تخلفات دارویی: از شناخت تا پیشگیری و مقابله با آن

تخلفات دارویی یکی از معضلات جدی در حوزه سلامت عمومی است که می‌تواند پیامدهای جبران ‌ناپذیری بر جامعه داشته باشد. از تولید و توزیع داروهای تقلبی گرفته تا عدم رعایت استانداردهای کیفی، این تخلفات نه تنها سلامت بیماران را به خطر می‌اندازند، بلکه اعتماد عمومی به سیستم بهداشت و درمان را نیز تضعیف می‌کنند. در این مقاله، به بررسی انواع تخلفات دارویی، علل وقوع آن‌ ها و راهکارهای موثر برای پیشگیری و مقابله با این چالش‌ها خواهیم پرداخت.

با افزایش آگاهی عمومی و تقویت نظارت ‌های قانونی، می‌توان گام ‌های موثری در جهت کاهش تخلفات دارویی برداشت. اگر به دنبال اطلاعات جامع و کاربردی در این زمینه هستید، مطالعه این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا با دانش بیشتری از حقوق خود دفاع کنید و در حفظ سلامت جامعه سهیم باشید.

منظور از تخلفات داروخانه چیست؟

به مجموعه رفتارهای ناشی از عدم رعایت ضوابط تعیینی برای داروخانه ها تخلفات داروخانه گفته می شود. از جمله مهم ترین ضوابطی که داروخانه ها ملزم به رعایت آن هستند، عرضه و فروش داروهای دارای پروانه ساخت یا مجوز ورود از طرف داروخانه و دارا بودن پروانه تاسیس از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و حضور دائم مسئول فنی می باشد.

انواع تخلفات دارویی

تخلفات دارویی به عنوان یکی از تخلفات تعزیرات حکومتی که در قانون تعزیرات توزیع و فروش دارو و شیرخشک و ملزومات پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی درج گردیده به شرح ذیل می باشد:

عرضه و فروش دارو فاقد پروانه ساخت یا مجوز ورود

طبق ماده۱۳بخش۱قانون فوق، دارو باید دارای پروانه ساخت باشد ویا دارای مجوز ورود از طرف وزارت بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی باشد. چنانچه داروخانه ای اقدام به عرضه و فروش داروی فاقد پروانه ساخت یا مجوز ورود نماید، مرتکب جرم گردیده اند ومتخلف به مجازات مقرر در ماده ۱۳قانون مذکور محکوم می شوند.

تاسیس داروخانه فاقد پروانه

طبق ماده ۱۴ قانون فوق، داروخانه باید دارای پروانه تاسیس باشد. مجوز تاسیس داروخانه از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صادر می شود. چنانچه داروخانه ای دارای پروانه تاسیس نباشد، مرتکب جرم گردیده است و مجازات متخلف طبق ماده مذکور تعطیلی داروخانه می باشد.

عرضه و فروش دارو در داروخانه بدون حضور مسئول فنی

عرضه و فروش دارو باید با حضور مسئول فنی انجام گیرد. چنانچه در داروخانه ای مسئول فنی حضور نداشته باشد متخلف محسوب و مرتکب جرم گردیده است. طبق ماده ۱۵ قانون، مجازات این جرمتعطیلی فوری داروخانه می باشد.

عدم حضور مسئول فنی

در بند فوق اشاره گردید که عرضه و فروش دارو باید با حضور مسئول فنی باشد. علاوه بر این مسئول فنی موظف است در ساعات مقرر درداروخانه حضور داشته باشد.
چنانچه در ساعات مقرر مسئول فنی حضور نداشته باشد تخلف و مرتکب جرم شده است. متخلف به مجازات مقرر در ماده ۱۶ قانون محکوم می شود.

تهیه دارو توسط داروخانه از شبکه های غیررسمی

طبق قانون، داروخانه ها باید دارو را از شبکه های توزیع شده از سوی وزارت بهداشت تهیه و تدارک نمایند. چنانچه داروها از شبکه های غیررسمی تهیه شود جرم محسوب میشود. مجازات متخلف در ماده ۱۷ قانون پیش بینی شده است. عدم رعایت ضوابط مقرر در ماده ۱۷ جرم می باشد و متخلف به مجازات مقرر در این ماده محکوم می شود.

عدم ارائه دارو توسط داروخانه در مقابل نسخه پزشک

داروخانه ها موظف هستند داروها را با نسخه پزشک ارائه نمایند. چنانچه بدون نسخه دارو ارائه شود، جرم محسوب می شود و متخلف به مجازات تعیین شده در ماده ۱۸ قانون محکوم می شود. البته وزارت بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی اقلامی را معین نموده است که ارائه آنها بدون نسخه پزشک مجاز می باشد.

گرانفروشی دارو توسط داروخانه

ماده ۱۹ قانون گرانفروشی داروخانه به مواردی اشاره می نماید که داروخانه ها موظف به رعایت آن می باشند:

•  دارو باید طبق قیمت رسمی برای مصرف کننده به متقاضی ارائه شود.
•  قیمت هر قلم از داروهای ارائه شده در نسخه درج شود.
•  نسخه به مهر داروخانه ممهور گردد.
• درمورد نسخه بیمه خدمات درمانی کپی نسخه دوم پس از درج قیمت مهر گردد.

درصورت عدم رعایت هریک از موارد فوق جرم محسوب شده و متخلف به مجازات مقرر در این ماده محکوم می گردد.

نگهداری و عرضه یا فروش داروی فاسد و یا تاریخ گذشته توسط داروخانه

ماده ۲۰ قانون مقرر می دارد: نگهداری و عرضه و یا فروش داروهای فاسد و یا تاریخ گذشته که بایستی معدوم شوند جرم بوده و متخلف به مجازات های زیر محکوم می شود جرم مذکور در این ماده به دو حالت متصور است:
۱) نگهداری و عرضه: که در این حالت به داروخانه تذکر کتبی داده می شود و داروهای فاسد یا تاریخ گذشته جمع آوری می شود ودرصورت تکرار داروخانه محکوم به تعطیلی موقت تا شش ماه می شود.
2) فروش: چنانچه امکان ورود خسارت جانی به اشخاص وجود داشته باشد، علاوه برمجازات، جبران خسارت وارده به بیمار نیز پیش بینی شده است.

عرضه کالاهای غیر دارویی، بهداشتی و آرایشی، لوازم پزشکی و غذایی کودک توسط داروخانه

در داروخانه نباید غیر از دارو، لوازم بهداشتی وآرایشی، شیر خشک، غذای کودک و لوازم مصرفی پزشکی مجاز،کالای دیگری به فروش برسد. تخلف از این ماده جرم بوده و متخلف به مجازات مقرر در ماده ۲۱ قانون محکوم می شود.

امتناع از عرضه کالا توسط داروخانه

چنانچه داروخانه از عرضه کالاهای موجود در داروخانه خودداری نمایند، طبق ماده ۲۳ قانون مرتکب جرم می شوند و به مجازات مقرر در این ماده محکوم می شوند.

تعطیلی غیرمجاز داروخانه

چنانچه داروخانه ها برای تعطیلی درساعاتی که باید خدمات مربوطه را ارائه نمایند دلیل موجه نداشته باشند، مرتکب جرم شده اند. تعطیلی میبایست با دلیل موجه و با اطلاع کتبی و نظر سازمان منطقه ای بهداشت ودرمان در محل باشد. درغیراینصورت متخلف به مجازات مقرر در ماده ۲۴ قانون محکوم می شود. طبق ماده ۲۴ عدم رعایت داروخانه های شبانه روزی از این ماده علاوه برمجازات ذکرشده، درمرتبه پنجم تا یکسال تعطیل خواهد شد.

عدم صدور فاکتور و گرانفروشی ملزومات پزشکی توسط شرکتهای توزیعی

طبق ماده ۲۷ قانون مذکور: شرکت های توزیعی موظف هستند لوازم و ملزومات پزشکی و غیره را که برای تولید یا وارد کردن آنها از ارز دولتی استفاده شده است در مقابل ارائه فاکتور و با قیمت رسمی در اختیار متقاضی قرار گیرد.
در غیر اینصورت مرتکب جرم می شوند و به مجازات مقرر در این ماده محکوم میگردند.

مجازات فروش دارو بدون نسخه

مجازات فروش دارو بدون نسخه به شرح ذیل می باشد:

1. مرتبه اول درج در پرونده
2. مرتبه دوم جریمه نقدی تا مبلغ پنجاه هزار ریال
3. مرتبه سوم جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال
4. مرتبه پنجم قطع سهمیه دارویی تا مدت یک ماه

مجازات توزیع دارو خارج از شبکه

داروخانه ها باید دارو را از شبکه های توزیع شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و تدارک نماید. عدم رعایت این ضوابط تخلف بوده و مرتکب به مجازات ذیل محکوم می شود:

1. مرتبه اول جریمه نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال
2. مرتبه دوم جریمه نقدی تا پانصد هزار ریال و قطع سهمیه دارویی تا مدت سه ماه
3. مرتبه سوم تعطیلی موقت داروخانه تا مدت یک سال

مبادله دارو در حد متعارف مصرف یک روز بین داروخانه های یک شهر مشمول ضوابط فوق نخواهد بود.

مجازات فروش دارو بدون مجوز

مجازات فروش دارو  بدون مجوز به شرح ذیل می باشد:

1. مرتبه اول جمع آوری داروهای غیر مجاز
2. مرتبه دوم جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال و انعکاس در پرونده
3. مرتبه سوم قطع سهمیه دارویی تا مدت سه ماه
4. مرتبه چهارم تعطیلی داروخانه تا مدت یک سال

مرجع صالح رسیدگی به تخلفات دارویی

مرجع صالح رسیدگی به تخلفات دارویی طبق تبصره ۶ ماده ۳ قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی، دادگاه انقلاب می باشد.

در پایان، می‌توان گفت که تخلفات داروخانه نه تنها به سلامت عمومی آسیب می‌زند، بلکه اعتماد بیماران به سیستم بهداشتی را نیز تضعیف می‌کند. رعایت قوانین و مقررات مربوط به داروخانه ‌ها و داروسازی‌ ها امری حیاتی است که نیازمند نظارت دقیق و برخورد قانونی با متخلفان است. با افزایش آگاهی عمومی و همکاری سازمان‌های نظارتی، می‌توان از بروز این تخلفات جلوگیری کرد و سلامت جامعه را تضمین نمود.

اگر شما یا کسب ‌وکارتان با مسائل حقوقی مرتبط با تخلفات دارویی مواجه هستید و در نحوه شکایت از داروخانه و راهکار های حقوقی آن نیازمند مشاوره تخصصی هستید، دفتر حقوقی بین‌المللی دادپویان حامی با بیش از ۲۰ سال تخصص و تجربه گسترده در این زمینه و بهره مندی از بهترین وکیل تعزیرات می‌تواند به شما کمک کند. تیم حقوقی ما آماده ارائه مشاوره و حمایت قانونی برای حل مشکلات شماست. با ما تماس بگیرید تا از خدمات حرفه‌ای و کارآمد ما بهره‌مند شوید.