در برخی اوقات ممکن است در فرآیند توقیف اموال، برگزاری مزایده یا هر اقدام اجرایی دیگری، با اشتباه و یا خروج از چارچوب قانونی مواجه گردید. اینجا است که قانونگذار راهکاری قانونی در نظر گرفته و آن هم ابطال عملیات اجرایی می باشد. این راهکار قانونی به محکومٌ‌علیه یا شخص ثالث اجازه می‌دهد تا در برابر اقدامات اجرایی غیرقانونی بایستد و آن ها را بی‌اثر کند.
با توجه به اینکه عملیات اجرایی در دادگاه صورت گرفته باشد یا اجرای ثبت، شرایط ابطال، مرجع رسیدگی و مراحل آن متفاوت است. با توجه به اهمیت این موضوع لازم دانستیم در این مقاله به بررسی ابطال عملیات اجرایی در ثبت و دادگاه بپردازیم برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با ما همراه باشید.
مشاوره تخصصی (آنلاین، تلفنی، حضوری) را هم اکنون دریافت کنید.
ابطال عملیات اجرایی چیست؟
ابطال عملیات اجرایی دعوای حقوقی است برای بی اثر کردن و از بین بردن اقدامات و مراحلی است که توسط واحد اجرای احکام (دادگستری) یا اداره اجرای ثبت برای وصول یک بدهی یا اجرای یک حکم انجام شده است.
منظور از عملیات اجرایی ثبت چیست؟
عملیات اجرایی ثبت به اقداماتی گفته می شود که شروع آن از زمان صدور دستور رئیس ثبت محل تحت عنوان «اجرا شود» (طبق ماده ۶۹ آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا) می باشد و خاتمه آن طبق ماده ۱۵۵ آئین نامه مذکور عبارت است از:
- وصول کلیه طلب بستانکار و حقوق دولتی و هزینه های قانونی
- تحویل مال منقول به برنده مزایده
- تنظیم و امضای سند انتقال اجرایی اموال غیرمنقول در دفاتر اسناد رسمی
- تحقق تخلیه یا تحویل در مواردی که اجرائیه برای تخلیه یا تحویل صادر شده باشد.
- اجرای تعهد متعهد.
در تبصره این ماده آمده که چنانچه مال از طریق مزایده، به شخص ثالث فروخته شود، ختم عملیات اجرایی، تاریخ تنظیم صورت مجلس مزایده خواهد بود.
تفاوت ابطال اجرائیه و ابطال عملیات اجرایی
دعوای ابطال اجرائیه دعوای شخصی است که دستور اجرا را مخالف با سند یا مخالف با قانون بداند که اقدام به طرح دعوای ابطال اجراییه ثبتی می نماید و مراجع قضایی صالح به رسیدگی به این دعوا می باشند. اما ابطال عملیات اجرایی ثبت، شکایت از عملیات اجرایی ثبت می باشد که مرجع اعتراض به عملیات اجرایی ثبت، رئیس اداره ثبت است.
در بسیاری از پرونده ها شاهد این اشتباه از سوی خواهان و یا وکلای آنها هستیم که منجر به صدور قرار رد دعوا می گردد. اما همین اشتباه می تواند موجب از بین رفتن وقت و هزینه گردد. لذا بهتر است قبل از هر گونه اقدامی با وکیل ثبتی متخصص مشاوره لازم را داشته باشید تا در صرف وقت و هزینه صرفه جویی نمائید.
برای دریافت مشاوره تخصصی در انواع دعاوی ثبتی فرم درخواست مشاوره حقوقی زیر را تکمیل نمایید. وکلای متخصص دادپویان حامی بعد از دریافت اطلاعات در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.
دعوای ابطال عملیات اجرایی ثبت
دعوای ابطال یا شکایت از عملیات اجرایی به دعوایی گفته می شود که از سوی مدیون یا شخص ثالث در خصوص عملیات اجرایی ثبت مطرح می شود.
