از نظر لغوی تابلو به معنای نشان، علامت، پرچم می باشد و از نظر اصطلاحی به هر نوشته، شکل، تصویر و هر علامت دیداری گفته می شود که جهت هدایت و راهنمایی، تبلیغ، نشان دادن محل فعالیت اقتصادی و یا تولید محصولات صنعتی و کشاورزی و جلب مشتری در محلی نصب می شود. در مقاله حاضر قصد داریم به بررسی خصوصیات تابلو، نحوه پیدایش حقوق ناشی از تابلو و سقوط این حقوق، بهره برداری از تابلو و حمایت های حقوقی و کیفری از تابلو، بپردازیم.

• خصوصیات تابلو

1. قدرت و خاصیت ممیزه داشتن

ـ ویژگی اصلی تابلو این است که واجد قدرت ممیزه می باشد. بدین معنا که در امور تجارتی و فعالیت های اقتصادی، نوع و خصوصیات فعالیت یک کارخانه یا یک موسسه تجارتی را مشخص می کند و در مکان هایی که موسسات تجارتی یا کارخانه های تولیدی مستقرند و یا در مسیرهای عمومی نصب می شود تا توجه عموم مردم را جلب نماید.

2. اختیاری بودن تهیه و نصب تابلو

ـ در حقوق ایران و بسیاری از کشورهای جهان، تهیه و نصب تابلو جنبه اختیاری داشته و صاحبان موسسات تجاری و شرکتهای تولیدی و صنعتی تکلیفی به نصب تابلو ندارند. ولیکن هدف از نصب تابلو برای آنها، شناساندن و معرفی نوع فعالیت اقتصادی و یا ارائه خدمات و تبلیغ برای فعالیت خود جهت جلب مشتری بیشتر می باشد.

3. محدودیت نداشتن نصب تابلو

ـ صاحبان موسسات تجاری و شرکتهای تولیدی و صنعتی مختلف معمولاً از آرم ها و تابلوهایی با اشکال گوناگون که بتواند توجه عموم مردم را به خود جلب کند استفاده می نماید؛ از این رو از لحاظ تعداد تابلو محدودیتی وجود ندارد و می توانند در مکان مناسب قانونی که مایل باشند تعداد زیادی تابلو را نصب کنند و در راستای جلب مشتری از تابلو بهره برداری نمایند.

4. علامت بودن و ارشادی بودن تابلو

ـ تابلو یک علامت دیداری و فی الواقع یک علامت مشخصه و نمادین راهنمایی می باشد که توسط موسسات تجاری و تولیدی و صنعتی و یا کشاورزی با هدف جلب و هدایت مشتریان و مصرف کنندگان تهیه می شود. لذا؛ ارتباطی به توصیف کالا یا خدمات ندارد.  درواقع تابلو؛ لزوماً ارتباطی با نام بازرگانی و نام شرکت تجاری نداشته و برای جلب مشتری و راهنمایی مصرف کنندگان می باشد و معمولاً جنبه توصیفی ندارد .

غالباً تابلو که علامت و راهنماست با نام تجاری تاجر یا نام شرکت تجارتی که تا حدودی ممکن است توصیف کننده یا  مبین نوع فعالیت موسسه یا شرکت تجارتی است شباهت چندانی ندارد.

5. مالکیت غیرمستقل و وابسته داشتن تابلو

 حقوق ناشی از تابلو حقوقی ناشی از یک مالکیت غیرمستقل و وابسته و فی الواقع یک حق مالکیت صنعتی ناقص می باشد و در واقع به نوعی همانند حق ناشی از کسب و پیشه وتجارت است و به تنهایی ارزش اقتصادی ندارد.

6. مغایرت نداشتن تابلو با نظم عمومی و اخلاق حسنه
7. عدم گمراهی و اغفال در تابلو

تابلو باید به نحوی باشد که عنوان مندرج در آن موجب گمراهی عموم و یا اغفال آنان نگردد.

8. وارد نکردن لطمه به شهرت واعتبار اشخاص ثالث به وسیله تابلو

 تابلو باید به نحوی باشد که به شهرت و اعتبار اشخاص ثالث لطمه ای وارد  ننماید.

• سقوط حقوق ناشی از تابلو

حقوق ناشی از تابلو در اثر عدم استعمال تابلو، ساقط خواهد شد  و از حالت انحصار صاحب تابلو خارج می شود. لذا؛ هر شخص دیگری می تواند از آن تابلو با استعمال استفاده نماید.

