شرکت تضامنی؛ از نحوه تشکیل تا انحلال و خروج شریک

شرکت تضامنی یکی از انواع شرکت ها در قانون تجارت است که به علت مسئولیت نامحدود شرکاء، مورد توجه بسیاری از اشخاص می باشد. چرا که شرکاء نه تنها به میزان سرمایه خود بلکه با تمام دارایی شخصی در قبال دیون و تعهدات شرکت در مقابل طلبکاران مسئول خواهند بود. آگاهی از این مسئولیت ها پیش از تشکیل شرکت تضامنی ضروری است. همچنین داشتن اطلاعات کافی در مورد شرایط و مراحل انحلال شرکت تضامنی می تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری نماید. در این مقاله سعی نمودیم به تمامی سوالات شما در خصوص شرکت های تضامنی پاسخ دهیم تا بدین وسیله با جزئیات کامل این نوع از شرکت از تعریف و ویژگی ها اساسی تا مسئولیت شرکاء، مراحل تشکیل و دلایل و چگونگی انحلال آن آشنا شوید.

شرکت تضامنی چیست؟

شرکت تضامنی شرکتی است که بین دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی با هدف انجام امور تجارتی تشکیل می شود و هر شریک در قبال کلیه دیون شرکت با دیگر شرکا متضامنا مسئول است.

ویژگی های شرکت تضامنی چیست؟

شرکت تضامنی، به عنوان یکی از انواع شرکت ‌های تجاری می باشد که، دارای ویژگی ‌ها و مشخصاتی است که آن را از سایر شرکت ‌ها متمایز می‌کند. شناخت دقیق این ویژگی ‌ها، به ویژه برای افرادی که قصد تشکیل شرکت تضامنی  را دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. مهم ‌ترین ویژگی این شرکت عبارت است از:

مسئولیت تضامنی و نامحدود شرکا:

این مهم ‌ترین و شاخص ‌ترین ویژگی شرکت تضامنی است. تضامنی بودن به این معناست که هر یک از شرکا، به تنهایی و همچنین به طور مشترک با سایر شرکا، مسئول پرداخت تمام قروض و تعهدات شرکت هستند.

نامحدود بودن مسئولیت نیز یعنی اگر دارایی‌ های خود شرکت برای پرداخت دیون کافی نباشد، طلبکاران می‌توانند برای وصول مطالبات خود به دارایی‌ های شخصی و نامحدود یکایک شرکا مراجعه کنند. این ویژگی، ریسک بالایی را متوجه شرکا می‌کند اما در عین حال اعتبار زیادی برای شرکت نزد طلبکاران ایجاد می‌نماید.

شخصیت حقوقی مستقل:

شرکت تضامنی پس از ثبت، دارای شخصیت حقوقی مستقلی از شرکای خود می‌شود. این بدان معناست که شرکت به نام خود دارایی کسب می کند، قرارداد منعقد می نماید، و طرف دعوا قرار می گیرد. با این حال، این شخصیت حقوقی مستقل، نافی مسئولیت نامحدود شرکا در قبال دیون شرکت نیست.

اسم شرکت و الزامات آن:

در نام شرکت تضامنی باید عبارت “شرکت تضامنی” به صراحت قید شود.

همچنین، نام حداقل یکی از شرکا باید در اسم شرکت ذکر گردد. در صورتی که نام تمامی شرکا در اسم شرکت آورده نشود، باید پس از نام شریک یا شرکای مذکور، عبارتی از قبیل “و شرکا” یا “و برادران” اضافه شود. (مثال: شرکت تضامنی احمدی و شرکا). این الزام به دلیل آگاه ‌سازی اشخاص ثالث از مسئولیت تضامنی شرکای اصلی است.

حداقل تعداد شرکا:

برای تشکیل شرکت تضامنی، وجود حداقل دو شریک ضروری است. این شرکت نمی‌تواند توسط یک نفر تأسیس شود.

آورده شرکا (سهم‌الشرکه):

سهم‌الشرکه شرکا می‌تواند به صورت نقدی یا غیرنقدی (مانند اموال، کالا، یا حتی تخصص و اعتبار) باشد.

در صورتی که سهم ‌الشرکه غیرنقدی باشد، باید توسط شرکا تقویم و ارزش‌گذاری شود و شرکا نسبت به این ارزیابی مسئولیت تضامنی دارند.

نحوه اداره و مدیریت شرکت:

مدیریت شرکت معمولاً بر عهده یک یا چند نفر از شرکا است که در اساسنامه شرکت تضامنی به عنوان مدیر تعیین می‌شوند.

در صورت عدم پیش‌بینی در اساسنامه، همه شرکا به طور مشترک حق مدیریت دارند.

محدودیت در انتقال سهم‌الشرکه:

انتقال سهم ‌الشرکه در شرکت تضامنی به سادگی امکان‌ پذیر نیست و معمولا نیازمند رضایت تمام شرکای دیگر است، مگر اینکه در اساسنامه ترتیب دیگری پیش ‌بینی شده باشد. این محدودیت به دلیل اهمیت شخصیت و اعتبار هر شریک در این نوع شرکت است.

تأثیر وضعیت شخصی شرکا بر شرکت:

فوت، ورشکستگی، یا محجوریت یکی از شرکا، منجر به انحلال شرکت تضامنی می گردد. این نشان‌ دهنده وابستگی شدید شرکت به وضعیت فردی شرکا است.

اعتبار و اعتماد بالا:

به دلیل مسئولیت نامحدود شرکا، شرکت‌های تضامنی از اعتبار بالایی نزد بانک‌ ها، مؤسسات مالی، و طرف ‌های تجاری برخوردارند، زیرا طلبکاران اطمینان بیشتری نسبت به وصول مطالبات خود دارند.

شرکت تضامنی صرافی

شرکت تضامنی صرافی، یکی از انواع شرکت‌های تضامنی است که در حوزه خدمات ارزی و صرافی فعالیت دارد.
آغاز فعالیت چنین شرکتی، از جمله خرید و فروش ارز، نیازمند دریافت مجوز رسمی از بانک مرکزی و تبعیت کامل از دستورالعمل‌های شورای پول و اعتبار است؛ چرا که این حوزه تحت نظارت و مقررات ویژه‌ای قرار دارد.
سایر جنبه‌های مربوط به شرکت‌های تضامنی صرافی، مانند میزان سرمایه، نحوه نقل‌وانتقال سهم‌الشرکه و فرآیند انحلال، مشابه سایر شرکت‌های تضامنی تجاری است.

نحوه تشکیل شرکت تضامنی

شرکت تضامنی زمانی تشکیل می شود که:

• تمام سرمایه نقدی تادیه شود. در این شرکت، برخلاف شرکت سهامی تعهد به پرداخت وجود ندارد و باید تمام سرمایه از همان ابتدا پرداخت شود.
• تمام سهم الشرکه غیرنقدی باید در بدو تاسیس شرکت، تقویم شده باشد و آن نیز از همان ابتدا تسلیم شود.
• تقویم آورده های غیرنقد توسط خود شرکا صورت می گیرد و نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری نیست.
• در این نوع از شرکت، تشکیل منوط به ثبت نیست و قبل از ثبت، شرکت تشکیل می شود.

قبل از تشکیل شرکت تضامنی با وکیل شرکت های تجاری مشاوره نمائید تا با کسب اطلاعات دقیق و تخصصی اقدام نمائید.

مدارک لازم برای ثبت شرکت تضامنی

مدارک لازم عبارت‌اند از:

1. دو نسخه تکمیل‌شده شرکت‌نامه: این سند حاوی اطلاعات مهمی در مورد شرکت مانند نام، هدف، سرمایه، آدرس و محل ثبت شرکت است.
2. دو نسخه تکمیل‌شده تقاضانامه: این سند حاوی درخواست ثبت شرکت توسط متقاضیان است.
3. دو نسخه تکمیل‌شده اساسنامه: این سند حاوی مقررات و قواعد داخلی شرکت، نحوه اداره امور، نحوه تقسیم سود و سایر موارد است.
4. فرم تعیین نام پیشنهادی شرکت همراه با فیش واریزی: پس از انتخاب نام پیشنهادی شرکت، فرم مربوطه تکمیل و هزینه مربوطه پرداخت می‌شود.
5. کپی و اصل مجوز فعالیت: در صورتی که فعالیت شرکت نیاز به مجوز خاصی داشته باشد، ارائه اصل مجوز الزامی است.
6. کپی برابر اصل مدارک شناسایی کلیه شرکا، مدیران و اعضای هیئت ناظر: این مدارک شامل شناسنامه، کارت ملی یا گواهی ثبت شرکت است.
7. کپی برابر اصل گواهی عدم سوءپیشینه مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره: این گواهی تأیید می‌کند که مدیران و اعضای هیئت‌مدیره فاقد سابقه کیفری هستند.
8. دو نسخه از صورت‌جلسات هیئت‌مدیره: این صورت‌جلسات حاوی تصمیمات هیئت‌مدیره درباره فعالیت‌های شرکت هستند.
9. دو نسخه از صورت‌جلسات مجمع عمومی: این صورت‌جلسات حاوی تصمیمات اعضای شرکت درباره مسائل مهم، مانند تغییرات در اساسنامه، هستند.
10. وکالت‌نامه (در صورت استفاده از وکیل): در صورتی که متقاضی از طریق وکیل اقدام به ثبت شرکت کند، ارائه اصل وکالت‌نامه الزامی است.

تعداد شرکای شرکت تضامنی

برای تشکیل شرکت تضامنی وجود حداقل دو شریک اعم از حقیقی یا حقوقی الزامی است. قانون گذار برای حداکثر تعداد شرکا در این شرکت محدودیتی تعیین نکرده است.

مسئولیت شرکا در شرکت تضامنی

هر شریک تضامنی در مقابل کلیه دیون شرکت تضامنی مسئولیت دارد و نمی تواند به دلیل عدم پرداخت از سوی دیگر شرکا از تادیه طلب امتناع کند. هر ترتیبی غیر از این که بین شرکا مقرر شده باشد در برابر اشخاص ثالث غیر قابل استناد است.

لازم به تذکر است رجوع طلبکاران شرکت به هر یک از شرکای تضامنی منوط به انحلال شرکت است. به عبارت دیگر تا پیش از انحلال، طلبکاران تنها می توانند به خود شرکت مراجعه کنند و شرکا مسئولیتی از این بابت نخواهند داشت. مسئولیت تضامنی شرکا در برابر طلبکاران مربوط به زمانی است که شرکت منحل شده و دارایی آن برای تسویه حساب ها و تادیه دیونش کافی نباشد. در این صورت هر شریک مسئول پرداخت کلیه مطالبات طلبکاران است.

مسئولیت شرکای شرکت تضامنی در برابر طلبکاران تضامنی و بین خود شرکا نسبی است. بنابراین هر شریک پس از پرداخت کلیه دیون، به نسبت سهم الشرکه دیگر شرکا به آنان مراجعه می کند.

اگر شخصی پس از تشکیل شرکت تضامنی به عنوان شریک ضامن به شرکت وارد شود، نسبت به دیون سابق شرکت نیز با سایر شرکا متضامنا مسئول خواهد بود. شریکی که با انتقال سهم الشرکه خود از مجمع شرکا خارج شود، پس از خروج از شرکت دیگر مسئولیتی در قبال بدهی های شرکت نخواهد داشت. حتی اگر منشاء این دیون مربوط به زمان حضور او در شرکت باشد.

ضمنا عضویت در یک شرکت تضامنی سبب ایجاد محدودیت هایی برای شرکا خواهد شد. از جمله این که شریک ضامن نمی تواند بدون رضایت سایر شرکا، به حساب شخصی خود یا به حساب شخص ثالث، به تجارتی از نوع تجارت شرکت اقدام نماید و یا به عنوان شریک ضامن یا شریک با مسئولیت محدود در شرکت دیگری که نظیر آن تجارت را دارد داخل شود. در صورت رضایت تمام شرکای شرکت تضامنی، این محدودیت ها مرتفع می شود.

نحوه انتخاب مدیران شرکت تضامنی

اداره شرکت تضامنی با مدیر یا مدیرانی است که توسط شرکا انتخاب می شود. مدیر شرکت تضامنی ممکن است از شرکا یا خارج از شرکا باشد. مدت مدیریت می تواند محدود یا نامحدود باشد و شرکا می توانند هر زمان که بخواهند مدیر شرکت را عزل کنند.

نحوه تصمیم گیری در شرکت تضامنی

نحوه تصمیم گیری در شرکت تضامنی اصولا تابع اساسنامه است. یعنی هر اکثریتی که شرکا در اساسنامه معین کنند، ملاک اخذ تصمیمات در شرکت خواهد بود و در فرض سکوت اساسنامه نیز رای اکثریت مناط اعتبار است. البته اتخاذ تصمیم راجع به موارد ذیل منوط به اتفاق آراء شرکای شرکت تضامنی می باشد:

• انتقال سهم الشرکه هر شریک به دیگری
• انجام تجارتی از نوع تجارت شرکت توسط یکی از شرکا یا ورود یکی از شرکا به عنوان شریک ضامن یا شریک با مسئولیت محدود در شرکتی دیگر
• تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی
• انحلال شرکت تضامنی
• بقای شرکت در صورت فوت یا حجر یکی از شرکا.

نحوه نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت تضامنی

وفق ماده ۱۲۳ قانون تجارت، در شرکت تضامنی هیچ یک از شرکا نمی تواند سهم خود را به دیگری منتقل کند، مگر به رضایت تمام شرکا، فلذا برای انتقال سهم الشرکه شرکت تضامنی، رضایت تمام شرکا الزامی است، چه منتقل الیه از شرکای شرکت باشد چه خارج از شرکا.

نحوه تقسیم سود در شرکت تضامنی

تقسیم سود در شرکت تضامنی تابع مفاد شرکتنامه است و در فرض ساکت بودن شرکتنامه نسبت به این موضوع، تقسیم سود و زیان به نسبت سهم الشرکه خواهد بود.

شرکتنامه نمی تواند کل سود و زیان ناشی از فعالیت های شرکت را به یکی از شرکا اختصاص دهد، چرا که این امر خلاف مقتضای ذات شرکت است. درج چنین موضوعی در شرکتنامه سبب بطلان شرکت محسوب می شود، چرا که به نظر می رسد اشخاص قصد واقعی جهت ایجاد شرکت نداشتند.

نحوه نظارت در شرکت تضامنی

هیچ الزام قانونی جهت تعیین هیات نظار در شرکت تضامنی وجود ندارد اما شرکا می توانند در صورت صلاحدید چنین هیاتی را تشکیل دهند.

موارد انحلال شرکت تضامنی

شرکت تضامنی در موارد ذیل منحل می‌شود:

1. وقتی که شرکت مقصودی را که برای آن تشکیل شده بود انجام داده یا انجام آن غیر ممکن شده باشد.
2. وقتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل و مدت منقضی شده باشد.
3. در صورتی که شرکت ورشکست شود.
4. در صورت تراضی تمام شرکاء
5. در صورتی که یکی از شرکاء به دلایلی انحلال شرکت را از محکمه تقاضا نماید و محکمه آن دلایل را موجه دانسته و حکم به انحلال بدهد.
6. در صورت فسخ از سوی یکی از شرکا مشروط بر این که حق فسخ در اساسنامه از شرکا سلب نشده باشد، اعمال این حق از سوی شریک ناشی از قصد اضرار نباشد و قصد فسخ شش ماه پیش از فسخ کتبا به شرکا اعلام شود.
7. در صورت ورشکستگی یکی از شرکاء به شرطی که مدیر تصفیه شریک ورشکسته کتبا تقاضای انحلال شرکت را نموده و از این تقاضا شش ماه گذشته باشد و مدیر تصفیه از این تصمیم منصرف نشده باشد.
8. در صورت فوت یا محجوریت یکی از شرکاء در صورتی که سایر شرکا و قائم مقام متوفی نسبت به بقاء شرکت تراضی ننمایند.

شرایط خروج شریک از شرکت تضامنی

خروج شریک از شرکت تضامنی می تواند ارادی یا غیر ارادی باشد. در صورتی که شریک به صورت ارادی قصد خروج داشته باشد، منوط به رضایت تمام شرکاء است. خروج غیر ارادی یا همان اخراج شریک نیز در موارد ذیل امکان پذیر است:

• اگر یکی از شرکاء انحلال شرکت تضامنی را از دادگاه تقاضا کند و این درخواست فقط مربوط به شریک یا شرکای معین باشد و سایر شرکاء حاضر باشند وجوهی معادل سهم الشرکه شریک مزبور را نقدا به وی پرداخت کنند.
• در صورت ورشکستگی یکی از شرکاء زمانی که مدیر تصفیه کتبا انحلال شرکت را تقاضا کند. در این حالت شرکت می تواند با پرداخت سهم آن شریک ورشکسته از دارایی شرکت، شریک مزبور را خارج کنند.
• در صورت درخواست طلبکاران زمانی که آنها قصد خود را مبنی بر اخراج شریک حداقل ۶ ماه قبل از درخواست انحلال به وسیله اظهارنامه به شرکت اعلام نموده باشند.
• شرکت می تواند در چنین حالتی دیون شریک را به طلبکاران پرداخت کند و یا با جلب رضایت طلبکاران از انحلال شرکت جلوگیری نماید.

با توجه به مطالبی که ارائه شد، از ویژگی ها و مراحل و الزامات قانونی تشکیل شرکت تضامنی و شرایط و پیامدهای انحلال آن آشنا شدید و دریافتید که شرکت تضامنی به دلیل مسئولیت همه جانبه شرکاء از ریسک بالایی برخوردار است. بنابراین بهره گیری از مشاوره خدمات حقوقی تخصصی امری اجتناب ناپذیر است. دفتر حقوقی دادپویان حامی با تیمی متشکل از وکلای مجرب و متخصص در امور شرکت ها، آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی خویش به شما عزیزان می باشد. ما در دادپویان حامی به شما کمک می کنیم تا با آگاهی کامل نسبت به مسئولیت ها و الزامات قانونی بهترین تصمیم را اتخاذ نمائید. جهت بهره مندی از خدمات حقوقی تخصصی در حوزه شرکت های تجاری می توانید با ما در تماس باشید.