احداث ساختمان اعیانی در ملک وقفی

احداث ساختمان اعیانی در ملک وقفی و دعوای الزام به تنظیم سند رسمی انتقال حقوق ،طبق ماده 8 آئین نامه نحوه و ترتیب وصول پذیره و اهدایی مصوب 10/2/65 و اعطای حق تملک اعیانی در مورد اراضی موقوفه ای که بنا به تشخیص مراجع ذیصلاح کاربری زراعی دارد ممنوع می باشد.و در ایجار آنها پذیره دریافت نخواهد شد.

همچنین در مورد موقوفاتی که عرصه و اعیان وقف است ،اعطای حق تملک اعیان مستحدثه به وسیله مستاجر با تصویب سرپرست سازمان مجاز است.و این موضوع در مورد باغ های موقوفه و همچنین در مورد موقوفات خاص نیز جاری است.

در اینجا ممکن است سوالاتی به ذهن خطورکند از جمله:

• اگر به هر علت اعیانی در عرصه متعلق به موقوفه ساخته شود،آیا سازنده اعیانی مالک اعیانی محسوب می شود؟
• آیا وجود اعیانی موجب الزام موقوفه به تنظیم و ایجاد رابطه استیجاری با متصرف خواهد شد؟

در ادامه به پاسخ سوالات مذکور میپردازیم،با ما همرا باشید….

ساخت اعیان و مالکیت آن

برابر قواعد پیروی شده، من جمله قاعده اقدام چنانچه احداثی در رقبات موقوفه بدون مجوز موقوفه ایجاد شود نمی تواند موجبی برای حق مالکیت اعیان برای سازنده محسوب گردد.و متولی به طرح دعوی خلع ید و قلع و قمع بنای احداث در جهت احقاق حقوق موقوفه برخواهد آمد.

طبق ماده 8 آئین نامه قانون ابطال اسناد فروش رقبات ،آب و اراضی موقوفه مصوب 7/9/63 :

” از تاریخ تصویب این آئین نامه احداث هرگونه اعیانی بدون مجوز قانونی در اراضی نسق زراعتی زارعین ممنوع بوده و در صورت تخلف ،اعیانی احداثی متعلق به موقوفه خواهد بود.”

لذا چنانچه اعیان احداثی غیر مجاز در اراضی نسق زارعین باشد طبق ماده فوق متعلق به موقوفه است.و اگر در خارج از اراضی مذکور است سازنده بنا، محکوم به قلع و قمع بنای احداثی و رفع تصرف خواهد شد.

موارد استثنایی تملک اعیان احداثی

در موارد استثنایی قانون گذار تملک اعیان احداثی را ولو در صورت عدم اخذ مجوز از سازمان اوقاف به رسمیت شناخته است.

1) در پاره ای موارد و به تشخیص سازمان، اعطای حق تملک اعیان به مستاجر را مجاز دانسته است . و این امر ناشی از اختیارات حاصله سرپرست سازمان ،مندرج در بخش اخیر ماده 12 آئین نامه است.بنابراین امکان احداث اعیانی به شرط رعایت ماده مرقوم در اراضی موقوفه موجود است .که قطعا و قهرا سرپرست سازمان به عنوان نماینده ولی فقیه مصلحت و غبطه وقف و موقوفه را لحاظ خواهد نمود.و در صورت اعطای حق تملک اعیان شخص احداث کننده بنا مالک شناخته می شود.

2) قبل از پیروزی انقلاب برخی موقوفات در اجرای برخی قوانین منجمله اجازه تبدیل به احسن و واگذاری دهات و مزارع موقوفه به زارعین صاحب نسق مصوب 1350 ،بدون مجوز شرعی به فروش رسیده بود و خریداران اینگونه اراضی با تصور مالکیت خود اقدام به احداث بنا نموده بودند.

پس از انقلاب طبق ماده واحده قانون ابطال اسناد فروش رقبات ،آب و اراضی موقوفه مصوب 28/1/63 و آئین نامه اجرایی آن مصوب 1363 و قانون ابطال اسناد و فروش رقبات ،آب و اراضی موقوفه مصوب 25/11/71 و آئین نامه اجرائی آن مصوب 1374:

قانون گذار ،اسناد مالکیت صادر شده را باطل و از درجه اعتبار ساقط دانست .و آن موقوفات فروخته شده را به وقفیت خود برگردانید.اما نسبت به حقوق اعیانی متصرفین احکامی را وضع نموده که طی این احکام اعیان اشخاص را در اراضی موقوفه به رسمیت شناخته است.رعایت حقوق مکتسبه منجمله، اعیان احداثی به عنوان یک الزام برای موقوفه بوده و موقوفه مکلف به رعایت آن حقوق می باشد.

نحوه طرح دعوای الزام به تنظیم سند رسمی انتقال حقوق و اعیانی احداثی در ملک وقفی

با توجه به موارد فوق چنانچه شخصی اقدام به احداث اعیانی در ملک وقفی نماید.مالک اعیانی شناخته می شود.و می تواند نسبت به اخذ سند مالکیت اقدام نماید.چنانچه مالک اعیانی ،ملک خود را بفروشد ،موظف است در موعد مقرر نسبت به انتقال و تنظیم سند رسمی به نام خریدار اقدام نماید.در غیراینصورت خریدار می تواند دعوای الزام به تنظیم سند رسمی انتقال حقوق و اعیانی احداثی در ملک وقفی را مطرح نماید.

دعوای مذکور دارای پیچیدگی های فراوانی است.و با توجه به تخصصی بودن دعوا ،داشتن وکیل متخصص در دعاوی وقفی لازم و ضروری می باشد.

خواهان دعوا، خریدار می باشد.
خواندگان دعوا ، مالک اعیانی و اداره اوقاف مربوطه و متولی موقوفه می باشند.
خواسته دعوی ، الزام به تنظیم سند رسمی انتقال اعیانی و الزام به تنظیم سند رسمی اجاره ملک وقفی می باشد.
دادگاه صالح به رسیدگی ،دادگاه محل وقوع ملک وقفی می باشد.
هزینه دادرسی دعوای، بر مبنای ارزش منطقه ای محاسبه و دریافت می شود.چراکه دعوای مزبور مذکور از زمره دعاوی غیر منقول می باشد.

پس از طرح دعوا و ارجاع به شعبه مربوطه ،بررسی اسناد و مدارک و دلایل خواهان رای بر الزام مالک اعیانی به تنظیم سند رسمی انتقال اعیانی احداثی در ملک وقفی و الزام اداره اوقاف بر تنظیم سند رسمی اجاره و انتقال حقوق مربوط به ملک وقفی صادر می گردد.رای صادره پس از ابلاغ طرف 20 روز قابل تجدیدنظرخواهی می باشد.