رفع تداخل در منابع طبیعی

تداخل در منابع طبیعی عبارت است از اجرای قوانین و مقررات موازی بر روی عرصه واحد از اراضی ملی، دولتی و مستثنیات قانونی اشخاص که منجر به صدور سند مالکیت شده یا نشده باشد شامل مراحل سه گانه اصلاحات ارضی، مقررات ملی شدن، موات، کشت موقت و … . رفع تداخل در منابع طبیعی نیز به معنای رفع هم پوشانی قوانین و مقررات موازی و اصلاح سوابق، نقشه ها و کلیه دفاتر و اسناد از جمله اسناد مالکیت در عرصه های مورد تداخل.

انواع تداخل در منابع طبیعی

در ماده 2 آئین نامه اجرایی تبصره 3 الحاقی ماده 9 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی موضوع ماده 54 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، تداخلات به اقسام زیر آمده است:

الف: تداخل در اجرای مقررات ملی شدن و مقررات اصلاحی اراضی

ب: تداخل دراجرای مقررات ارضی موات، اراضی مستحدثه و مقررات اصلاحات ارضی

پ: تداخل در اجرای مقررات ملی شدن و مقررات اراضی خالصه و بایر مرحله اول اصلاحات ارضی و موات

ت: تداخل در اجرای مقررات کشت موقت و مقررات ملی شدن

ث: تداخل اراضی موات، اراضی مستحدثه و مقررات ملی شدن

اگر تنها یکی از مقررات مذکور در عرصه ای اجرا گردید، بحث تداخل و هم پوشانی منتفی می باشد. به عبارت دیگر تداخل زمانی رخ می دهد که دو یا چند قانون در عرصه ای اجرا شده باشد.

مرجع و شیوه رفع تداخل در منابع طبیعی

قانون گذار در قوانین مربوطه بدون ذکر آیین و شیوه رفع تداخل، تنها بر رفع تداخل ناشی از اجرای مقررات  موازی اشاره کرده است. لکن در آئین نامه و شیوه نامه های مصوب، مرجع و شیوه رفع تداخل را بیان کرد.

1- ساختار نظام رفع تداخلات

در آئین نامه اجرای تبصره 3 الحاقی ماده 9 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی موضوع ماده 54 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 94، سه کارگروه در ساختار نظام اجرایی رفع تداخلات پیش بینی شده است.

الف: کارگروه شهرستان: عمده وظیفه کارگروه شهرستان، تمهید مقدمات مربوط به فرآیند رفع تداخل می باشد. به عبارت دیگر کارگروه شهرستان، تصمیم گیرنده اصلی راجع به رفع تداخل نیست بلکه پس از آماده کردن پرونده ها، آن را برای رفع تداخل به کمیسیون استان ارسال می نماید.

ب: کمیسیون استان: به منظور رفع تداخل از اراضی ناشی از اجرای مقررات موازی، کمیسیونی در هر استان تشکیل می شود. در کنار کمیسیون استان دبیرخانه نیز وجود دارد. نکته قابل توجه در نظام اجرایی رفع تداخلات این است که عمل رفع تداخل بر عهده کمیسیون استان است.

پ: کارگروه مرکزی: به منظور ایجاد رویه واحد، نظارت بر عملکرد استان ها و حل و فصل مشکلات احتمالی در تعیین تکلیف پرونده ها کارگروهی در مرکز با مسئولیت رئیس سازمان امور اراضی کشور و عضویت معاونین ذی ربط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان جنگل ها، مراتع کشور و نماینده وزارت امور اقتصادی و دارایی (مدیر کل اموال دولتی) و وزارت جهاد کشاورزی (مدیرکل حقوقی) تشکیل می گردد. در کنار کارگروه مرکزی نیز دبیرخانه ای در سازمان امور اراضی کشور مستقر است.

2- شیوه رفع تداخل

فرایند مقدماتی رفع تداخل برعهده کارگروه شهرستان می باشد اما صدور تصمیم نهایی راجع به رفع تداخل بر عهده کمیسیون رفع تداخلات در استان است.

اولین اقدام کارگروه شهرستان، شناسایی و بررسی پلاک های دارای تداخل است. کارگروه شهرستان ملزم است پلاک های دارای تداخل را شناسایی کند بدون آنکه شخص یا اشخاصی دادخواستی ارائه داده باشند یا اینکه اشخاص ذی نفع با ارائه درخواست مدارک و مستندات به کارگروه شهرستان، درخواست رفع تداخل از عرصه خود را می نمایند. این درخواست فرم و شکل خاصی ندارد.