• عدم پیش بینی مقرره قانونی در رابطه با ثبت تابلو در قوانین و مقررات ایران

ـ در حقوق ایران و همچنین در رویه قضایی راجع به ثبت تابلو، مقرره قانونی وجود ندارد و صرفاً راجع به ثبت اختراع ، طرح صنعتی، علائم تجاری ضوابط قانونی در قوانین مختلف پیش بینی گردیده است و پیشنهاد می شود که راجع به امتیازات تابلوها در نظام حقوقی ایران و هم چنین ثبت آن ها در نظام حقوقی ایران مقرراتی پیش بینی گردد.

• نظارت شهرداری بر نصب تابلوها

ـ در حقوق ایران تابلو قابل ثبت نیست ولیکن تهیه و نصب تابلوهای مربوط به اماکن عمومی، مغازه ها و موسسات و شرکتها، تحت نظر شهرداری و دایره نظارت بر اماکن عمومی، شهرسازی و زیباسازی شهرها، صورت می گیرد.

ـ نظارت شهرداری بر تهیه و نصب تابلوها، منحصراً مربوط به خلاف شرع نبودن و خلاف اخلاق نبودن طراحی و نام تابلوها               می باشد. ضمناً شهرداری بابت نظارت بر تابلوها، سالانه مبلغی از صاحب تابلو، دریافت می نماید.

لذا؛ بهتر است همچون قانون کشور فرانسه با توجه به اینکه تابلو یکی از عناصر کارمایه ی تجارتی محسوب می گردد، مانند ثبت شرکت ها و موسسات بازرگانی به ثبت برسد تا بتوان به تبع ثبت تابلو در برابر اشخاص ثالث از آن موسسه تجارتی حمایت کرد.

• نحوه بهره برداری از تابلو در حقوق ایران

  ـ در حقوق ایران و همچنین در رویه قضایی راجع به نحوه بهره برداری از تابلو حکم  صریحی پیش بینی نگردیده؛ در حالیکه صاحب تابلو در واقع از تابلو برای جلب نظر مشتری و تبلیغ استفاده می نماید و در واقع به عنوان یکی از عناصر کارمایه ی تجارتی یا حق کسب و پیشه یا تجارت و یا امتیاز ناشی از جلب مشتری می باشد و متاسفانه در حقوق ایران هیچ حکمی راجع به این مسأله وجود ندارد.

• حمایت از تابلو و ضمانت اجراهای کیفری و حقوقی مربوط به تابلو

  ـ باتوجه به اینکه تابلو برای صاحب خویش حقوق انحصاری ایجاد می نماید نیاز است که این حقوق به وسیله ی اعمال ضمانت اجراهای مختلف حقوقی و کیفری حمایت گردد که در ذیل به تفکیک به هر یک از این ضمانت اجراها میپردازیم :

1. ضمانت اجرای کیفری استفاده اشخاص ثالث از تابلو

۱ـ۱) تابلوساده
در صورتیکه تابلوی موسسه تجاری یا شرکت های بازرگانی یا مغازه ها و .‌.‌..، جز تابلو های ساده و فی الواقع بدون نام تجارتی یا بدون علامت تجاری و صنعتی باشد، در نظام حقوقی ایران فاقد ضمانت اجرای کیفری می باشد .
۲-۱ )تابلوی مرکب توام با علامت یا نام تجارتی 
در صورتی که تابلو همراه با علامت یا نام تجارتی و به صورت ترکیبی تهیه و استعمال گردد و تابلوی مرکب از علامت ، که علامت آن مطابق با قانون ثبت اختراعات به ثبت رسیده، باشد و در نتیجه حق استفاده از آن علامت جنبه انحصاری پیدا کند و یا تابلو همراه با نام تجارتی تاجر یا شرکت تجارتی باشد و در معرض دید عموم بوده و استعمال شود، اعم از اینکه نام تجارتی به ثبت رسیده یا نرسیده باشد تجاوز به این تابلوها به علت اینکه حاوی علائم تجاری یا نام تجارتی منتج در تابلو می باشند واجد ضمانت اجرای کیفری هستند.

• انواع تجاوزات و مجازات های مربوط به تابلوهای مرکب

 الف) جعل علامت شرکت های تجاری غیر دولتی و تجارت خانه ها

طبق ماده ۵۲۹ قانون تعزیرات اسلامی مصوب ۱۳۷۵، علامت شرکت های تجارتی غیر دولتی و تجارتخانه ها و یا استعمال علامت جعلی با علم به جعل، جرم محسوب و مجرم علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از سه ماه تا ۲ سال محکوم خواهد شد و استفاده از علامت تجارتی تجارتخانه یا شرکت تجاری، بدون ارتکاب جعل با فراهم ساختن سبب استعمال آن نیز جرم محسوب و طبق ماده ۵۳۰ قانون تعزیرات عامل علاوه بر جبران خسارات وارده به دو ماه تا دو سال حبس محکوم می‌گردد.

ب) نقض حقوق مربوط به علائم و نام تجارتی

در صورتی که شخصی عالماً عامداً مرتکب اعمال حاوی نقض حقوق ناشی از علامت تجاری ای گردد که در تابلو مندرج گردیده و یا مرتکب اعمال غیرقانونی مطابق با قانون ثبت اختراعات نسبت به علامات مندرج در تابلو گردد، مطابق با ماده ۶۱ قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علایم تجاری ، مجرم محسوب و علاوه بر جبران خسارت به پرداخت جزای نقدی از ۱۰ میلیون ریال تا ۵۰ میلیون ریال یا حبس تعزیری از ۹۱ روز تا ۶ ماه یا هر دوی آنها محکوم می شود.

• نکته مهم: ضمانت اجرای کیفری مندرج در ماده ۶۱ قانون ثبت اختراعات در صورتی اعمال می‌گردد که تجاوز حقوق ناشی از علائم تجاری یا نام تجاری مندرج در تابلو، عنوان جعل و تزویر نداشته باشد .

۲.  ضمانت اجرای حقوقی تابلو

ضمانت اجرای حقوقی و مدنی حقوق ناشی از تابلوهای ساده و تابلوهای مرکب از علایم یا نام تجاری شامل دو مورد جبران خسارت وارده به صاحبان تابلو و جلوگیری از ادامه استفاده نامشروع و وارد کردن خسارت جدید به شرح ذیل می باشد :

۱_۲) جبران خسارت

در صورتی که شخصی از تابلوی کسبه یا شرکت تجارتی و مغازه داران و … استفاده نماید و با استفاده از تابلوی این اشخاص تولیدات خود را عرضه نماید و باعث ایجاد اشتباه و گمراهی در مصرف کنندگان گردد و به نحوی آنها را فریب داده و النهایه به اعتبار مادی و معنوی آنان لطمه وارد نماید، مطابق با قاعده عقلی لاضرر و قوانین مدنی و مسئولیت مدنی، مکلف به جبران خسارات وارده می‌باشد و در صورت احراز تقصیر این شخص و ورود زیان به شخص صاحب تابلو، دادگاه حکم به پرداخت خسارات را به نفع صاحب تابلو صادر خواهد نمود. چرا که به اعتقاد دکترین حقوقی این اعمال مصداق رقابت نامشروع یا رقابت مکارانه محسوب می گردند.
۲ـ۲) جلوگیری از ادامه استفاده نامشروع و وارد کردن خسارت جدید
نکته مهمی که وجود دارد این است که صرف محکومیت خوانده یعنی نقض کننده حقوق صاحب تابلو به پرداخت خسارت وارده کافی نمی باشد و بایستی از ادامه استعمال  وی از تابلو جهت جلوگیری از ورود ضرر بعدی ، جلوگیری نمود که بنا به تقاضای خواهان (صاحب تابلو) دادگاه این شخص را به جلوگیری از استعمال  تابلو محکوم خواهد کرد.

• تعیین وجه التزام برای شخص ناقض حقوق تابلو

  ـ ممکن است دادگاه بنا به تقاضای خواهان یعنی صاحب تابلو، ضمن صدور حکم بر منع استعمال تابلو، وجه التزام مناسبی را هم در حکم صادره تعیین نماید تا در صورت تجاوز مجدد یعنی استعمال مجدد از تابلو، محکوم علیه مکلف به پرداخت آن باشد که حکم پس از قطعیت لازم الاجرا بوده و در صورت تخلف از مفاد حکم صادره ، متخلف مکلف به پرداخت وجه التزام نیز خواهد بود .
  نکته مهم: ممکن است دعوای مطالبه خسارت وارده و جلوگیری از استعمال تابلوء موضوع دعوا تواماً اقامه شود و در این فرض دادگاه نسبت به هر دو خواسته باید رسیدگی و اقدام به صدور رای خواهد نمود.

• صدور دستور موقت در استعمال تابلو

  مستفاد از مواد مربوط به دادرسی فوری مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی، جلوگیری از استعمال تابلو، از طریق تقاضای صدور دستور موقت و تودیع خسارت احتمالی، با دادرسی فوری در صورت تشخیص فوری بودن موضوع درخواست، به وسیله دادگاه امکان پذیر می باشد.

اشتراک گذاری: