طرفین قرارداد اصلی صادر می شود.و بانک در این فرآیند نقشی نخواهد داشت.

رویه قضایی در مورد ضمانت نامه های بدون قید و شرط صرف مطالبه وجه ضمانت نامه را کافی ندانسته است.بلکه لازم می داند که ذینفع ضمن اعلام تخلف مضمون عنه ،مبادرت به مطالبه وجه ضمانت نامه نماید.

ضمانت نامه قابل فسخ و ضمانت نامه غیر قابل فسخ

یکی دیگر از تقسیم بندی هایی که در مورد ضمانت نامه های بانکی وجود دارد ،تقسیم آنها به ضمانت نامه قابل فسخ و ضمانت نامه غیر قابل فسخ می باشد.

ضمانت نامه قابل فسخ، ضمانت نامه ای است که ضامن حسب شرایط ضمانت نامه می تواند آن را فسخ کند.و در مقابل ضمانت نامه غیر قابل فسخ آن است که ضامن حق فسخ ندارد.اصل در ضمانت نامه غیر قابل فسخ بودن آن است .مگر آنکه در ضمانت نامه تصریح به قابل فسخ بودن آن توسط ضامن شده باشد.

بانک ها به دلیل ماهیت تجاری و انتفاعی خود از صدور چنین ضمانت نامه هایی امتناع می نمایند و ذینفع نیز معمولا چنین ضمانت نامه ای را قبول نمی کند.از زمانی که قرارداد ضمانت منعقد می شود،شروط و تعهدات درج شده در آن بدون رضایت ذینفع قابل تغییر و اصلاح نمی باشد.و بانک نمی تواند به طور یک جانبه تعهد خود را لغو کند چراکه تعهد بانک یک تعهد غیر قابل فسخ است.

همانطور که پیش از این گفته شد ضمانت نامه بانکی قراردادی است که با استناد به ماده ۱۰ قانون مدنی بین طرفین منعقد می شود.و قراردادی لازم بوده و به جز از طریق خیارات قانونی و یا اقاله قابل لغو و ابطال نیست.اما اراده و توافق طرفین در این خصوص می تواند موثر باشد و به ضامن اختیارات محدود و مشخصی برای اصلاح یا فسخ یکجانبه قرار بدهد.

اشتراک گذاری: