اعتراض به آراء هیات نظارت و شورای عالی ثبت

هیات نظارت و شورای عالی ثبت، مراجع حل اختلافات ثبتی هستند که در مقام رفع تنازع، نسبت به اختلافاتی که راجع به عملیات ثبتی میان اشخاص و اداره ثبت به وجود آمده، اقدام به رسیدگی و صدور رای می نمایند. یکی از مهم ترین موضوعات پیرامون رسیدگی به اختلافات ثبتی، بررسی امکان اعتراض به آراء هیات نظارت و شورای عالی ثبت است.

اعتراض به آراء هیات نظارت

ماده 25 قانون ثبت اسناد و املاک به تبیین حدود صلاحیت و وظایف هیات نظارت می پردازد. بندهای هشت گانه این ماده موارد صلاحیت هیات نظارت را مورد تصریح قرار می دهد. وفق ماده اخیر الذکر هیات نظارت در موارد ذیل اقدام به رسیدگی و صدور رای می نماید:
1ـ هرگاه در اجراء مقررات ماده يازده از جهت پذيرفتن تقاضاي ثبت اختلافي بين اشخاص و اداره ثبت واقع شود و يا اشتباهي توليد گردد و يا در تصرف اشخاص تزاحم و تعارض باشد رفع اختلاف و تعيين تكليف و يا ابطال و يا اصلاح درخواست ثبت با هيأت نظارت است.
2ـ هرگاه هيأت نظارت تشخيص دهد كه در جريان مقدماتي ثبت املاك اشتباه مؤثر واقع شده آن اشتباه و همچنين عمليات بعدي كه اشتباه مزبور در آن موثر بوده ابطال و جريان ثبت طبق مقررات، تجديد يا تكميل يا اصلاح مي‏گردد.
3ـ هرگاه در موقع ثبت ملك و يا ثبت انتقالات بعدي صرفاً به علت عدم توجه و دقت نويسنده سند مالكيت و يا دفتر املاك اشتباه قلمي رخ دهد و همچنين در صورتي كه ثبت دفتر املاك مخالف يا مغاير سند رسمي يا حكم نهايي دادگاه باشد هيأت نظارت پس از رسيدگي و احراز وقوع اشتباه دستور اصلاح ثبت دفتر املاك و سند مالكيت را صادر خواهد كرد.
4ـ اشتباهاتي كه قبل از ثبت ملك در جريان عمليات مقدماتي ثبت پيش آمده و موقع ثبت ملك در دفتر املاك مورد توجه قرار نگرفته، بعداً اداره ثبت به آن متوجه گردد، در هيأت نظارت مطرح مي‏شود و در صورتي كه پس از رسيدگي وقوع اشتباه محرز و مسلم تشخيص گردد و اصلاح اشتباه به حق كسي خلل نرساند، هيأت نظارت دستور رفع اشتباه و اصلاح آن را صادر مي‏نمايد و در صورتي كه اصلاح مزبور خللي به حق كسي برساند به شخص ذي ‏نفع اخطار مي‏كند كه مي‏تواند به دادگاه مراجعه نمايد و اداره ثبت دستور رفع اشتباه يا اصلاح آن را پس از تعيين تكليف نهايي در دادگاه صادر خواهد نمود.
5 ـ رسيدگي به تعارض در اسناد مالكيت كلاً يا بعضاً خواه نسبت به اصل ملك، خواه نسبت به حدود و حقوق ارتفاقي آن با هيأت نظارت است.
6 ـ رسيدگي و رفع اشتباهي كه در عمليات تفكيكي رخ دهد و منتج به انتقال رسمي يا ثبت دفتر املاك شود با هيأت نظارت است، مشروط بر اين‏كه رفع اشتباه مزبور خللي به حق كسي نرساند.
7ـ هرگاه در طرز تنظيم اسناد و تطبيق مفاد آنها با قوانين اشكال يا اشتباهي پيش آيد، رفع اشكال و اشتباه و صدور دستور لازم با هيأت نظارت خواهد بود.
8 ـ رسيدگي به اعتراضات اشخاص نسبت به نظريّه رئيس ثبت در مورد تخلفات و اشتباهات اجرايي با هيأت نظارت است.

آراء صادره از سوی هیات نظارت در تمام موارد فوق الذکر قطعی و لازم الاجرا است جز در خصوص بندهای 1، 5 و 7. ذی نفع می تواند اعتراض خود را نسبت به آراء این هیات در خصوص بندهای سه گانه مذکور ظرف بیست روز پس از ابلاغ رای اعلام نماید. شورای عالی ثبت در خصوص اعتراضات واصله اتخاذ تصمیم خواهد نمود. نظر شورای عالی ثبت پس از رسیدگی به تجدیدنظر خواهی قطعی و غیر قابل اعتراض است.

اعتراض به آراء شورای عالی ثبت

رسیدگی به اعتراضات نسبت به آراء قابل اعتراض هیات نظارت و ایجاد وحدت رویه در خصوص اختلافات ثبتی به درخواست رئیس سازمان ثبت دو وظیفه ای است که بر عهده شورای عالی ثبت قرار دارد. این شورا که از 2 قاضی دیوان عالی کشور به انتخاب رئیس قوه قضائیه و مدیر کل ثبت اسناد یا املاک تشکیل شده و مقر آن در تهران است؛ لااقل هفته ای یک مرتبه تشکیل جلسه می دهد.

هیچ یک از آراء شورای عالی ثبت قابل اعتراض و تجدیدنظر خواهی نمی باشد و هر رای که از این مرجع صادر شود قطعی و لازم الاجرا است. البته آرایی که شورا به عنوان مرجع تجدیدنظر خواهی از آراء هیات نظارت صادر می کند تنها در مورد همان پرونده قابلیت اجرایی دارد اما آراء وحدت رویه شورای عالی ثبت در کلیه موارد مشابه برای همه شعب مراجع حل اختلافات ثبتی لازم الاتباع است.