یکی از قراردادهای حمل و نقل دریایی، قرارداد اجاره کشتی می باشد که فی ما بین صاحب کالا و مالک کشتی بسته می شود تا کشتی برای مدتی معین در جهت باربری در اختیار صاحب کشتی قرار بگیرد.

قرارداد اجاره کشتی

شرایط قرارداد اجاره کشتی

طرفین قرارداد می بایست قرارداد اجاره کشتی را به صورت کتبی منعقد نمایند، همچنین ضمن قرارداد اجاره کشتی در خصوص مدت قرارداد و تعداد سفرهایی که کشتی در بنادر مختلف می بایست انجام دهد، توافق حاصل شود.

یکی دیگر از شرایطی که در قرارداد اجاره کشتی طرفین می بایست رعایت نمایند، انجام خدمات و فعالیت در حوزه های آبی مطابق با قوانین کشور و قوانین بین المللی، همچنین عمل اجاره کننده با قرارداد بیمه می بایست مطابقت داشته باشد.

انواع قرارداد اجاره

قرارداد اجاره کشتی را ذیل ۳ مبحث بررسی خواهیم کرد:

• قرارداد اجاره زمانی

در قرارداد اجاره زمانی، مستاجر شناور را برای مدت معین که می تواند چند روز، ماه، سال از تاریخ معین از مالک آن در ازای پرداخت اجاره بهای مشخص شده اجاره نماید. در قرارداد اجاره زمانی، مالک و مستاجر ضمن قرارداد اجاره نامه توافق می نمایند جهت حفظ سلامت کالاها، شناور با سرعتی کند حرکت کند و در موعد تعیین شده، کالا به مقصد برسد، چنانچه کالا در موعد تعیین شده به مقصد نرسد، مستاجر می تواند نسبت به فسخ قرارداد اجاره اقدام نماید.

وظایف مالک در قرارداد اجاره زمانی

در قرارداد اجاره زمانی مالک، اداره امور دریانوردی و فنی شناور را بر عهده دارد و موظف به تضمین قابلیت دریانوردی شناور می باشد. همچنین مالک ملزم می باشد تا شناور را در طول مدت قرارداد مجهز و سرپا نگه دارد و چنانچه شناور در طول مدت قرارداد اجاره قابلیت دریانوردی خود را از دست بدهد، اجاره کننده می تواند با مراجعه به مرجع صالح علیه مالک طرح دعوا نماید.

وظایف اجاره کننده در قرارداد اجاره زمانی

اجاره کننده موظف به پرداخت اجاره بهای تعیین شده قرارداد می باشد، در صورت عدم پرداخت اجاره بها توسط مستاجر، مالک می تواند نسبت به فسخ قرارداد اجاره اقدام نماید.

طبق ماده ۱۴۴ قانون دریایی، اگر اجاره کننده ظرفیت معین و مشخصی از یک شناور را اجاره کرده باشد، لیکن کمتر از آن بارگیری کند، اجاره کننده مکلف است تمام مال الاجاره تعیینی را پرداخت کند. لیکن اگر بیش تر از ظرفیت بارگیری نماید می بایست اجاره بها را افزایش دهد.

چنانچه پس از آن که مالک کشتی در محل تعیین شده آمادگی خود را جهت تحویل شناور به مستاجر اعلام نمود، اجاره کننده بدون دلیل از شروع قرارداد امتناع نماید، اجاره کننده ملزم به پرداخت نصف مال الاجاره به مالک می باشد.

• قرارداد اجاره سفری

قرارداد اجاره سفری، قراردادی است که طرفین در آن توافق می نمایند که شناور برای یک یا چند سفر معین در اختیار مستاجر قرار گیرد . ضمن قرارداد اجاره می بایست در خصوص سفرهایی که مستاجر قصد انجام آن را دارد درباره بندر بارگیری، بندر تخلیه و بنادری که شناور در آن توقف دارد فی مابین طرفین توافق حاصل گردد.

وظایف مالک در قرارداد اجاره سفری

ضمن قرارداد اجاره سفری، مالک قابلیت دریانوردی شناور را تعهد نموده وتعهد می کند که شناور سالم و بدون خرابی می باشد البته مالک اجازه دارد تا ضمن قرارداد اجاره سفری خود را از هرگونه مسئولیت مبرا نماید؛ این شرط فی مابین طرفین قرارداد معتبر می باشد و در برابر اشخاص ثالث قابلیت استناد ندارد.

مالک شناور موظف می باشد در مسیرهای تعیین شده حرکت نماید و چنانچه ضمن قرارداد اجاره سفری مسیری تعیین نگشته باشد، مالک شناور می بایست مسیر معمولی و عادی را با رعایت عرف طی نماید، چنانچه مالک کشتی از این مقرره تخلف نماید، قرارداد اجاره نقض می گردد مگر آنکه مالک کشتی برای نجات جان، مال و شناور تغییر مسیر مالک شناور حق انحراف از مسیر مشخص شده و عرفی را ندارد مگر در خصوص حوادث قهری و غیر مترقبه و یا حوادثی که انحراف کشتی را توجیه نماید.

وظایف اجاره کننده در قرارداد اجاره سفری

در قرارداد اجاره سفری، اجاره کننده موظف به بارگیری و تخلیه کالا می باشد. مالکان ضمن قرارداد اجاره می توانند با درج شروط قراردادی، ضرر و زیان های احتمالی را کاهش دهند. چنانچه مستاجر در موعدی زودتر از مهلت تعیین شده در قرارداد کالا را بارگیری نماید می تواند از زمان باقی مانده در عملیات تخلیه استفاده نماید. همچنین مستاجر موظف می باشد تا مال الاجاره را مطابق قرارداد اجاره بپردازد.

مفهوم دموراژ

ضمن قراردادهای اجاره کشتی که در آن مدت بارگیری و تخلیه معین می شود، طرفین می توانند توافق نمایند تا در صورت تاخیر در بارگیری و تخلیه مبلغی به مالک شناور پرداخت گردد. دموراژ بر خلاف خسارت نیاز به اثبات ندارد و صرف تاخیر در بارگیری یا تخلیه، مالک کشتی می تواند نسبت به مطالبه وجه دموراژ اقدام نماید.

بطلان قرارداد اجاره سفری

قرارداد اجاره دربست مانند قرارداد اجاره اشیاء می باشد به همین سبب در موارد ذیل باطل می گردد

۱ – از بین رفتن شناور

۲ – غرق شدن و نابودی کامل و عدم قابلیت دریانوردی دائم

۳ – ممنوعیت قانونی بهره برداری از شناور

۴ – از دست دادن تابعیت

۵ – از دست دادن مجوز دریانوردی

• قرارداد اجاره دربست یا لخت

قرارداد اجاره دربست قراردادی است که اجاره کننده، شناور را به دربست و غیر مجهز برای مدتی معین اجاره می نماید. قانون دریایی ایران در خصوص این نوع از اجاره ساکت می باشد اما در عرف دریایی مورد مقبولیت می باشد.

وظایف اجاره کننده در قرارداد اجاره دربست یا لخت

در اجاره دربست تمام هزینه های مرتبط با حفظ و نگهداری، تعمیر، پرداخت عوارض بندی، سوخت، حقوق خدمه بیمه و … بر عهده اجاره کننده است؛ همچنین اجاره کننده مکلف به پرداخت اجاره بها در مواعد تعیین شده می باشد.

اجاره کننده موظف به استرداد شناور با همان حالت و کیفیتی است که از مالک تحویل گرفته است. چنانچه در اثر استهلاک طبیعی و عرفی کیفیت شناور کاهش یابد، اجاره کننده مسئول نمی باشد.

اجاره کننده مسئول کلیه خسارات وارد شده به مالک آن می باشد، در صورتی که بر اثر عمل اجاره کننده شناور توقیف گردد، اجاره کننده می بایست به هزینه خود اقدامات لازم را برای آزادی وثیقه انجام دهد.

وظایف مالک در قرارداد اجاره دربست

مالک تا قبل از تنظیم قرارداد اجاره دربست وظیفه تعمیرات شناور را بر عهده دارد ؛ همچنین بعد از تنظیم قرارداد اجاره چنان چه عیب و نقص قبل از قرارداد موجود بوده است ، مالک ملزم به جبران می باشد .

اشتراک گذاری: