بند (د) ماده ۳۹ از شرایط عمومی پیمان از تامین دلیل در دعاوی پیمانکاری صحبت نموده است لذا در مقاله پیش رو سعی بر این است تا ابتدا با تبیین معنای کلی تامین دلیل در دعاوی پیمانکاری آشنا شده و درادامه بحث لزوم یا عدم لزوم تامین دلیل در دعاوی پیمانکاری بررسی و به علاوه مرجع صالح در رسیدگی به این دعوی در امور پیمانکاری را شناسایی نماییم.

 تامین دلیل در دعاوی پیمانکاری از سوی چه کسانی قابل طرح است؟

در قرارداد های مشمول شرایط عمومی پیمان تامین دلیل هم از سوی کارفرما و هم از جهت پیمانکار قابل طرح می باشد. در ادامه به بررسی موارد قابل طرح توسط پیمانکار و کارفرما به تفکیک خواهیم پرداخت.

• تامین دلیل توسط پیمانکار

فصل دوم از شرایط عمومی پیمان از مواد ۱۶ الی ۲۷ به تعهدات پیمانکار پرداخته است. در صورتی که پیمانکار تعهدات مندرج در شرایط عمومی پیمان را انجام داده و کارفرما مطالبات ناشی از انجام کامل تعهدات را نپردازد پیمانکار می تواند برای اثبات انجام کامل تعهدات خویش اقدام به طرح دادخواست تامین دلیل نماید و امور انجام شده را صورت برداری تا بعدا نسبت به طرح دعوی اصلی علیه پیمانکار اقدام نماید.  برای مثال در ماده ۱۹ از شرایط عمومی پیمان پیشبینی شده که پیمانکار پس از آغاز عملیات موضوع پیمان بایستی نقاط نشانه و مبدا را از لحاظ تطبیق با نقشه ها کنترل نماید و در صورت صحت بایستی آن ها را تائید نماید و در صورت وجود اختلاف بایستی موضوع را به اطلاع مهندس مشاور برساند. در صورتی که پیمانکار اختلافی مشاهده نماید می تواند این اختلاف را از طریق تامین دلیل و بررسی کارشناس رسمی دادگستری صورت برداری نموده تا در صورتی که کارفرما ادعای خسارت و یا عدم انجام صحیح کار را مطرح نمود، دلایل و مدارک متقنی برای اثبات خلاف ادعای کارفرما وجود داشته باشد.

• تامین دلیل توسط کارفرما

بند د از ماده ۳۹ شرایط عمومی پیمان، در شرایطی کارفرما را مکلف به تامین دلیل کرده لذا  به موجب این بند در صورتی که عملیات موضوع پیمان آماده تحویل موقت شود ولی پیمانکار تقاضای تحویل کار را نکند، مهندس مشاور آماده بودن کار برای تحویل موقت را به کارفرما اعلام می نماید تا کارفرما طبق این ماده برای تشکیل هیئت و تحویل موقت کار اقدام کند. اگر پس از ده روز از تاریخ ابلاغ کارفرما، پیمانکار نماینده خود را برای تحویل موقت معرفی نکند، کارفرما بایستی با تامین دلیل به وسیله ی دادگاه محل، نسبت به تحویل موقت موضوع پیمان اقدام می نماید. همان طور که مشاهده می شود در این مورد کارفرما مکلف به طرح دادخواست تامین دلیل برای ادامه ی روند کار بوده و به نظر می رسد در صورتی که تامین دلیل پیش گفته صورت نپذیرد پیمانکار حق اعتراض به اقدامات انجام شده را دارد اما در صورت تامین دلیل به همراه دیگر شرایط پیش گفته حق اعتراضی برای پیمانکار متصور نمی باشد.

به جز مورد الزامی پیش گفته، در طول مدت اجرای قرارداد پیمانکاری ممکن است در برخی از موضوعات قرارداد، پیمانکار مربوطه اقدام به انجام تعهدات خود ننماید برای مثال یک جبهه کاری از قرارداد توسط پیمانکار به طور کامل اجرا نشود و یا در صورت اقدام به صورت ناقص رها شده و کارفرما خود به تکمیل آن قسمت از کار اقدام نماید لذا در اینجا کارفرما پس از انجام کار توسط خود قصد دریافت هزینه های بالاسری را داشته باشد در این شرایط کارفرما می تواند برای مشخص شدن میزان کارهای انجام شده توسط پیمانکار اقدام به تامین دلیل نماید. در این صورت پس از تامین دلیل و شروع به کار مجدد توسط کارفرما، تامین دلیل می تواند به عنوان مستندی در دعاوی مطروحه بعدی از سوی کارفرما (از جمله مطالبه وجه از باب دریافت هزینه های بالاسری ) علیه پیمانکار مورد استناد قرار گیرد.

آیا تامین دلیل موجب محکومیت طرف مقابل می شود؟

به طور کلی تامین دلیل از جمله دعاوی ترافعی به حساب نمی آید. منظور از دعاوی ترافعی دعاوی می باشد که یک طرف بر علیه دیگری برای اثبات موضوعی مطرح می نماید و از مرجع قضایی تقاضای محکومیت طرف مقابل را خواستار است. همان طور که در توضیحات فوق آمده هدف خواهان در طرح دعوی تامین دلیل در ابتدا  محکومیت طرف مقابل نمی باشد بلکه با طرح دادخواست تامین دلیل خواهان قصد مستند کردن و مدلل نمودن دعوای آینده خود را دارد. به علاوه در شرایطی نیز تامین دلیل صورت می پذیرد تا در صورتی که طرح دعوی توسط دیگری به عمل آمد امکان استناد به آن در مقام دفاع وجود داشته باشد.

آیا در صورت تامین دلیل در دعاوی پیمانکاری دادگاه مجددا موضوع را بررسی می نماید؟

همان طور که اشاره شد تامین دلیل معمولا در جایی صورت می پذیرد که خواهان قصد در امنیت قرار دادن دلایل و یا صورت برداری از آن ها را داشته باشد فلذا بعد از تامین دلیل بایستی دعوای اصلی مطرح گردد. در حالت دیگر (که فرد قصد دفاع از خود را دارد) بایستی منتظر طرح دعوی توسط دیگری بوده و در مقام دفاع از خود به تامین دلیل صورت پذیرفته استناد نماید.  لذا در صورتی که در دعاوی پیمانکاری به موجب صدور قرار تامین دلیل ارجاع موضوع به کارشناس منتخب دادگستری محول گردد و این گزارش به عنوان دلیل در دادخواست اصلی آورده شود، در خصوص بررسی مجدد تامین دلیل توسط دادگاه و یا ارجاع امر به کارشناسی دیگر توسط دادگاه باید گفت که علی الاصول تصمیم گیری در خصوص این موضوع بر عهده ی دادگاه مربوطه می باشد و دادگاه الزامی به ارجاع مجدد موضوع به کارشناس را ندارد.

آیا کارفرما و یا پیمانکار الزام قانونی به  اخذ تامین دلیل دارد؟

همان طور که اشاره شد، ماده ۳۹ از شرایط عمومی پیمان در مواردی الزام کارفرما به تامین دلیل را مطرح نموده است و در صورتی که تامین دلیل توسط کارفرما صورت نپذیرد امکان اعتراض پیمانکار وجود دارد لذا کارفرما بایستی در صورت بروز این شرایط الزاما اقدام به تامین دلیل نماید. همچنین در شرایط عمومی پیمان ماده قانونی مبنی بر لزوم و اجبار پیمانکار به تامین دلیل وجود ندارد.

 در موارد دیگر به جز شرایط قید شده در ماده ۳۹ که کارفرما الزاما بایستی اقدام به تامین دلیل نماید، درست است که امکان استناد به مکاتبات صورت پذیرفته فی مابین کارفرما و پیمانکار که به موجب روزانه و هفتگی و ماهیانه بایگانی می شود از برخی جهات وجود دارد اما در اموری که کارفرما و یا پیمانکار با شرایط و اوضاع و احوال موجود قصد بعدی اقامه و مطرح کردن دعوا علیه دیگری را دارد بهتر است قبل از هر اقدام قانونی، تامین دلیل به منظور مستند نمودن پرونده آتی را به عمل آورد.

مرجع صالح در خصوص تامین دلیل چه دادگاهی می باشد؟

دادگاه ها از حیث امکان بررسی موضوع اختلاف با صلاحیت های مختلفی مواجه می باشند برای مثال در صورت وقوع جرم بایستی دعوی در مراجع کیفری مطرح شود و یا در صورتی که مطالباتی از سوی کارفرما به پیمانکار پرداخت نگردیده باشد در مواردی مراجع حقوقی دادگستری صالح به بررسی موضوع می باشند. در ارتباط با طرح دادخواست تامین دلیل نیز مرجع صالح شورای حل اختلافی است که موضوع دعوی پیمانکاری در آن محل واقع شده است و این مرجع صالح به تامین دلایل و مدارک موجود می باشد. در صورتی که پروژه ی مربوطه در محلی غیر از محل انعقاد قرارداد پیمان باشد ، طرح این خواسته در محل انجام پروژه بلامانع می باشد.

اشتراک گذاری: