دعوای اعلام بی اعتباری اقدامات متولی ،زمانی مطرح میگردد که متولی از حدود اختیارات خویش تخطی نموده باشد.رسیدگی به این امر،در برخی موارد با سازمان اوقاف و امور خیریه میباشد و چنانچه سازمان مذکور نتواند رسیدگی نماید، از طریق مراجع قضایی،میتوان اقدام نمود.
امادر ابتدا لازم است با شیوه اداره وقف،حدود صلاحیت متولی،وظایف متولی،انواع نظارت بر اعمال متولی،اوصافی که متولی باید دارا باشد، آشنا بود تا بتوان تشخیص داد،که آیا متولی خارج از حیطه وظایفش عمل نموده است یا خیر؟با ما همراه باشید…

شیوه اداره وقف بر چه اساسی مشخص میگردد؟

شیوه اداره وقف را باید از اراده واقف که در وقف نامه تجلی یافته جستجو کرد.چرا که نصب متولی با واقف است درصورت سکوت اراده واقف، باید حکم قانون و عرف را ملاک عمل قرارداد.
وقفنامه در حکم اساسنامه شخصیت حقوقی وقف است.و اختیارات ،صلاحیت و تعداد متولیان و شیوه تقسیم منافع و تعیین موقوف علیهم را در مرحله نخست باید در مفاد این سند جستجو کرد.در موارد سکوت اراده واقف در نحوه اداره وقف باید از حکم قانون و عرف پیروی کرد.
ماده ۸۲ قانون مدنی یک حکم کلی را در جهت اداره وقف بیان می نماید:
“اگر واقف ترتیبی قرار نداده باشد متولی باید راجع به تعمیر ،اجاره،جمع آوری منافع ،و تقسیم آن بر مستحقین و حفظ موقوفه و غیره مثل وکیل امینی عمل نماید.”

وکیل باید در تصرفات و اقدامات خود مصلحت موکل را مراعات نماید و از آنچه که موکل بالصراحه به او اختیار داده یا برحسب قرائن و عرف و عادت در اختیار اوست تجاوز نکند.

حدود صلاحیت متولی

طبق ماده ۷۵ قانون مدنی ،واقف می تواند برای اداره کردن موقوفه ،دیگران را به عنوان متولی برگزیند.که مستقلا و مجتمعا با خود واقف یا به تنهایی اقدام نماید و گاه نیز واقف چند نفر را به عنوان متولی انتخاب می نماید.بدون اینکه نحوه اقدام آنها را از لحاظ اینکه مستقلا یا مجتمعا، به اداره موقوفه بپردازند،مشخص کند.
بنابراین این ماده استنباط می شود که متولیان ممکن است به یکی از سه حالت زیر تعیین شوند که حدود اختیارات و صلاحیت آنها در هریک از فروض متفاوت است:

• حالت استقلال
• حالت اجتماع
• حالت اطلاق

متولی در اداره موقوفه چه وظایفی را برعهده دارد؟

متولی وظایف متعددی درخصوص موقوفه برعهده دارد.به طور کلی از اهم وظایف متولی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• نگهداری موقوفه
• اجاره دادن موقوفه
• تقسیم منافع و عایدات مال موقوفه
• ثبت موقوفات و دفاع از دعوی علیه آن .
• اقامه دعوی علیه تضییع کنندگان حقوق موقوفه.

متولی موظف است آنچه را که واقف و یا قانونگذار برای وی تعیین و مشخص می نماید به نحواحسن انجام دهد.
و همه این کارها لازم است با رعایت احتیاط و مراعات مصلحت وقف و مصلحت موقوف علیهم انجام پذیرد.در نتیجه چنانچه متولی در انجام  وظایف محوله تعدی و تفریط نماید ، عزل متولی امری بدیهی است و متولی منعزل می گردد .

نظارت بر متولی به چه صورت هایی امکان پذیر است؟

ناظر شخص یا اشخاصی است که واقف برای نظارت و مراقبت بر اعمال و رفتار متولی درخصوص موقوفه تعیین می نماید.به همین جهت اعمال متولی باید به اطلاع و تصویب وی برسد .نظلارت ناظر ممکن است به دو صورت ذیل باشد:

نظارت اطلاعی

عبارتست از اینکه صرفا اعمال متولی به اطلاع ناظر می رسد ولی برای متولی لازم نیست که در امور موقوفه قبل از انجام عمل با او مشاوره کرده و تصمیم مشترک اتخاذ نمایند.هرگاه ناظر امری را که متولی انجام داده برخلاف ترتیب مقرر در وقف نامه بداند باید آن را به متولی تذکر دهد.درصورتی که متولی تسلیم نگردید ناظر می تواند با مراجعه به دادگاه ناظر را وادار به رعایت مندرجات وقفنامه نماید.هرگاه خساراتی از لحاظ اعمال متولی متوجه موقوفه گردید ،متولی مسئول آن خواهد بود.

نظارت استصوابی

عبارتست از اینکه اقدامات متولی با تصویب قبلی ناظر صورت گیرد. به عبارت دیگر متولی باید قبل از انجام هر عملی در امور موقوفه موافقت ناظر را جلب نماید .و درصورت موافقت و تصویب ناظر آن را انجام دهد.متولی بدون تصویب ناظر نمی تواند اقدام به امری راجع به موقوفه نماید.

چنانچه متولی فاقد اوصاف شرط شده در وقفنامه باشد،چگونه اقدام میشود؟

ممکن است واقف شرایط و اوصاف خاصی برای متولی شرط نماید.چنانچه محرز شود متولی فاقد اوصاف بوده ،متولی از تولیت منعزل می شود .در این صورت دو حالت متصور است:
حالت اول : متولی از ابتدا فاقد اوصاف مشروط بوده است.
حالت دوم : در اثناء تولیت آن اوصاف از متولی زائل گردد.
درصورتی که شخص متولی از ابتدا فاقد اوصاف مشروط باشد. مانند این است که آن شخص اصلا بعنوان متولی تعیین نشده است.لذا اقدامات و تصرفات وی فضولی است و متولی بعدی می تواند آن معاملات را تنفیذ یا رد نماید.
درصورتی که در اثناء تولیت ،اوصاف مشروط از متولی زائل گردد از آن تاریخ به بعد اقدامات وی فضولی می باشد.

نحوه طرح دعوی اعلام بی اعتباری اقدامات متولی

در برخی موارد قانون ،سازمان اوقاف و امور خیریه را جهت رسیدگی به تخلفات متولی صالح دانسته است.و آن هم در مواردی است که متولی مصلحت وقف را رعایت نکند و یا تعدی و تفریط کرده و موجب تضییع حقوق موقوف علیهم شود.در این موارد سازمان اوقاف با تجویز قانونی تصدی و نظارت بر موقوفه را برعهده می گیرد.
اما در مواردی که سازمان اوقاف و امور خیریه نتواند رسیدگی نماید،می توان از طریق مراجع قضایی اقدام نمود.
خواهان دعوای اعلام بی اعتباری اقدامات متولی ،سازمان اوقاف یا موقوف علیهم می باشند و خوانده دعوی متولی می باشد.مرجع صالح به رسیدگی ، دادگاه محل وقوع مال موقوفه می باشد.

پس از طرح دعوی و بررسی مدارک و مستندات چنانچه برای دادگاه محرز گردد که متولی از حدود اختیارات خویش تخطی نموده است.حکم بر بی اعتباری اقدامات متولی صادر می شود .و پس از قطعیت رای، می بایست اقدامات متولی به وضع سابق اعاده گردد.

[/vc_column_text]

دعوای اعلام بی اعتباری اقدامات متولی ،زمانی مطرح میگردد که متولی از حدود اختیارات خویش تخطی نموده باشد.رسیدگی به این امر،در برخی موارد با سازمان اوقاف و امور خیریه میباشد و چنانچه سازمان مذکور نتواند رسیدگی نماید، از طریق مراجع قضایی،میتوان اقدام نمود.
امادر ابتدا لازم است با شیوه اداره وقف،حدود صلاحیت متولی،وظایف متولی،انواع نظارت بر اعمال متولی،اوصافی که متولی باید دارا باشد، آشنا بود تا بتوان تشخیص داد،که آیا متولی خارج از حیطه وظایفش عمل نموده است یا خیر؟با ما همراه باشید…

شیوه اداره وقف بر چه اساسی مشخص میگردد؟

شیوه اداره وقف را باید از اراده واقف که در وقف نامه تجلی یافته جستجو کرد.چرا که نصب متولی با واقف است درصورت سکوت اراده واقف، باید حکم قانون و عرف را ملاک عمل قرارداد.
وقفنامه در حکم اساسنامه شخصیت حقوقی وقف است.و اختیارات ،صلاحیت و تعداد متولیان و شیوه تقسیم منافع و تعیین موقوف علیهم را در مرحله نخست باید در مفاد این سند جستجو کرد.در موارد سکوت اراده واقف در نحوه اداره وقف باید از حکم قانون و عرف پیروی کرد.
ماده ۸۲ قانون مدنی یک حکم کلی را در جهت اداره وقف بیان می نماید:
“اگر واقف ترتیبی قرار نداده باشد متولی باید راجع به تعمیر ،اجاره،جمع آوری منافع ،و تقسیم آن بر مستحقین و حفظ موقوفه و غیره مثل وکیل امینی عمل نماید.”

وکیل باید در تصرفات و اقدامات خود مصلحت موکل را مراعات نماید و از آنچه که موکل بالصراحه به او اختیار داده یا برحسب قرائن و عرف و عادت در اختیار اوست تجاوز نکند.

حدود صلاحیت متولی

طبق ماده ۷۵ قانون مدنی ،واقف می تواند برای اداره کردن موقوفه ،دیگران را به عنوان متولی برگزیند.که مستقلا و مجتمعا با خود واقف یا به تنهایی اقدام نماید و گاه نیز واقف چند نفر را به عنوان متولی انتخاب می نماید.بدون اینکه نحوه اقدام آنها را از لحاظ اینکه مستقلا یا مجتمعا، به اداره موقوفه بپردازند،مشخص کند.
بنابراین این ماده استنباط می شود که متولیان ممکن است به یکی از سه حالت زیر تعیین شوند که حدود اختیارات و صلاحیت آنها در هریک از فروض متفاوت است:

• حالت استقلال
• حالت اجتماع
• حالت اطلاق

متولی در اداره موقوفه چه وظایفی را برعهده دارد؟

متولی وظایف متعددی درخصوص موقوفه برعهده دارد.به طور کلی از اهم وظایف متولی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• نگهداری موقوفه
• اجاره دادن موقوفه
• تقسیم منافع و عایدات مال موقوفه
• ثبت موقوفات و دفاع از دعوی علیه آن .
• اقامه دعوی علیه تضییع کنندگان حقوق موقوفه.

متولی موظف است آنچه را که واقف و یا قانونگذار برای وی تعیین و مشخص می نماید به نحواحسن انجام دهد.
و همه این کارها لازم است با رعایت احتیاط و مراعات مصلحت وقف و مصلحت موقوف علیهم انجام پذیرد.در نتیجه چنانچه متولی در انجام  وظایف محوله تعدی و تفریط نماید ، عزل متولی امری بدیهی است و متولی منعزل می گردد .

نظارت بر متولی به چه صورت هایی امکان پذیر است؟

ناظر شخص یا اشخاصی است که واقف برای نظارت و مراقبت بر اعمال و رفتار متولی درخصوص موقوفه تعیین می نماید.به همین جهت اعمال متولی باید به اطلاع و تصویب وی برسد .نظلارت ناظر ممکن است به دو صورت ذیل باشد:

نظارت اطلاعی

عبارتست از اینکه صرفا اعمال متولی به اطلاع ناظر می رسد ولی برای متولی لازم نیست که در امور موقوفه قبل از انجام عمل با او مشاوره کرده و تصمیم مشترک اتخاذ نمایند.هرگاه ناظر امری را که متولی انجام داده برخلاف ترتیب مقرر در وقف نامه بداند باید آن را به متولی تذکر دهد.درصورتی که متولی تسلیم نگردید ناظر می تواند با مراجعه به دادگاه ناظر را وادار به رعایت مندرجات وقفنامه نماید.هرگاه خساراتی از لحاظ اعمال متولی متوجه موقوفه گردید ،متولی مسئول آن خواهد بود.

نظارت استصوابی

عبارتست از اینکه اقدامات متولی با تصویب قبلی ناظر صورت گیرد. به عبارت دیگر متولی باید قبل از انجام هر عملی در امور موقوفه موافقت ناظر را جلب نماید .و درصورت موافقت و تصویب ناظر آن را انجام دهد.متولی بدون تصویب ناظر نمی تواند اقدام به امری راجع به موقوفه نماید.

چنانچه متولی فاقد اوصاف شرط شده در وقفنامه باشد،چگونه اقدام میشود؟

ممکن است واقف شرایط و اوصاف خاصی برای متولی شرط نماید.چنانچه محرز شود متولی فاقد اوصاف بوده ،متولی از تولیت منعزل می شود .در این صورت دو حالت متصور است:
حالت اول : متولی از ابتدا فاقد اوصاف مشروط بوده است.
حالت دوم : در اثناء تولیت آن اوصاف از متولی زائل گردد.
درصورتی که شخص متولی از ابتدا فاقد اوصاف مشروط باشد. مانند این است که آن شخص اصلا بعنوان متولی تعیین نشده است.لذا اقدامات و تصرفات وی فضولی است و متولی بعدی می تواند آن معاملات را تنفیذ یا رد نماید.
درصورتی که در اثناء تولیت ،اوصاف مشروط از متولی زائل گردد از آن تاریخ به بعد اقدامات وی فضولی می باشد.

نحوه طرح دعوی اعلام بی اعتباری اقدامات متولی

در برخی موارد قانون ،سازمان اوقاف و امور خیریه را جهت رسیدگی به تخلفات متولی صالح دانسته است.و آن هم در مواردی است که متولی مصلحت وقف را رعایت نکند و یا تعدی و تفریط کرده و موجب تضییع حقوق موقوف علیهم شود.در این موارد سازمان اوقاف با تجویز قانونی تصدی و نظارت بر موقوفه را برعهده می گیرد.
اما در مواردی که سازمان اوقاف و امور خیریه نتواند رسیدگی نماید،می توان از طریق مراجع قضایی اقدام نمود.
خواهان دعوای اعلام بی اعتباری اقدامات متولی ،سازمان اوقاف یا موقوف علیهم می باشند و خوانده دعوی متولی می باشد.مرجع صالح به رسیدگی ، دادگاه محل وقوع مال موقوفه می باشد.

پس از طرح دعوی و بررسی مدارک و مستندات چنانچه برای دادگاه محرز گردد که متولی از حدود اختیارات خویش تخطی نموده است.حکم بر بی اعتباری اقدامات متولی صادر می شود .و پس از قطعیت رای، می بایست اقدامات متولی به وضع سابق اعاده گردد.