کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار نخستین کانونی است که پس از تصویب قانون بازار و مطابق با مقررات این قانون تشکیل گردیده و به ثبت رسیده است. این کانون که با ساختاری ویژه و نظامند مشغول فعالیت و پیگیری اهداف تاسیس خود است نقش مهمی در زمینه حل اختلاف در بازار سرمایه کشور به عهده دارد. صلاحیت این کانون در هدایت فرآیند تلاش برای حصول سازش ، از طریق کمیته ای ویژه اعمال می گردد و با طی روندی مشخص ،حصول یا عدم حصول سازش در کانون کارگزاران بورس توسط کمیته مزبور گواهی می گردد.
کمیته سازش کانون کارگزاران بورس
مکانسیم تدوین و تصویب مقررات مربوط به حصول سازش درماده 72 اساسنامه کانون کارگزاران بورس پیش بینی شده بر اساس این ماده مقررات مورد نیاز کانون به درخواست هیئت مدیره کانون، توسط کارگروه های تخصصی یا سایر کارشناسان و مشاوران واجد شرایط تهیه شده و در اختیار دبیرکل قرار می گیرد تا به هیئت مدیره کانون تسلیم شود.
در راستای اجرای بند ۵ ماده ۷۲ اساسنامه کانون کارگزاران ، دستورالعمل کمیته سازش کانون بورس و اوراق بهادار به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده و مطابق با آن کمیته سازش تشکیل شد.
روند تلاش برای سازش در کمیته سازش کانون کارگزاران بورس چگونه است؟
دریافت شکایت توسط دبیرخانه کمیته و شروع به رسیدگی
اولین گام در جریان تلاش برای سازش نزد کمیته سازش کانون کارگزاران آن است که دبیرخانه کمیته شکایت شخص را دریافت نماید. پس از دریافت شکایت مکاتباتی میان طرفین اختلاف انجام می شود و در صورتی که میان طرفین توافق حاصل نشود، پرونده به کمیته سازش ارسال می گردد تا این کمیته برای حصول سازش بین اطراف اختلاف تلاش نماید.
الف. دریافت شکایت توسط دبیرخانه کمیته سازش
اگرچه تلاش برای حصول سازش در مورد اختلافات، نزد کمیته سازش کانون کارگزاران اجباری است اما این به آن معنی نیست که تنها راه شکایت نزد این کمیته ْ‌مراجعه به محل دبیرخانه آن است. در ابلاغیه مدیریت نظارت بر کارگزاران سازمان بورس و اوراق بهادار به شماره ۱۱۰۲۰۰۳۱آمده است که شکایت مزبور :(( …از طریق سایت شکایات سازمان بورس و اوراق بهادار به آدرس http://shekayat.seo.ir/default.aspx و مراجعه حضوری به سازمان بورس و اوراق بهادار ، کانون کارگزاران و بورس ها و تالار مناطق قابل دریافت می باشد… شکایات پس از ثبت در سیستم شکایات توسط کانون کارگزاران از طریق اتوماسیون اداری برای کارگزاران ارسال می گردد…))
همچنین امکان اعتراض به پاسخ شکایت نیز در سیستم یاد شده برای شاکی فراهم گردیده است.
ب. انجام مکاتبات لازم میان طرفین اختلاف به واسطه دبیرخانه
دبیرخانه کمیته سازش پس از وصول شکایت و پیش از تعیین نوبت برای رسیدگی به آن در کمیته، موظف است مکاتباتی را میان طرفین اختلاف سامان دهد. ماده ۷ دستورالعمل کمیته سازش مقرر کرده است که دبیرخانه کمیته سازش موضوع دعوا را ظرف ۳ روز کاری پس از دریافت شکایت به همراه مستندات آن به خوانده ابلاغ نموده و مهلت ۱۰ روزه ای را برای دریافت پاسخ تعیین می نماید؛ پس از انقضای مهلت مذکور در صورت دریافت پاسخ، حداکثر ظرف سه روز پاسخ مربوطه به خواهان ابلاغ می شود؛ در غیر این صورت پرونده به کمیته سازش ارسال خواهد شد. در صورتی که خواهان پاسخ خوانده را بپذیرد طرفین ضمن حضور در دبیرخانه یا به نحو مقتضی مراتب سازش را اعلام و مستندات مربوطه را کتبا به دبیرخانه اعلام ارائه می نمایند.
