مجازات استخراج بیتکوین بدون مجوز قوانین و مقررات استخراج ارز دیجیتال در ایران

ارزهای دیجیتال به سبب ویژگی ها و مزیت هایی که دارند، نسبت به سایر ارزها مورد توجه روزافزون افراد قرار گرفته است. یکی از طرق کسب درآمد از طریق ارز های دیجیتال، استخراج ارز های دیجیتال می باشد و از معروف ترین ارز هایی هم که قابلیت استخراج دارند، می توان به بیت کوین و اتریوم اشاره کرد. استخراج ارز دیجیتال به فرآیندی گفته می شود که طی آن، یک سری محاسباتی ریاضی برای تائید تراکنش ها و تولید رمز ارز انجام می شود. استخراج رمز ارز به وسیله دستگاهی انجام می شود که به آن ماینر می گویند. در واقع ماینر به کامپیوتر یا تجهیزاتی گفته می شود که بر اساس توان محاسباتی خود، بیت کوین یا یک رمز ارز خاصی را استخراج می کند. هر بار که تراکنش جدیدی در شبکه صورت می گیرد، ماینرها اعتبار و صحت تراکنش را بررسی و تائید می کنند. در ایران نسبت به رمز ارزها قوانین و مقرراتی وضع نشده است. طبق آئین نامه اجرایی استخراج فراورده های پردازشی رمز نگاری شده مصوب سال ۹۸ استخراج رمز ارز قانونی اعلام گردید. اما در صورتی که استخراج رمز ارز از طریق ماینرهای بدون مجوز انجام شود، مشمول جرم قاچاق بوده و در شعب ویژه قاچاق کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی رسیدگی می گردد. همچنین در صورت استفاده از ماینر جهت استخراج رمز ارز بدون اخذ مجوز از سازمان صمت امکان پیگیری قضایی از سوی وزارت نیرو بابت بهای برق مصرفی غیر قانونی و غیر مجاز مقدور می باشد.

استخراج رمز ارزها در ایران

رمز ارز ها، به وسیله ی دستگاه هایی به نام ماینر یا به طور تخصصی تر” ASIC” ، استخراج می شوند. فرآیند آن ها نیز به این شکل است که شبکه ی مربوطه، در ازای حل معادلات ریاضی پیچیده توسط دستگاه های ماینر که برق بسیار زیاد مصرف و گرما و صدای زیادی تولید می کند، کارمزدی از همان ارز به کاربر می دهد. استخراج بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری تا به امروز در ایران قانونی می باشد اما به شرطی که پیش از آن، از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دریافت شود.

تا پیش از تیر ماه سال ۱۳۹۸، گمرک جمهوری اسلامی ایران، واردات دستگاه‌های استخراج ارز های دیجیتال را ممنوع اعلام نموده بود و این دستگاه‌ها عمدتاً به صورت قاچاق به کشور وارد می ‌شدند که این امر باعث گردید که ضابطین قانون، حق ضبط و توقیف این دستگاه ‌ها را داشته باشد.

در ۲۲ تیرماه سال ۹۸، گمرک ایران اطلاعیه ای‌ به ستادهای نظارت و گمرکات اجرایی ابلاغ کرد که بر اساس آن دستگاه استخراج ارز دیجیتال(ASIC)  با عنوان ماینر در ردیف گمرکی ۸۴۷۱۹۰۹۰ قرار می‌گیرد، شایان توجه است که در این ردیف گمرکی عمدتاً دستگاه‌های کارت‌خوان، پین‌پد یا رمزخوان‌ها و برخی دیگر از ابزارهای امور و تراکنش های بانکی قرار می‌گیرند.

با همه ی این ها در ۳۱ تیر سال ۹۸، معاونت گمرک ایران اعلام کرد که گمرک فقط ردیف تعرفه دستگاه‌های استخراج ارزهای دیجیتال را تعیین کرده است و این به معنای آغاز ترخیص این دستگاه‌ها نیست. طبق گفته معاون گمرک، برای ترخیص دستگاه ‌های استخراج نیز اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت ضروری است.

این گونه برداشت می شود که استخراج ارز دیجیتال در ایران یک صنعت محسوب شده و مانند سایر صنایع، قانونی است اما باید مجوزهای لازم را از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کرد، که برای این کار، اشخاص باید درخواست خود را در سامانه  بهین یاب ثبت کنند.

ضوابط استفاده و استخراج رمز ارزها

در مورخ ۱۳/۵/۹۸ هیئت وزیران طی تصویب نامه شماره ۵۸۱۴۴ /ت ۵۵۶۳۷ ه شرایط استفاده از رمز ارزها، ضوابط استفاده و استخراج و استقرار واحدهای فرآورد های پردازشی رمز نگاری شده را اعلام و وظایف هر یک از دستگاه های حاکمیتی و اجرایی و نظارتی را به شرح ذیل مشخص نمود:

• استفاده از رمز ارز ها صرفا با قبول مسئولیت خطرپذیری از سوی متعاملین صورت می گیرد و مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی نبوده و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست.
• استخراج فرآورده های پردازشی رمز نگاری شده رمز ارزها، با اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز است.
• سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با همکاری وزارتخانه های نیرو و ارتباطات و فناوری اطلاعات، برچسب انرژی و استانداردهای کیفیت توان الکترونیکی و استانداردهای فناورانه مرتبط برای تولید و واردات تجهیزات فرآورده های پردازش رمز نگاری شده رمز ارزها را تدوین و ابلاغ نماید.
• تامین برق متقاضیان استخراج رمز ارزها صرفا با دریافت انشعاب برق از شبکه سراسری برق کشور یا احداث نیروگاه جدید خارج از شبکه سراسری صورت می گیرد. تعرفه برق متقاضیان استخراج رمز ارزها با قیمت متوسط ریالی برق صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما که توسط وزارت نیرو تعیین و اعلام می گردد، محاسبه و اعمال خواهد شد.
• تعرفه سوخت گاز مورد نیاز متقاضیان استفاده کننده از برق تولیدی خارج از شبکه نیرو، با قیمت هفتاد درصد متوسط ریالی گاز صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما است و تعرفه سوخت مایع نیز با قیمت متوسط ریالی سوخت مایع صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما که توسط وزارت نفت تعیین و اعلام می گردد، محاسبه و اعمال خواهد شد. استخراج رمز ارزها در ساعات و زمان اوج مصرف ممنوع است.
• مراکز استخراج رمز ارزها به عنوان واحد تولید صنعتی شناخته شده و مشمول مالیات خواهند بود.
• در صورت صادرات محصول و ارزآوری از پرداخت مالیات معاف خواهند بود.

طبق ماده ۱۸ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هر شخص مرتکب قاچاق و واردات غیرقانونی دستگاه‌های ماینر شود، علاوه بر ضبط دستگاه‌های ماینر به جریمه نقدی معادل یک تا سه برابر ارزش کالا، حسب استعلام قیمت از گمرک محکوم خواهد شد.” برای اطلاعات بیشتر در مورد قاچاق کالا و ارز و مجازات استخراج غیرمجاز رمز ارز

چنانچه اشخاص بدون مجوز قانونی اقدام به استخراج رمز ارز نمایند و یا از طریق دستگاه‌های غیرقانونی اقدام کنند، طبق قانون مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است.” برای مطالعه بیشتر در مورد این قانون و مجازات‌ها، به صفحه قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز بروید

استخراج رمز ارزها از طریق دستگاه های استخراج ارز دیجیتال موسوم به دستگاه های ماینر  صورت می پذیرد. لیکن چنانچه اشخاص بدون مجوز قانونی اقدام به استخراج رمز ارز نمایند و یا از طریق دستگاه های استخراج رمز ارز (ماینر) غیر قانونی و قاچاق جهت استخراج رمز ارز اقدام کنند قانونگذار حسب مورد مجازات هایی به شرح موارد ذیل در نظر گرفته است.

1. جرم قاچاق و واردات غیرقانونی ماینر(دستگاه استخراج رمز ارز)

ماینر (دستگاه استخراج رمز ارز) کالای مجاز مشروط می باشد، یعنی کالایی که واردات یا صادرات آن علاوه بر انجام تشریفات گمرکی حسب قانون نیازمند به کسب مجوز قبلی از یک یا چند مرجع ذی ربط قانونی می باشد.

طبق ماده ۱۸ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هر شخص مرتکب قاچاق و واردات غیر قانونی دستگاه های ماینر یا دستگاه استخراج رمز ارز شود، علاوه بر ضبط دستگاه های ماینر به جریمه نقدی معادل یک تا سه برابر ارزش کالا، حسب استعلام قیمت از گمرک محکوم خواهد شد.

2. جرم خرید، حمل و نگهداری غیر مجاز دستگاه ماینر (دستگاه استخراج رمز ارز) توسط اشخاص

هر شخصی که نسبت به حمل و نگهداری دستگاه های ماینر غیر مجاز اقدام کند مطابق ماده ۱۸ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، علاوه بر ضبط دستگاه یا دستگاه های ماینر، به جریمه نقدی معادل یک تا سه برابر ارزش ماینر حسب استعلام از گمرک محکوم خواهد شد.

3. جرم خرید، حمل و نگهداری غیر مجاز دستگاه ماینر توسط واحدهای صنفی

مطابق ماده ۱۸ مکرر الحاقی مصوب ۲۱/۷/۹۴ به قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، چنانچه واحدهای صنفی یعنی اشخاصی که دارای پروانه کسبی از صنوف و اتحادیه های شغلی هستند، نسبت به حمل و نگهداری غیرمجاز دستگاه های ماینر اقدام کنند، مرتکب علاوه بر ضبط دستگاه های ماینر به جریمه های نقدی ذیل حسب دفعات تکرار تخلف محکوم خواهند شد.

مرتبه اول: جریمه نقدی معادل ۲ برابر ارزش دستگاه های ماینر

مرتبه دوم: جریمه نقدی معادل ۴ برابر ارزش دستگاه های ماینر

مرتبه سوم: جریمه نقدی معادل ۶ برابر ارزش دستگاه های ماینر و نصب پارچه (بنر) یا تابلو بر سر در محل کسب به عنوان متخلف صنفی و تعطیلی محل کسب به مدت ۶ ماه محکوم خواهند شد.

4. جرم فروش و عرضه غیرمجاز دستگاه های ماینر توسط اشخاص

قانونگذار در مورد فروش و عرضه غیرمجاز دستگاه های ماینر توسط اشخاص  (یعنی اشخاصی که واحد صنفی نمی باشند، مقرره خاصی وضع ننموده است و مرتکب حسب ماده ۱۸ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، به همان مجازات حمل و نگهداری کالای مجاز مشروط یعنی ضبط دستگاه ماینر به اضافه جریمه نقدی معادل یک تا سه برابر ارزش دستگاه های ماینر محکوم خواهد شد.

5. جرم فروش و عرضه غیر مجاز دستگاه های ماینر توسط واحدهای صنفی

چنانچه عرضه و فروش دستگاه های ماینر غیر مجاز توسط واحدهای صنفی صورت گیرد مرتکب علاوه بر محکومیت به ضبط دستگاه های ماینر، حسب دفعات تکرار تخلف به مجازات های ذیل محکوم خواهد شد.

مرتبه اول: جریمه نقدی معادل ۲ برابر ارزش کالا.

مرتبه دوم: جریمه نقدی معادل ۴ برابر ارزش کالا.

مرتبه سوم: جریمه نقدی معادل ۶ برابر ارزش کالا و نصب پارچه (بنر) یا تابلو بر سر در محل کسب به عنوان متخلف صنفی و تعطیلی محل کسب به مدت ۶ ماه محکوم خواهد شد.

6. جرم استخراج غیرقانونی رمز ارز

استخراج ارزهای دیجیتال، اگر با اخذ مجوز و طی مراحل قانونی باشد، جرم نبوده و مجازاتی ندارد، اما طبیعتاً اگر شخصی بدون اخذ مجوز های لازمه، مبادرت به این عمل نماید، در صورت کشف توسط ضابطین یا شکایت وزارت نیرو حسب مورد علاوه بر رسیدگی به جرم قاچاق در خصوص دستگاه های استخراج ارز دیجیتال (ماینر) طبق قانون مجازات استفاده کنندگان غیر مجاز از آب، برق، تلفن، فاضلاب و گاز مصوب ۱۳۹۶ تحت تعقیب و پیگرد در محاکم دادگستری قرار می گیرند.

توضیح آنکه استخراج رمز ارزهای دیجیتال با توجه به توان مصرفی انرژی بالایی که دارند، برق بسیار زیادی مصرف می کنند. برق این دستگاه ها در صورت اخذ مجوزات از مراجع مربوطه، طبق ماده ۷ “آیین نامه استخراج رمز دارایی ها” تعیین خواهد شد.

حال چنانچه اشخاص بدون کسب مجوزات لازمه از سازمان صنعت و معدن و تجارت شهرستان ها و ادارات برق اقدام به استفاده از برق سراسری کشور جهت استخراج رمز ارزها نمایند علاوه بر الزام به پرداخت بهای برق مصرفی و جبران خسارت های وارد شده، در صورتی که مصرف خانگی باشد به جزای نقدی درجه ۶ موضوع ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی و در مصارف غیر خانگی محکوم  به پرداخت یک تا دو برابر بهای برق مصرفی خواهند شد.

و در صورت تکرار و استفاده غیر قانونی از انشعابات برق به پرداخت جریمه های مذکور محکوم و انشعاب برق مصرفی آن ها ۳ تا ۶ ماه قطع می گردد.

و چنانچه شخص به صورت عمدی اقدام به تغییر یا اخلال در دستگاه اندازه گیری برق مصرفی (کنتور) نماید، علاوه بر هزینه رفع اخلال، محکوم به پرداخت بهای برق مصرفی و جبران خسارت وارده خواهد شد.

7. جرم آسیب به بهداشت عمومی و محیط زیست توسط استخراج غیرقانونی رمز ارز

طبق آئین نامه استخراج رمز ارز دارایی ها، استقرار مراکز استخراج رمز ارز نباید در محدوده های جغرافیایی مشخص نقاط معین شهری و غیرشهری باشد. و چنانچه ایجاد مراکز استخراج رمز ارز یا به اصطلاح ایجاد مزرعه رمز ارز، به سلامت و بهداشت عمومی و محیط زیست افراد آسیب برساند مرتکبین حسب مورد به مجازات مقرر در ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.

ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی : « هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر‌بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید، ریختن مواد مسموم‌کننده در رودخانه‌ها، زباله در خیابانها و کشتار غیر مجاز دام، استفاده غیرمجاز‌ فاضلاب خام یا پس آب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع میباشد و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجاز‌شدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.»

لازم به توضیح است که موارد مندرج در ماده فوق، حصری نبوده و هر اقدامی که مضر به بهداشت عمومی و محیط زیست شناخته شود مشمول این ماده می باشد.

8. جرم تخریب وسایل عمومی توسط استخراج غیرقانونی رمز ارز

چنانچه هر شخصی به واسطه استخراج غیر قانونی و غیر مجاز رمز ارز اقدام به تخریب وسایل عمومی و مورد استفاده عموم نماید حسب ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد.

ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی اعلام می دارد: « هرکس عمداً اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و در صورتی که میزان خسارت ‌وارده یکصد میلیون (۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰) ریال یا کمتر باشد به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت ‌وارده ‌محکوم خواهد شد.»