موارد ابطال عملیات اجرایی ثبت
مهمترین موارد اعتراض به عملیات اجرایی ثبت به شرح ذیل می باشد:
- ادعای شخص ثالث نسبت به اینکه مال توقیف شده متعلق به وی می باشد.
- ادعای وجود حقی در مال توقیف شده.
- اعتراض به توقیف مستثنیات دین
- ادعای فزونی مال توقیف شده بر میزان مقرر در اجرائیه.
- امین نبودن حافظ اموال.
مرجع اعتراض به عملیات اجرایی ثبت
برای اعتراض به عملیات اجرایی ثبت باید به مراجع ذیل مراجعه نمود:
شکایت نزد رئیس ثبت
همانگونه که گفته شد چنانچه بدهکار اجرایی یا شخص ثالث نسبت به عملیات اجرایی شکایت داشته باشد، می تواند شکایت خود را با ارائه دلایل و مدارک به رئیس ثبت محل تسلیم نماید. رئیس ثبت محل باید نسبت به شکایت مطروحه فوری رسیدگی و رای صادر نماید.
شکایت در هیات نظارت
رای صادره طبق مقررات به اشخاص ذینفع ابلاغ می شود و چنانچه نسبت به آن اعتراض داشته باشند باید ظرف مهلت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ شکایت خود را به ثبت محل و یا هیات نظارت صلاحیت دار، تسلیم نمایند.
شکایت در شورای عالی ثبت
آرای صادره از هیات نظارت فقط در مورد بندهای ۱، ۵ و ۷ ماده ۲۵ قانون ثبت اسناد و املاک قابل تجدیدنظر در شورای عالی ثبت است. بنابراین طبق بند ۸ ماده ۲۵ قانون مذکور، آراء صادره از هیات نظارت قطعی است مگر در مورد فوق الاشاره اما رویه عملی بدین نحو است که کلیه اعتراضات به بندهای هشت گانه ماده ۲۵ قانون ثبت اسناد و املاک در شورای عالی ثبت، مورد پذیرش و رسیدگی قرار می گیرد.
در خصوص نحوه اعتراض به رای هیات نظارت و شورای عالی ثبت در مقاله مجزایی توضیحات کامل داده شده است جهت کسب اطلاعات بیشتر روی لینک کلیک کنید.
اعتراض ثالث به عملیات اجرایی ثبت
در بسیاری مواقع شخص ثالث نسبت به توقیف مال در اجرای ثبت ادعای حق می نماید. در این خصوص سوالی که مطرح می شود این است که آیا به اعتراض ثالث نسبت به عملیات اجرایی ثبت، در اداره ثبت اجرا رسیدگی می شود یا باید به مراجع قضایی مراجعه نماید؟
در پاسخ باید گفت اعتراضات اشخاص ثالث نسبت به عملیات اجرایی ثبت، با وجود اختلاف زیاد بین صلاحیت مراجع ثبتی و محاکم دادگستری منجر به صدور رای وحدت رویه گردید که طبق آن، رای به صلاحیت مراجع قضایی صادر گردید. لذا طبق این رای وحدت رویه، چنانچه ادعای شخص ثالث نسبت به توقیف ملک بر اساس سند رسمی و یا حکم قطعی دادگاه باشد، توسط اجرای ثبت رفع بازداشت ملک صورت می گیرد. اما اگر مستند ادعا، سند رسمی یا حکم دادگاه نباشد، اجرای ثبت صالح به رسیدگی نبوده و دعوا باید در مراجع قضایی مطرح گردد.
آیا با اعتراض ثالث عملیات اجرایی ثبت متوقف می شود؟
در پاسخ به این سوال باید گفت صرفاً با طرح دعوای ثالث در مراجع قضایی با عنوان ابطال اجرائیه یا شکایت از دستور اجرا، عملیات اجرایی متوقف نمی گردد. مگر اینکه همزمان با طرح این دعوا، خواسته توقف عملیات اجرایی ثبت نیز مطرح شود که در صورت پذیرش این خواسته از سوی قاضی رسیدگی کننده، با اخذ خسارت احتمالی دستور توقیف عملیات اجرایی ثبت صادر می گردد.
رای وحدت رویه اعتراض به عملیات اجرایی ثبتی
طبق رای وحدت رویه ۷۸۴ مورخ ۲۶/۹/۹۸ «در مواردی که ثالث نسبت به مال توقیف شده ادعای حقی نماید طبق ماده ۸ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۲۷/۶/۱۳۲۲، ترتیب شکایت از طرز عمل و اقدامات اجرایی و مرجع رسیدگی به آن و به طور کلی آنچه برای اجرای اسناد رسمی لازم است، طبق آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب ۱۱/۶/۸۷ ریاست قوه قضائیه است و ماده ۱۶۹ این آئین نامه، مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی را رئیس ثبت محل تعیین کرده است و در مواردی که ثالث نسبت به مال توقیف شده ادعای حق نماید، این امر مانع از مراجعه او به دادگاه صالح و اقامه دعوا برای اثبات حقانیت خود نیست.»
دادگاه صالح به اعتراض به عملیات اجرایی ثبت
رسیدگی به اعتراض به عملیات اجرایی ثبت در صلاحیت دادگاه نیست و اعتراض باید نزد رئیس ثبت انجام شود. مگر اینکه اعتراض نسبت به دستور اجرا باشد و یا اعتراض پس از خاتمه عملیات اجرایی انجام شود، که در این صورت باید دعوای شکایت از دستور اجرا و ابطال عملیات اجرایی در دادگاه محل وقوع دفترخانه صادرکننده اجرائیه مطرح شود.
اعتراض به عملیات اجرایی ثبت پس از تنظیم صورت مجلس مزایده
طبق ماده ۱۷۲ آیین نامه مفاد اسناد لازم الاجراء، پس از تنظیم و امضای صورت مجلس مزایده شکایت از عملیات اجرا از کسی مسموع نیست. اما این امر مانع از آن می شود که هرگاه قبل از تنظیم و امضای سند انتقال یا تحویل مال، رئیس ثبت محل عمل اجرا را مخالف قانون تشخیص دهد، رای بر تجدید عمل اجرایی داده و رای صادره طبق ماده ۱۶۹ این آئین نامه به اشخاص ذینفع ابلاغ و قابل شکایت و رسیدگی در هیات نظارت است.
موارد ابطال عملیات اجرایی دادگاه
مواردی که موجب ابطال عملیات اجرایی دادگاه می شود به شرح ذیل می باشد:
- رای غیابی صادر شود و خوانده غایب نسبت به رای واخواهی نموده و اعتراض وی پذیرفته شود و رای صادره نقض شود. در چنین حالتی عملیات اجرایی باطل می گردد.
- شخص ثالث نسبت به مالی که توقیف شده ادعای حقی نماید و اعتراض ثالث اجرایی از سوی وی پذیرفته شود.
- در مواردی که نسبت به رای صادره اعاده دادرسی انجام شود و منجر به نقض رای گردد.
- در صورت ابطال اجراییه دادگاه، عملیات اجرایی نیز باطل می گردد.
- عدم رعایت مقررات در مرحله مزایده نیز یکی دیگر از مواردی است که موجب ابطال عملیات اجرایی دادگاه می شود.
به طور کلی در قانون اجرای احکام مدنی عنوان ابطال عملیات اجرایی به کار برده نشده و در مواردی که بدان اشاره نمودیم اصطلاح الغاء و اعاده عملیات اجرایی صحیح می باشد. در صورتی که در مرحله اجرای حکم با تخلفات و یا عدم رعایت مقررات مواجه شدید می توانید با وکیل متخصص در اجرای احکام مشاوره نمائید تا عنوان صحیح طرح دعوا و بهترین راهکار قانونی برای جلوگیری از تضییع حقوق شما را ارائه نماید.
ابطال عملیات اجرایی دادگاه در صلاحیت کجاست؟
در ماده ۲۶ قانون اجرای احکام مقرر گردیده است، اختلافات ناشی از اجرای احکام در صلاحیت دادگاهی است که حکم توسط آن دادگاه اجرا می شود. در صورتی که اختلافات ناشی از اجمال و ابهام حکم باشد، در دادگاهی که حکم را صادر کرده رسیدگی می شود و اگر ناشی از اجرای احکام باشد، در دادگاهی که حکم توسط آن اجرا می شود رسیدگی می گردد.
برای مثال در صورتی که مال شخص ثالثی به عنوان مال محکوم علیه توقیف شود، شخص ثالث باید به دادگاهی مراجعه نماید که حکم توسط آن اجرا می شود.
ابطال عملیات اجرایی سفته
ابطال عملیات اجرایی سفته در اکثر اوقات به دلیل مطرح می شود که شخص مدیون بدهی خود را پرداخت نموده و دارنده علی رغم این موضوع اقدام به پیگیری پرونده اجرایی و توقیف اموال و یا اخذ حکم جلب نموده است. در چنین حالتی محکوم علیه، با ارائه مستندات پرداختی می تواند نسبت به لغو و بی اثر نمودن عملیات اجرایی اقدام نماید.
ابطال عملیات اجرایی مهریه
عملیات اجرایی مهریه در اجرای ثبت انجام می شود و در صورتی که زوجه مدعی پرداخت مهریه باشد می تواند همزمان با طرح دعوای ابطال اجرائیه، ابطال عملیات اجرایی مهریه را نیز درخواست نماید. و یا زوجه نسبت به مالی که توقیف شده ادعای مستثنیات دین را مطرح نموده و بتواند این ادعا را اثبات کند.
ابطال عملیات اجرایی چک
طبق ماده ۲۳ قانون صدور چک، اگر صادرکننده یا قائم مقام قانونی او دعاوی مانند مشروط یا بابت تضمین بودن چک یا تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا دیگر جرائم در مراجع قضائی اقامه کند، اقامه دعوی مانع از جریان عملیات اجرائی نخواهد شد، مگر در مواردی که مرجع قضائی ظن قوی پیدا کند یا از اجرای سند مذکور ضرر جبران ناپذیر وارد شود که در این صورت با اخذ تامین مناسب، قرار توقف عملیات اجرائی صادر می نماید.
در صورتی که دلیل ارائه شده مستند به سند رسمی باشد یا اینکه صادرکننده یا قائم مقام قانونی مدعی مفقود شدن چک بوده و مرجع قضائی دلایل ارائه شده را قابل قبول بداند، توقف عملیات اجرائی بدون اخذ تامین صادر خواهد شد. به دعاوی مذکور خارج از نوبت رسیدگی می شود.
ابطال عملیات اجرایی بانک
بانک ها برای وصول مطالبات خود ناشی از قراردادهای بانکی یا اسناد رهنی یا سایر وثایق می توانند از طریق اجرای ثبت اقدام نمایند. چنانچه ضامنین، راهنین و یا وام گیرنده نسبت به اجرائیه اعتراضی داشته باشند و یا اختلافاتی بابت نرخ سود و نرخ وجه التزام با بانک داشته باشند می توانند در مراجع قضایی طرح دعوا نمایند. در صورتی که عملیات اجرایی خاتمه نیافته باشد، می توان دستور توقف عملیات اجرا را درخواست نمود و در صورتی که عملیات اجرا خاتمه پیدا کرده باشد می توان ابطال عملیات اجرایی بانک مانند ابطال مزایده و ابطال سند انتقال اجرایی و غیره را همزمان طرح کرد.
ابطال عملیات اجرایی مزایده
در صورتی که در عملیات اجرایی با هر یک از موارد ذیل مواجه شدید می توانید درخواست ابطال عملیات اجرایی مزایده را درخواست نمائید:
- هرگاه فروش در روز و ساعت و یا محلی که در آگهی معین شده به عمل نیاید.
- هرگاه بدون جهت قانونی مانع خرید کسی شوند و یا بالاترین قیمتی را که پیشنهاد شده است رد کنند.
- در صورتی که مزایده بدون حضور نماینده دادسرا به عمل آید.
- در صورتی که مباشرین فروش و کارمندان اداره ثبت در خرید شرکت کرده باشند.
این شکایت را باید قبل از تنظیم و امضاء سند انتقال یا تحویل مال نزد رئیس ثبت محل عمل اجرا ارائه دهید در غیر اینصورت به اعتراض شما رسیدگی نمی شود و باید برای ابطال مزایده به دادگاه مراجعه نمائید.
ابطال عملیات اجرایی یکی از دعاوی حقوقی می باشد که دارای پیچیدگی های فراوانی است. بدیهی است طرح دعوای ابطال عملیات اجرایی ثبت مستلزم دانش و تخصص حقوقی ثبتی و آگاهی از مقررات ثبتی می باشد که این مهم در صلاحیت وکیل متخصص در امور ثبتی می باشد. دفتر حقوقی دادپویان حامی با بهره گیری از وکلای متخصص و متبحر در حوزه دعاوی ثبتی آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی خویش در خصوص ابطال عملیات اجرایی به شما عزیزان می باشد.
سوالات متداول
آیا اعتراض ثالث نسبت به عملیات اجرایی ثبت امکان پذیر است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت در صورتی که شحص ثالث به اجرای ثبت اعتراض داشته باشد باید در دادگاه عمومی حقوقی اقدام به طرح دعوا تحت عنوان اثبات وقوع عقد بیع یا اثبات مالکیت و ابطال اجرائیه نماید و همزمان درخواست توقیف عملیات اجرایی را نیز مطرح نماید.
ابطال عملیات اجرایی مالی است یا غیر مالی؟
ابطال عملیات اجرایی غیرمالی است.
چه کسانی می‌توانند درخواست ابطال عملیات اجرایی کنند؟
شخصی که حکم علیه او صادر شده و اموالش در حال توقیف و فروش است.
کسی که حکم علیه او نیست، اما در فرآیند اجرا، به حقوق او تعرض شده است. برای مثال، مالی توقیف شده که متعلق به شخص ثالث است، نه محکوم علیه.
در صورتی که وجه نقد نزد شخص ثالث توقیف شده باشه، همون شخص ثالث یا هر شخص ثالث دیگه تحت عنوان استرداد وجه می تواند وجه مذکور را به دلیل اشتباه در عملیات اجرایی، مسترد کند؟ یا ابتدا باید دادخواست ابطال عملیات اجرایی به ثمر برسد سپس استرداد وجه مطرح شود؟ بنظرم باید ابتدا ابطال عملیات اجرایی درخواست بشه و سپس استرداد وجه و استرداد وجه قبل از دادخواست ابطال امکان پذیر نیست. درسته؟
سلام. بله.
سلام بنده وامی گرفتم که به جهت اینکه بانک سود و خسارات بالایی را محاسبه کرده بود نتوانستم پرداخت کنم و اجرائیه صادر شد و ملک بنده به مزایده گذاشته شد. دادخواست دادم با عنوان شکایت از عملیات اجرایی ثبت، دادگاه رأی داده که این خواسته در صلاحیت اداره ثبت می باشد و دادخواست را رد کرده می خواستم ببینم آیا این رأی درست هست یا من اعتراض کنم؟
باسلام. رای صحیح صادر شده و شما باید خواسته خود را تحت عنوان شکایت از دستور اجرا مطرح می نمودید لذا اعتراض به رأی فایده ای ندارد بهتر است مجدد دادخواست بدهید.