ج. انجام بررسی های مقدماتی و تعیین نوبت رسیدگی
کمیته سازش پیش از هر اقدامی باید از صلاحیت خود برای دخالت در پرونده مطمئن شود و ممکن است حسب مورد تهیه گزارشی کارشناسانه را در خصوص موضوع لازم بداند.
برگزاری جلسات تلاش برای سازش و نتیجه آن
بر طبق ماده ۱۲ دستور العمل کمیته سازش طرفین دعوا یا نمایندگان آنان پس از تعیین وقت رسیدگی در جلسه شرکت کرده و در صورت حصول سازش، کمیته گواهی سازش صادر می کند و پس از ابلاغ به طرفین ، پرونده را مختومه می نماید. در غیر این صورت ، ضمن صدور گواهی عدم سازش و ارائه به طرفین دعوا و ارسال رونوشت آن به دبیرخانه هیئت داوری ، خواهان را جهت طرح دعوای خود به هیئت داوری ارشاد می کنند. در مواردی که گواهی عدم سازش به واسطه عدم حضور خوانده صادر می شود، رعایت مفاد ماده ۱۶ این دستور العمل از سوی کمیته الزامی است. بر طبق ماده مزبور عدم حضور خوانده پس از سه بار دعوت به جلسه کمیته سازش و انقضای مهلت حداکثر دوماه ، در حکم عدم سازش تلقی می شود.
ماده ۱۴ دستور العمل کمیته سازش در این رابطه مقرر کرده است:( اعضای کمیته سازش به عنوان میانجی گر ، موضوع اختلاف را برای طرفین دعوا تحلیل و تشریح کرده و در جهت حل و فصل مسالمت آمیز آن تلاش می نمایند. در هر صورت حصول سازش با اعلام رضایت طرفین دعوا امکان پذیر بوده و کمیته حق تحمیل سازش بر طرفین را ندارد.)
وکالت در جریان سازش
صدر ماده ۱۲ دستورالعمل کمیته سازش مقرر کرده است که نمایندگان طرفین دعوی نیز می توانند به جای آنان در جلسات کمیته شرکت کنند. این نمایندگان اعم از نمایندگان قانونی و قراردادی می باشند و برای انجام این امر نیاز به داشتن پروانه وکالت نمی باشد.
اجرای مفاد سازش
در فرضی که طرفین اختلاف به سازش نایل می شوند، کمیته سازش اقدام به صدور گواهی به نام گواهی سازش می کند. اگر چه سازش طرفین و توافق بر سر راه حلی که مورد رضایت هر دوی آنهاست از احتمال مقاومت در به اجرا گذاردن این راه حل می کاهد اما آن را از بین نبرده و همواره احتمال دارد که اطراف اختلاف از اجرای اموری که در موردش توافق کرده اند شانه خالی کنند. دستورالعمل کمیته سازش نه تنها برای جلوگیری از این وضع ابتکاری ندارد بلکه را را نیز برای چنین نقض عهدی فراهم کرده است. بر طبق ماده ۱۵ این دستور العمل :(عدم اجرای مفاد سازش از سوی هر یک از طرفین به منزله عدم سازش بوده و به درخواست هر یک از طرفین گواهی عدم سازش صادر می گردد.)
این مقرره با مواضع فقهی و حقوقی مربوط سازگاری ندارد و اصلاح آن لازمه رفع اختلالی است که به نظم حقوقی کنونی وارد کرده است.