دعوای استرداد جهیزیه یکی از دعاوی خانواده است که از طرف زوجه مطرح می گردد. طبق قانون تهیه اثاث منزل به عهده مرد می باشد اما در عرف جامعه اینگونه رایج گردیده که تهیه اثاث منزل که تحت عنوان جهیزیه می باشد بر عهده زوجه می باشد. بنابراین با توجه به این امر، زوجه می تواند هنگام طلاق آن را مستر نماید.

قوانین مربوط به جهیزیه

همان گونه که گفته شد، مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی تهیه اثاث منزل جزء نفقه می باشد که بر عهده مرد گذاشته شده است؛ بنابراین تهیه جهیزیه از وظایف و تکالیف مرد بوده و زن تکلیفی به آوردن جهیزیه ندارد، اما در عرف بین مردم اینگونه رواج پیدا کرده است که تهیه جهیزیه بر عهده زوجه و خانواده او می باشد.

به همین جهت ملکیت جهیزیه متعلق به زوجه است و هر زمان میتواند آن را مسترد نماید. اما باز هم در عرف جامعه تا زمانی که زوجین با هم زندگی می نمایند دعوای استرداد جهیزیه مطرح نمی شود و این دعوا هنگام طلاق از سوی زوجه مطرح می گردد. در اینجا ذکر این نکته لازم می باشد که چنانچه جهیزیه در طول زندگی خراب یا مستهلک شده باشد زن نمی تواند ادعایی داشته باشد و یا اینکه در صورتی که مرد وسایلی را خریداری نموده باشد، جزو جهیزیه محسوب نمی شود.

نحوه اثبات مالکیت جهیزیه

یکی از روشهای اثبات مالکیت جهیزیه، ارائه لیست اقلام جهیزیه می باشد که در عرف به آن سیاهه گفته می شود. در اکثر مواقع، خانواده زوجه از اقلام و وسایل خریداری شده برای جهیزیه لیستی تهیه می نماید و زوج آنرا امضاء می کند. در بسیاری از مواقع علاوه بر زوج، دو یا چند نفر شاهد نیز ذیل آنرا امضاء می کند که در اینصورت برای اثبات مالکیت جهیزیه، همین سیاهه کفایت می کند.

حال ممکن است که زوجه سیاهه نداشته باشد؛ سوالی که پیش می آید این است که در اینگونه موارد چه اقدامی میتوان انجام داد؟

در اینصورت اثبات این امر کمی دشوار می شود اما زوجه می تواند با شهادت شهود و یا ارائه فاکتور های خرید مالکیت جهیزیه را اثبات نماید.

البته توصیه می شود که در این موارد قبل از هرگونه اقدامی، با وکیل متخصص در دعاوی خانواده مشاوره نمایید تا راهنمایی های لازم به شما ارائه شود و بتوانید به نتیجه مطلوب و دلخواه خود در کمترین زمان برسید.

نحوه طرح دعوای استرداد جهیزیه

با توجه به اینکه استرداد جهیزیه در زمره دعاوی خانواده می باشد، رسیدگی آن در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد. در بند۵ماده۴ قانون حمایت خانواده به صراحت به این موضوع اشاره گردیده و طبق آن دعاوی مربوط به جهیزیه از جمله استرداد جهیزیه در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد و با توجه به اینکه دعوا از جمله دعاوی اموال منقول می باشد، لذا دادگاه خانواده محل اقامت زوج یا دادگاه خانواده محل سکونت زوجه، صالح به رسیدگی می باشد.

پس از ارائه دادخواست و ارجاع آن به یکی از شعب دادگاه خانواده، چنانچه مدارک ارائه شده کافی برای اثبات مالکیت جهیزیه باشد، رأی بر استرداد آن صادر می شود و رأی صادره قابل اعتراض می باشد.

دعوای استرداد جهیزیه را مستقلاً می توان مطرح نمود و یا می توان تقاضای طلاق و استرداد جهیزیه را توأمان اقامه نمود. چنانچه طلاق به صورت توافقی باشد، می بایست در این خصوص تعیین تکلیف گردد و چنانچه زوجه جهیزیه را مسترد نکرده باشد اجرای صیغه طلاق منوط به استرداد آن می باشد. همچنین زوجه می تواند قبل از طرح دعوای استرداد جهیزیه ، درخواست دستور موقت نماید. طبق ماده۷قانون حمایت خانواده، دستور موقت در این خصوص بدون اخذ تأمین و بدون نیاز به تأئید رئیس حوزه قضایی صادر می گردد.

راهکار قانونی استرداد جهیزیه در صورت امتناع زوج

طبق قانون، زوج مکلف است در صورت درخواست استرداد جهیزیه نسبت به مسترد نمودن آن اقدام نماید، در غیر اینصورت چنانچه جهیزیه تلف شود یا عیب و نقصی به وجود بیاید، مسئول می باشد و در این حالت باید قیمت جهیزیه را پرداخت نماید. در صورتی که زوج نسبت به فروش جهیزیه بدون اطلاع زوجه نماید، اقدام او جرم بوده و قابل پیگیری می باشد. عنوان مجرمانه این عمل، فروش مال غیر می باشد. بسیاری به اشتباه تصور می کنند جهیزیه در نزد زوج به امانت می باشد و امتناع وی از استرداد یا فروش آن، جرم خیانت در امانت می باشد در حالی که این جرم خیانت در امانت نبوده و طرح اینگونه شکایات در دادسراها منجر به صدور قرار منع تعقیب می شود، لذا می بایست قبل از هرگونه شکایت یا اقدام حقوقی با وکیل دعاوی خانواده مشاوره نمائید تا راهکار صحیح و قانونی به شما ارائه شود.