• کارگروه شهرستان پس از شناسایی پلاک های دارای سیر تداخل و سیر مراحل مقدماتی مبادرت به تنظیم فرم شماره یک پیوست شیوه نامه تهیه نقشه تجمیعی می نماید.
• بسیاری از واحدهای اندازه گیری اراضی نسقی زارعین صاحب نسق در پرونده های اصلاحات ارضی، به صورت محلی است. کارگروه شهرستان آن را به واحد سطح (متر مربع یا هکتار) تبدیل می کند برای این اقدام مبادرت به تکمیل فرم شماره چهار می نماید.
• کارگروه شهرستان پس از طی مراحل مقدماتی شامل بازدید، معاینه محلی، تحقیق محلی، تهیه نقشه تجمیعی و … پلاک های دارای تداخل را مشخص می کند و پس از تنظیم گزارش آن را به کمیسیون رفع تداخل استان ارسال می کنند.
• چنانچه کارگروه شهرستان پلاکی را دارای تداخل نداند نیز طی گزارشی پرونده را به کمیسیون رفع تداخلات استان ارسال می نمایند.
• بر اساس بند 2-4 قسمت 4 ماده 7 شیوه نامه رفع تداخلات مصوب 1394، در پرونده هایی که حسب تصمیم کمیسیون به همراه نقشه مربوطه دارای مختصات جغرافیایی و مستندات مربوطه که در آن میزان اراضی مالکین و همچنین اراضی ملی و دولتی تعیین گردیده باشد از طریق دبیر کمیسیون استان به ادارات کل منابع طبیعی و آبخیزداری و ثبت اسناد و املاک استان ابلاغ می گردد.
• اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان موظف است بر اساس تصمیم کمیسیون در اسرع وقت نسبت به اصلاح سوابق و نقشه های اراضی رفع اختلاف شده اقدام نمایند.
• اداره کل ثبت اسناد و املاک استان موظف است بر اساس تصمیم کمیسیون استان در اسرع وقت نسبت به اصلاح اسناد مالکیت و صدور اسناد اراضی کشاورزی اقدام کنند.

آثار رفع تداخل در منابع ملی

1-  تثبیت نوعیت زمین از حیث ملی، دولتی ومستثنیات، به نحوی که پس  از رفع تداخل، نقشه ها و اسناد اصلاح می شود.

2- توقف رسیدگی: در تبصره 3 ماده 3 آئین نامه اجرایی رفع تداخلات مصوب 94 مقرر شده رسیدگی هیئت های ماده واحده تعیین تکلیف اراضی اختلافی موکول به تصمیم کمیسیون استانی رفع تداخل می باشد. به عبارتی دیگر هیئت های ماده واحده تعیین تکلیف اراضی اختلافی، رسیدگی خود را تا اتخاذ تصمیم نهایی در کمیسیون رفع تداخلات استانی متوقف می نمایند. پس از رفع تداخل، هیئت های ماده واحده باید از تصمیم کمیسیون رفع تداخلات تبعیت کنند و نقشه های رفع تداخل شده را ملاک عمل قرار دهند.

3- اصلاح سوابق، نقشه ها و اسناد : براساس تبصره 2 ماده 5 آیین نامه اجرایی رفع تداخلات مصوب 94، در پلاک هایی که حسب تصمیم کمیسیون استان تداخل تشخیص داده می شود، مراتب به همراه نقشه جغرافیایی که در آن میزان اراضی مالکین و همچنین اراضی ملی و دولتی تعیین گردیده است از طریق دبیر کمیسیون به دستگاه های عضو کمیسیون اعلام می شود تا حسب مورد نسبت به اصلاح سوابق، نقشه ها و اسناد اقدام نمایند.

4- دریافت قیمت اراضی رفع تداخل شده : در بند ب ماده 9 آئین نامه اجرائی رفع تداخلات مصوب 94 متصرفین اراضی برای پرداخت قیمت زمین به دو دسته تقسیم گردیدند:

الف: زارعین صاحب نسق اصلاحات ارضی که تا کنون اقساط خود را پرداخت ننموده اند به نسبت اقساط پرداخت نشده حداکثر تا صدور صد ارزش معاملاتی زمان رفع تداخل.

ب: متصرفین قانونی غیر دولتی واجد شرایط اراضی دولتی معادل صد در صد قیمت کارشناسی روز.

اشخاص ذی نفع باید هزینه و قیمت اراضی را که توسط دبیر کمیسیون استان ابلاغ می شود، ظرف شش ماه پرداخت نمایند. عدم پرداخت در مهلت مقرر به منزله انصراف از دریافت گواهی صدور سند مالکیت رفع تداخل می باشد.